Haberi, Yeşil Gazete gönüllü çevirmenlerinden Özde Çakmak‘ın Yeşil Gazete için yaptığı çeviriyle sunuyoruz.
***
Macaristan’da aşırı-sağcı parti liderinin, hükümeti “ulusal güvenliği tehdit eden” Yahudileri fişlemeye zorlaması Yahudi liderler arasında infial yarattı. Liderler bunun Nazi Soykırımı’na yol açan faşist politikaların bir yansıması olduğunu ifade etti.
Macaristan’ın en büyük 3.partisi Jobbik lideri Marton Gyongyosi Gazze’deki kısa süreli çatışmanın ardından yükselen tansiyonun bu listeyi gerekli kıldığını, listenin parlamento üyelerini de kapsaması gerektiğini söyledi.
Muhalefet, Gyongyosi’nin partisinin Yahudi aleyhtarı ve Çingene azınlığa karşı sert söylemlerini kınadı ve partiyi 2014 seçimleri öncesi popülist davranmakla suçladı.
Jobbik daha önce de resmi olarak Yahudilerin fişlenmesi talebinde bulunmamıştı.
Macaristan Yahudi Cemaati Birliği başkanı Gusatav Zoltai şunları söyledi: “Ben Nazi Soykırımı’ndan sağ kurtulanlardan biriyim. Politik amaçlara hizmet etmek için söylendiği açıkça belli olsa da, bu tür söylemler benim gibi insanların yarasına tuz basıyor. Bu Avrupa’nın ve tüm dünyanın utancıdır.”
Budapeşte’deki Soykırımı Anma Merkezi’nin verdiği bilgilere göre, Nazi Soykırımı sırasında Macaristan’da 500.000 ile 600.000 arasında Macar Yahudi katledildi. Diğer kaynaklara göre, Auschwitz’de öldürülen her 3 Yahudi’den biri Macar uyrukluydu.
Gyongyosi’nin çağrısı, Dış İşleri Bakanlığı Sekreteri Zsolt Nemeth İsrail-Filistin çatışmasında Budapeşte’nin Macaristan kökenli İsraillilere, Macar Yahudilere ve Macaristan’daki Filistinlilere ortak fayda sağlayacak barışçıl çözümden yana olduğunu söylemesinin ardından geldi.
Pazartesi günü Jobbik partisinin web sitesinde yayınlanan videoda, partinin dış ilişkiler sorumlusu Gypngyosi, “İsrail’de yaşayan Macar uyruklu kişi sayısını da, Macaristan’da yaşayan İsrail Yahudisi kişi sayısını da biliyorum” diye konuştu.
“Böyle bir çatışma yaşanırken, özellikle Macaristan Parlamentosu ve hükümet içinde yer alan ve hiç şüphe yok ki ulusal güvenliği tehdit eden Yahudi asıllı kişileri belirlemenin vakti gelmiştir.”
Gyongyosi 35 yaşında. Orta Doğu ve Asya’da – Mısır, Irak, Afganistan ve Hindistan – yetişen, ofisi İran ve Türkiye’den gelen eşyalarla dekore edilmiş diplomat bir babanın oğlu. İşletme ve siyasal bilgiler alanında eğitim gördüğü Trinity College’den 2006 yılında mezun oldu.
Dört yıl boyunca KPMG’NİN Dublin şubesinde görev yaptı, 2005 yılında Budapeşte’ye döndü. 2006’dan beri Jobbik partisinde faaliyet gösteriyor. 2010’da parlamento üyesi oldu.
Özür diledi
Hükümet, açıklamaları kınadı.
Hükümet sözcüsü, “Hükümet, her tür Yahudi aleyhtarı, ırkçı ve aşırı uçtaki ifadeyi reddetmektedir. Bunlara engel olmak için ne gerekiyorsa yapılacaktır” dedi.
Salı günü Meclis Başkanı, iktidar partisi Fidesz milletvekili Laszlo Kover içtüzüğün bu tür söylemlere yaptırım uygulanmasının önünü açacak şekilde düzenlenmesi gerektiğini belirten bir açıklama yaptı.
Aynı gün Gyongyosi verdiği demeçte İsrail-Macaristan çift vatandaşı olanları kastettiğini belirterek sözlerini yumuşatmaya çalıştı.
Partinin web sitesinde “Yanlış anlaşılan sözlerim için Yahudi vatandaşlarımızdan özür diliyorum.” sözleri yayınlandı.
Ulusal Haber Ajansı MTI’nın haberine göre, daha sonra düzenlenen basın toplantısında Gyongyosi istifa etmeyeceğini ve konunun “kapanmış” olduğunu söyledi.
Jobbik’in anti-semitik söylemi asırlardır süregelen bir karalamayı – Yahudilerin dini törenlerde hristiyanların kanını akıttığı suçlamasını – akla getiriyor.
Birleşik Macar Yahudi Cemiyeti baş hahamı Slomo Koves yazılı açıklamasında, “Jobbik (kan akıtma ile ilgili) ortaçağ söylentileri yaymayı bıraktı, şimdi de Nazi propagandası yapıyor” ifadelerine yer verdi.
Rakamlarla Jobbik
Jobbik 2003’de siyasi parti olarak kayıtlara geçti. Parti giderek radikal bir tutum sergiledi. Yahudileri ve ülkedeki 700.000 Çingene vatandaşı kötüledikçe etkisini arttırdı.
2. Dünya Savaşı dönemindeki aşırı sağ grupları hatırlatan Macar Milis’lerini – kanuni yetkisi olmadan düzeni sağlamaya soyunan silahsız grup – kurarak kötü bir şöhret edindi. 2010 seçimlerinde parlamentoya girdi. 386 koltuktan 44’ünü ele geçirdi.
Bu arada, Başbakan Victor Orban’ın merkez-sağ hükümeti Macaristan’ı Avrupa’nın girdiği ekonomik çıkmazdan çıkarma telaşında.
Orban’ın partisi Fidesz 2010 yılından beri bir milyondan fazla seçmenini kaybetmiş olmasına rağmen ülkedeki en güçlü siyasi güç olmayı sürdürüyor.
Macaristan’daki seçmenlerin yarıdan fazlası çekimser ve oy hakkını saklı tutuyor. Bazı analistlere göre, 2014 seçimlerinde Jobbik, Fidesz ile sol muhalefet arasında dengeyi sağlayabilir.
(Reuters, Yeşil Gazete)
Yeşil Gazete için çeviren: Özde Çakmak
Editör: Durukan Dudu
