27 Ocak Cuma günü Teknolojide Dünya Devi Toshiba, yurt dışındaki nükleer santral projelerinden çekileceğini, yeni proje almayacağını ve nükleer faaliyetlerini gözden geçirmeye ihtiyaç duyduğunu açıkladı.
Şirketin çip bellek üretimi alanında faaliyet gösteren bir şirketinin hisselerinin %20’sini de satarak nükleer santral işlerinden doğan 6 milyar Dolarlık zararı kapatmaya çalıştığı haberleri yayılıyor. Toshiba’nın hisseleri 1 yıl içinde %45 değer kaybetmiş bulunuyor. Geçen sene bu zamanlarda Toshiba’nın hisselerinin 35 yılın sonunda tamamen dibe vurduğu da haber olmuştu. Çeşitli kaynaklara göre ABD’de nükleer endüstri sektöründe faaliyet gösteren şirketin hisselerinin çok düşmesi neticesinde şirket Ceo’sunun da istifa etmesi bekleniyor. Toshiba’nın nükleer projelerden çekildiği haberi Japonya’daki Nükleer santral karşıtları tarafından sevinçle karşılandı.
Toshiba, 2011 yılında yaşanan Fukuşima nükleer kazası itibariyle kendini gösteren yoğun toplumsal muhalefet neticesinde Japonya’da nükleer santrallerin iş yapmasının önü tıkanınca Toshiba şirketi yurtdışı projelere yüzünü dönerek Avrupa, Asya’da kurulacak nükleer santral inşaat projelerinde yer almaya çalışıyordu. 2013 yılında İngiltere’de 100 milyon Dolara nükleer santral inşa etmeye talip olan bir şirketi satın alma girişiminde bulunmuş son olarak ABD’nin nükleer reaktör üreticisi Westinghouse Elektrik şirketinin iştirakı olan olan NuGeneration Ltd %50sini satın alma pazarlıklarının ise son safhasına gelmişti. Diğer taraftan Finlandiya’da da iki reaktör kurmak için ihaleye girerek Orta Asya ve Afrika’da da sözleşme imkanlarını kovalıyordu. Avrupa’nın reaktör üretimindeki en büyük şirketi Areva bile Dünyada Toshiba’dan sonra ikinci sırada geliyor.
2013 yılında Türkiye Hükümeti’nin Sinop’ta bir nükleer santral kurulması için Japon Hükümeti ile sözleşme yapmasının ardından Toshiba da bu projeye talip olduğunu açıklamıştı. Ne var ki, reaktörlerin inşaat süreci için Mitsubishi’yle anlaşılınca bir nükleer santral kurulumu için Toshiba’nın adı ancak 2015 yılında anılmıştı. Nitekim Toshiba Rusya ile yaşanan uçak krizinin ardından Rusya ile yapılan anlaşmanın iptal olması halinde Akkuyu nükleer santralini kurmak üzere talip olduğunu açıklamıştı.
Toshiba’nın yurt dışındaki mevcut nükleer santral projelerinden çekilmesi kararını sizlerin Fukuşima Tanığı adı ile tanıdığınız, zaman zaman Yeşil Gazete üzerinden Türkiye’deki yaşam savunucularına mektup da gönderen, 2014 yılından beri Yeşil Düşünce Derneği’nin girişimleriyle 3 defa Türkiye’ye gelerek Fukuşima hakkındaki gerçekleri anlatan Toshiya Morita, blogunda değerlendirmiş.
Morita’ya göre Toshiba’nın karşı karşıya geldiği mali yıkımı nükleer santral karşıtı mücadelenin dünya çapında güçlenmesinin bir sonucu. Zira Fukuşima nükleer felaketinin ardından nükleer santraller hakkında dünya geneline yayılan olumsuz imaj bir bakıma nükleer endüstrinin gelecek beklentisini düşürmüş bulunuyor.
Fukuşima nükleer felaketinin başlamasıyla beraber yaptığı araştırmaları, topladığı bilgileri blogundan yaymaya çalışılan Morita blogunda aynen şöyle yazmış
“Bizim direnişimiz nükleer endüstrinin umutlarının önünde engel oluşturmuştur!”
Morita sözlerini şöyle açıklıyor :
“Öncelikle Toshibanın Fukuşima nükleer felaketinin sorumlularından olduğunu bilmemiz lazım. Çünkü Fukuşima Daiichi nükleer santralinde 1 nolu reaktör Amerikanın GE şirketi üretimidir. 2. reaktör GE ve Toshiba ortak üretimidir, 3. reaktör Toshiba jenerasyonudur, kazadan önce soğutma havuzuna alınmış olan 4 no’lu reaktördeki yakıt çubukları ise Hitachi üretimiydi.
Dolayısıyla aslında Fukuşima nükleer felaketinden Toshiba ve Amerikan şirketi GE birlikte sorumludur. Nevar ki kamuoyu nezdinde kusurlu olan yalnızca Tokyo Elektrik şirketi gibi gösterilmiştir. Oysa yüzbinlerce yıl etkisi sürecek olan bir felakete neden olan reaktörlerin üreticilerinin toplumlar nezdinde affedilecek yanı yoktur. Fukuşima nükleer santral felaketi aslında Tokyo Elektrik, GE ve Toshiba’nın başımıza sardığı bir felakettir. Toshiba’nın sorumluluk alarak özür dilemesi, felaketzedelere yardım etmesi ve nükleer santral işinden tamamen çıkması gerekirdi.
Lakin Toshiba’nın adı, Fukuşima nükleer felaketiyle ilgili olarak çok anılmadı. Hatta şirket Japonya’da yükseltilen güvenlik standartları nedeniyle yeni nükleer santral kurulması zorlaştığı için bu alandaki işlerini devam ettirmek amacıyla şirket evliliği yaparak yurt dışındaki projeleri kovalamaya başladı. Bununla beraber Fukuşima sonrasında Amerikan Nükleer Güvenlik Kurumu da regulasyonlarını revize ederek güvenlik standartlarını yükselttiği içindir ki inşaat maliyetleri artarken hesaplar tutmadı ve Toshiba hatta Amerikanın reaktör üreticisi Westing House şirketi çetrefilli bir yola girdi”.
Haber: Pınar Demircan
(Nuclear-news.net, Yeşil Gazete)
