Suudi Arabistan’ın, ilk nükleer reaktörü sayılabilecek araştırma reaktörünün bu yılın sonunda devreye alınacağı açıklandı. Uluslararası toplum, ülkenin Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması’nı delebileceği konusunda kaygılı.
Britanya’nın önde gelen gazetelerinden Guardian’ın haberine göre, Arjantinli firma Invap SE tarafından inşa edilen reaktöre dair bilgiler Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun (UAEK) eski denetçilerinden Robert Kelley tarafından ortaya çıkarıldı. Kelley, araştırma reaktörünün 30 kilovat kapasiteli olduğunu belirtti. UAEK’nin Arjantin temsilcisi Rafael Mariano Grossi ise, “Bu reaktör yıl sonunda çalıştırılabilir” dedi. Reaktörün eğitim amaçlı olarak nükleer teknisyenlerin eğitiminde kullanılacağını belirten Kelley yine de nükleer yakıt reaktöre yüklenmeden önce izlenecek adımların dışına çıkılmaması gerektiğinin altını çizdi. Bunun için Suudi Arabistan’ın, UAEK denetimleri dahil bir dizi denetim kural ve prosedürlerine uygun hareket etmesi gerekecek.
Bir araştırma reaktörü kurilması, nükleer eşiğin aşılması anlamına geldiği gibi, geçtiğimiz ay sonunda ABD tarafından Suudi Arabistan’a nükleer teknolojinin transferinin önünü açan yedi önemli izin verilmiş bulunuyor.
Suudi Arabistan, Nükleer Silahları Yayılmasını Önleme Anlaşması’nı 1988 yılında imzalamıştı. Nükleer santralin nükleer silah üretimine dönüştürülmeyeceğine dair bir dizi taahhüdü öngören CSA adındaki ek anlaşmayı ise 2005’e kadar imzalamamıştı. Ülke yönetimi, anlaşmalara imza atmasına rağmen sürecin başından itibaren sınırlarını uluslararası denetçilere kapalı tutuyor.
İhtimaller korkutucu
Yakın zamanda İstanbul’daki Suudi Arabistan Büyükelçiliği’nde işlenen Gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetiyle dünya gündemine oturan Suudi Arabistan’ın nükleer teknolojiye sahip olma ihtimali haklı endişelerin kaynağı. Zira şeffaflıktan uzak yönetimi soru işaretleri oluşturan Suudi Arabistan’ın şimdi nükleer silah teknolojisine sahip olması nükleer silah geliştirmesi ihtimallerini de beraberinde getirecek. Nükleer reaktör altyapısının kurulması nükleer silah üretimi için uygun fiziksel şartları sağlarken var olan imkanları bu yönde kullanmak yalnızca siyasi iktidarların niyet ve motivasyonuna bağlı.
(Guardian’a dayanarak haberleştirilmiştir)
