Türkiye’de, ameliyatlardaki anestezik gaz kullanımı minumuma indirilecek

Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği, (TARD) iklim değişikliğiyle mücadeleye katkı için “Yeşil Ameliyathane” olarak nitelendirdikleri projeyi hayata geçiriyor.

TARD’ın “16 Ekim Dünya Anestezi Günü” kapsamında düzenlediği toplantıda konuşan Başkan Prof. Dr. Erdem, derneğin 2023’te Avrupa Anestezi ve Yoğun Bakım Derneğinin (ESAIC) Glasgow Deklarasyonu‘nu kabul ettiğini, 14 Temmuz 2021’de Türkiye’nin de taraf olduğu iklim kriziyle mücadele konusunda anestezi uzmanları olarak katkı vermek istediklerini söyledi.

Anestezik gazların total emisyondaki payı yüzde 2

Prof. Erdem, ameliyathanelerde anestezik gazların ve tıbbi atıkların küresel ısınmaya olan etkilerini azaltma ve karbon ayak izini küçültme bilinciyle meslektaşlarının gelecek nesillere temiz ve yaşanabilir bir dünya bırakma kararlılığında olduklarını ifade etti:

“AB’nin iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında 2030’a kadar yüzde 25 azaltılmasını hedeflediği anestezide kullanılan ilaçların total sera gazı emisyonuna etkisi yaklaşık yüzde 2 civarındadır. Ameliyathane atıkları da tüm hastane tıbbi atığının yüzde 20’sini oluşturmaktadır. 2050’de etkin çabalarla iklim nötralitesine ulaşılması hedeflenmektedir.”

‘Hastanelerde en fazla tüketim ve etkileşim ameliyathanelerde’

Bu kapsamda derneğin bir “Yeşil Ameliyathane” projesi olduğunu söyleyen Erdem, şu bilgileri verdi:

“Türkiye’de ilk defa uygulanacak proje kapsamında çevreye zarar veren uygulamaların azaltılmasının yanı sıra hasta sağlığı ve güvenliğinin de korunması birincil amacımız. Ameliyathane ve yoğun bakım üniteleri her hastanenin can damarıdır. En fazla tüketim ve etkileşim de orada olmaktadır. Bu operasyonlar esnasında kullanılan malzemeler, gazlar, narkoz ilaçları ve benzeri materyaller hasta sağlığına katkı vermelerinin yanında çevreye kötü etkileri de bulunmaktadır. Proje kapsamında, ameliyathanelerde gaz kullanımı minimize edilecek, ülke genelinde hekimlerin bilgilendirilmeleri ve bilinçlendirilmeleri için eğitimler yapılmaya devam edilecek, hasta ve çalışan güvenliği en üst düzeyde önceliklendirilerek anestezik gaz ve narkoz ilaçlarının kullanımının azaltılmasıyla ilgili uygulamalar hayata geçirilecek. Bunun yanında enerji kullanımında tasarruf ve atık yönetimi konusunda oluşturulacak prosedürler de hazır.”

‘iskoçya’nın bir günde kullanıldığı desfluran miktarı 1000 km araba sürmekle eşdeğer salıma neden oluyor’

Desfluran, anestezi sırasında Türkiye‘de de yaygınlıkla kullanılan bir gaz. Türkiye’deki anestezi uzmanları, anestezi sırasında yaygınlıkla kullandıkları iki gazın desfluran ve sevofluran olduğunu belirtiyor.

Desfluranın çevre kirliliğine etkisi ve karbon ayak izi gibi konuların yeni yeni gündeme geldiğini ve Türkiye’de yasaklanabileceği yönünde söylentiler olduğunu  aktaran anestezistler, “Tüm dünyada yasaklanırsa Türkiye de bu yola girebilir. 2026’da Türkiye’de de yasaklanabileceği yönünde teyit edilmemiş bilgiler var” diyor.

TARD’ın projesi ise tamamen yasaklanmasındansa “azaltılmasını” öngörüyor.

Hastanelerinde anestezik desfluran gazının kullanımına son veren ilk ülke İskoçya olmuştu. Küresel ısınmaya etkisi karbondioksitten binlerce kat daha fazla olan gazın başta İngiltere ve Avrupa olmak üzere önümüzdeki birkaç yıl içinde birçok ülkede yasaklanması bekleniyor.

Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Sistemi (NHS) verileri, ameliyat sırasında hastaları bilinçsiz tutmak için kullanılan gazın, küresel ısınmaya katkısının karbondioksitin 2 bin 500 katı olduğunu gösteriyor.

Anestezi uzmanı ve İskoçya’nın Yeşil Ameliyathaneler programının klinik lideri Dr. Kenneth Barker, on yıldan uzun bir süredir birçok büyük ve rutin operasyonda kullandığı anestezik ilacın çevreye bu kadar zararlı olduğunu öğrenince şoke olduğunu söyledi:

2017’de, bir anestezist olarak normal bir günde kullandığımız desfluran miktarının, günde 1000 km araba sürmekle eşdeğer salımla sonuçlandığını fark ettim. Derhal kullanmayı bırakmaya karar verdim ve birçok anestezist arkadaşım da buna dahil oldu. Çevreye etkisi bu kadar bariz bir konuda geldiğimiz aşamadan memnunum.

Birçok hastane, karbondioksitten 130 kat daha fazla küresel ısınma potansiyeline sahip olan sevofluran gibi daha az ısınma potansiyeline sahip güvenli ve etkili anestezik gazlara, gazsız anesteziklere veya daha verimli ekipmanlar kullanmaya geçiyor.