Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) yeni analizi, ülkelerin önümüzdeki aylarda yenilenebilir enerjiyi artırmaya yönelik net planlar geliştirmek için önemli bir fırsata sahip olduğunu ve bunun da dünyayı 2030 yılına kadar küresel kapasiteyi üç katına çıkarma yönündeki COP28 hedefine yaklaştırmaya yardımcı olabileceğini ortaya koyuyor.
COP28 Yenilenebilir Kapasitenin Üç Katına Çıkarılması Taahhüdü: Ülkelerin hedeflerini takip etmek ve açığı kapatacak politikaları belirlemek başlıklı bugün yayımlanan rapor, yenilenebilir enerjinin uluslararası enerji ve iklim hedeflerine ulaşmanın merkezinde yer almasına rağmen, çok az sayıda ülkenin Paris Anlaşması kapsamında mevcut Ulusal Katkı Beyanlarında ( NDC’lerinde) kurulu kapasite için 2030 hedeflerini açıkça ortaya koyduğunu ortaya koyuyor.
NDC’lerdeki resmi taahhütler şu anda bin 300 gigawatt’a (GW) denk geliyor. Bu, Dubai’de belirlenen küresel üç katına çıkarma hedefine ulaşmak için gereken miktarın sadece yüzde 12’si.
Çabalar var ama uygulama hızlanmalı
Ancak, IEA tarafından yapılan ve dünya çapında yaklaşık 150 ülkeyi kapsayan yeni ülke bazlı analiz, hükümetlerin yerel hedeflerinin çok daha ileri gittiğini ve 2030 yılına kadar yaklaşık 8bin GW küresel kurulu yenilenebilir kapasiteye karşılık geldiğini ortaya koyuyor.
Bu, ülkelerin mevcut tüm politikalarını, planlarını ve tahminlerini gelecek yıl yayınlayacakları yeni NDC’lerine (2030 için revize edilmiş hedefleri ve 2035 için yeni hedefleri içerecek) dahil etmeleri halinde, 2030 yılına kadar üç katına çıkarma hedefine ulaşmak için gereken miktarın yüzde 70’ini yansıtacakları anlamına geliyor ki bu da küresel olarak 11 bin GW kurulu yenilenebilir kapasiteye karşılık geliyor.
Bu durum, ülkelerin NDC’lerini mevcut iç mevzuatlarıyla uyumlu hale getirmeleri için geniş bir alan olduğunu gösteriyor. Ancak rapor, ülkelerin uygulamayı da hızlandırmaları gerektiğini vurguluyor. Aynı zamanda, ülkelerin üç katına çıkarma hedefine uyum sağlamak için hedeflerini daha yükseğe taşımaları gerekiyor.
Birol: İddialı ama ulaşılabilir bir hedef
IEA İcra Direktörü Fatih Birol, verilere ilişkin şunları söylüyor:
“COP28’de yaklaşık 200 ülke, küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlama umutlarını canlı tutacak kritik eylemlerden biri olan dünyanın yenilenebilir enerji kapasitesini bu on yılda üç katına çıkarma sözü verdi. Bu rapor, üç katına çıkarma hedefinin iddialı ancak ulaşılabilir olduğunu açıkça ortaya koyuyor; ancak bunun için hükümetlerin vaatlerini hızla eylem planlarına dönüştürmeleri gerekiyor.”
“2030 yılına kadar yenilenebilir enerji kaynaklarının üç katına çıkarılması ve enerji verimliliğindeki iyileştirmelerin iki katına çıkarılması da dahil olmak üzere COP28’de kararlaştırılan hedeflerin yerine getirilmesiyle, dünya genelindeki ülkeler daha güvenli, uygun fiyatlı ve sürdürülebilir bir enerji sistemine doğru ilerlemeyi hızlandırmak için önemli bir fırsata sahip olacaktır. IEA, bunu başarma çabalarında dünyanın dört bir yanındaki hükümetleri desteklemeye devam edecektir.”
Hedeflere ulaşmada Çin’in katkısı büyük
Son on yılda maliyetlerin keskin bir şekilde düşmesi ve hükümetlerin daha düşük emisyonlu, esnek enerji sistemleri kurma çabalarını yenilemesinin ardından daha fazla ülke güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına yöneliyor.
Rapora göre, Paris Anlaşması’nın imzalandığı 2015 yılından bu yana dünya genelinde her yıl eklenen yenilenebilir kapasite miktarı üç katına çıktı. Bu büyük ölçüde politika desteği, ölçek ekonomileri ve aynı dönemde güneş ve rüzgâr enerjisi maliyetlerini yüzde 40’ın üzerinde düşürerek fosil yakıtlarla büyük ölçüde rekabet edebilir hale getiren teknolojik ilerleme sayesinde gerçekleşti. Küresel yenilenebilir kapasite ilaveleri 2023’te neredeyse 560 GW’a ulaşarak 2022’ye göre yüzde 64’lük benzeri görülmemiş bir artış gösterdi ve bu artışta Çin açık ara en büyük katkıyı sağladı.
Aynı zamanda, proje izinleri için uzun bekleme süreleri, şebeke altyapısına yetersiz yatırım, yenilenebilir enerji kaynakları hızlı ve uygun maliyetli bir şekilde entegre etme ihtiyacı ve özellikle yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerde yüksek finansman maliyetleri gibi önemli zorluklar devam ediyor.
Rapor, ülkelerin bu engelleri aşmak için atabilecekleri hedefe yönelik adımlar öneriyor. Örneğin, yenilenebilir enerji projelerinin finanse edilebilirliğini artırmak için finansman maliyetlerinin azaltılması konusunda, uzun vadeli politika görünürlüğünün artırılması; projelerin geliştirme öncesi aşamada desteklenmesi ve fiyat, enflasyon ve döviz kuru risklerinin azaltılması gibi yaklaşımlar öneriyor.
