‘Kent Reformu ve Yeni Gece Kondu Hareketi‘ tek bir kitap gibi görünse de iki yüzü, iki ayrı başlığı olan iki ayrı kitap. Birinci kitap kent reformu ve yeni gecekondu hareketi ile ilişki kurarak dünyadan örnekler ve Metin Yeğin’in bu konuya ilişkin önerilerini okuyucuya sunarken ikinci bölüm Alker tekniği ile Horasan harcının yapımını anlatan bir tür kılavuz kitap. Teoriyi pratikle birleştirip evimizi ne şekilde inşaa edebileceğimizi anlatıyor. Kitaptaki yazılar Metin Yeğin‘e çizimler ise Merve T. Tanok‘a ait.

Birinci Kitap kapitalist kent anlayışına karşı Eko-Kentler Alternatifi ve Eko Topluluk Üzerine notlar başlığıyla başlıyor. Kent Reformu ve Yeni Gecekondu Hareketi isimli kitap uzun süreden beri takip ettiğim Metin Yeğin’in söyleşilerinde, panellerinde ve köşe yazılarında sözünü ettiği bu topraklar için yeni sayılabilecek reform önerileri. Yeğin’in Latin Amerika’dan mücadele, direniş ve yaşam hikayeleri ile zenginleştirdiği kitap kentleri; kapitalizmin en büyük dayanağı ve bir tür temerküz kampı dönüşen şehirleri yıkmak şu an için imkansız göründüğü için kapitalizm dışı kendine yeten, üretici ve ekolojik kentlerin nasıl yaratılabileceği üzerinde duruyor.

Metin Yeğin

Kitap; köyden kente göçün insanları üretici bir hayat tarzından tüketici kent merkezlerine taşımayı hedefleyen kapitalizmin sistematik olarak uyguladığı yoğun psikolojik ve ekonomik yöntemlerinin bir sonucu olarak kısmen başarıya ulaştı. İktidarın kişileri mülksüzleştirdiğini iktidar yanlısı kent mimarisi ile kimliksizleştirerek doğasına yabancılaştırıp denetim altına alma çabası içinde olduğu için günümüz dünyasında mekan isyanlarının ortaya çıktığını-çıkacağını (ki Gezi parkı da bu mekan isyanlarından birisiydi) öngören kitap, mekan isyanlarının bir harekete evrilmesi ve yeni bir kent yaratımı için itici güç olması için yapılması gerekenleri sıralıyor. Sokak kooperatifleri ve ekoloji kooperatifleri ile yeni bir ekonomik örgütlenmenin yollarını anlatmanın yanısıra Metin Yeğin uzun süreden beri dillendirdiği belediyelerin evsiz insanlara ev yapılması için toprak dağıtarak yeni gecekondu hareketine ön ayak olması gerektiğini söylerken toprağın erkeğe değil de kadına dağıtılması sayesinde erkek egemen toplum yapısını da büyük bir yıkıma uğrayacağını savunuyor.

Ax û Av kooperatifi

Diğer taraftan ‘Kent Reformu ve Yeni Bir Gecekondu Hareketi’ kitabının ortaya çıkışında büyük etkisi olduğuna inandığım Viranşehir’deki Ax û Av komünleri hakkında nedense çok az bilgi var. Sonuçları ne olursa olsun müthiş bir deneyim olan Ax û Av kooperatifi‘ne bu kadar az yer verilmesi büyük bir eksiklik. Yazılarda bir dağınıklık var çünkü birinci bölüm kapitalist kent anlayışına karşı alternatif eko-topluluklar üzerine notlar başlığını taşımadığından bu kısmen anlaşılır bir durumsa da kendi adıma yazıların birbirine bağlanmakta zorlanan notlar yerine aradaki boşlukları daha az olan içice girişik bir yapıda olmasını beklerdim. Pratik yaşama dayanma iddiasında bulunan kitabın bence en büyük handikapı Metin Yeğin’in konuşmalarında da ruhumuza yayılan o görkemli coşkuyu kitap aracılığıyla da bizlere ulaştırmada başarılı olmuşsa da bu söylem ile uygulama arasındaki derin boşluğu görmemize engel olamıyor. Özellikle kitapta geçen uygulamaların bölge insanın -aslında insan- faktörüyle ortaya çıkacak problemler göz ardı ediliyor. Ayrıca kitabın dilinde – Metin Yeğin’in panellerinde de aynı dil hakim- insana bütüncül bir varlık olarak bakmak yerine daha salt isyancı bir canlı olarak ele alınması kitabın bence bir diğer handikapı ve ortaya çıkabilecek bir gecekondu hareketinin de üzerinde durulması gereken sorunlarından biri.

Kendi Evini Kendin Yap Kılavuzu

İkinci Kitap “Kendi Evini Kendin Yap Kılavuzu” söylemi pratiğe dökülmüş hali. Birinci kitap tamamlanmış. Alker ve horasan harcı gibi ekolojik ev yapım yöntemleri basit ve anlaşılır bir dille anlatılmış. Resimler çok iyi çizilmiş. İkinci kitabın tek sorunlu kısmı el yazısının tercih edilmesi. Kitaba sıcak bir hava veren bu yazı stili benim gibi el yazısı ile yazı yazan birini dahi olurken çok zorluyor. El yazısı dışında çok iyi düşünülmüş ve iyi ki de yazılmış. (artık benim de bir ev yapım rehberim var)

Son olarak belediyenin şimdiye kadar evlerini yıktığı gecekondu yapan evsizlere arazi dağıtması yeni bir kent hareketine evrilir mi? Tam burada sorulması gereken bir diğer soru geçmişte yapılan gecekondulardan ve dönüştükleri durumdan memnun muyuz? Bir söyleşisinde Metin beraberce inşa ettikleri gecekondu sahiplerinin şimdi kendilerine ev vermediğini anlatmıştı. Bu açıklamadan da yola çıkarak geçmişe dönüp gecekondulaşmayla tek başına yeni bir kent hareketi yaratılacağına inanmıyorum. Ancak kitapta da geçen sokak kooperatifleri, ekoloji kooperatifleriyle kendi ekonomik alt yapısını yaratan meclisleri olan ve kendine yeten ekolojik evlerden oluşan yeni bir tür gecekondulaşma –ya da yeni bir isim bulmak gerekecek- bir harekete, yeni bir dünya düşüne dönüşebilir.

Bu yazı mirazruspi.blogspot.com.tr/ den alınmıştır

Miraz Rûsipî