Fotoğraf: DepoPhotos
Her yıl Haziran ayı Onur Ayı, Haziran ayının son haftası LGBTİ+ Onur Haftası olarak kutlanıyor. Ayrıca Onur Haftası’nda bir de Onur Yürüyüşü gerçekleştiriliyor. Dünyanın birçok ülkesinde şenliklerle gerçekleştirilen Onur Ayı ne yazık ki son yıllarda Türkiye’deki iktidar nedeniyle baskı ortamında gerçekleştiriliyor. Onur Yürüyüşleri’nde yüzlerce insan gözaltına alınıyor.
Yakınlardaki bir sokağın ismi ayaklanmayı anmak için değiştirildi.
14 Mayıs 2023 Parlamento ve Cumhurbaşkanlığı Seçimi ve 28 Mayıs 2023 ikinci tur Cumhurbaşkanlığı Seçimi’nin öncesinde iyice artan LGBTİ+’lara karşı nefret söylemleri Türkiye’de LGBTİ+’ların ötekileştirilmesine neden oldu. Bu Haziran da LGBTİ+’lara arşı nefret söylemlerini artıran Recep Tayyip Erdoğan‘ın yeniden Cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından kutlancak ilk Onur Ayı olacak.
ABD’deki eşcinsel hakları için bir dönüm noktası olan Stonewall Ayaklanması, isyancıların beklentilerini de aşarak gelecek nesillerin hayatını şekillendirecek bir harekete yol açtı.
50 yıl önce New York‘taki sıcak bir gecede yarım düzine kadar polis memuru mafya tarafından yönetilen bir eşcinsel barına baskın düzenlediğinde, bunun gelecek nesillerin hayatlarını şekillendirecek bir harekete yol açacağından habersizlerdi.
Fotoğraf: DepoPhotos
Evsiz bir genç olan Mark polis memurlarına karşı çıkmadı. Ancak belki de kurşun kadar etkili bir şeyi vardı: Tebeşir
Stonewall Inn barının dışında kaos yaşanırken evsiz genç, yukarıya doğru yürümeye başladı ve kaldırıma üç kelime yazdı:
Üç kelime: Yarın gece Stonewall
Mark tarafından yazılan bu basit mesaj, Marty Robinson‘un gelişmeleri yayma, kendiliğinden başlayan bu başkaldırıyı daha büyük bir eyleme dönüştürme girişimiydi. Bundan bir saat önce polis Greenwich Village semtindeki barı bir haftada ikinci kez basıyordu. Yaklaşık 200 müşteri – lezbiyenler, eşcinsel erkekler, translar ve evden kaçmış gençler – Christopher sokağına atılmışlardı.
Eşcinseller polisten kaçmaya alışkındı ancak bu sefer, saldıran onlardı, kaçanlar ise üniformalılardı.
Eşcinsel hakları hareketi o gece başlamadı ama ilerleyen saatler ve günlerde olacaklarla güçlenecekti.
Fotoğraf: DepoPhotos
Her yıl Haziran ayında Manhattan‘daki 1969 Stonewall Ayaklanmaları‘nı onurlandırmak için kutlanan etkinlikler bütününe Onur Ayı deniyor. 1969’da başlayan ayaklanmalar o günden bugüne elde edilen kazanımların zeminini oluşturuyor.
Türkiye’de ise iktidar eliyle artırılan nefret söylemleri 2022’deki Onur Ayı’nda hem etkinliklere, hem de Onur Yürüyüşü’ne yasaklamaları beraberinde getirdi. Ancak Onur Yürüyüşü de Onur Ayı da her sene gerçekleştirildi.
Geçen yıl İstanbul’da gerçekleştirilen Onur Yürüyüşü’nde 373 LGBTİ+ aktivisti gözaltına alındı.
LGBTİ+ aktivistler sabah saatlerine kadar Vatan Emniyet önünde gözaltına alınan eylemcileri bekledi. İstanbul Pride Komitesi’nden 27 Haziran 2022’de gece saatlerinde gözaltı sürecine dair yapılan açıklamalarda avukat ihtiyacı olduğu belirtildi. Ayrıca Vatan Emniyet Müdürlüğü önünde bekleyen avukatlara polisin saldırdığı, fiziksel şiddet uygulandığı aktarıldı.
2022’de 30’uncusu düzenlenen İstanbul LGBTİ+ Onur Haftası Beyoğlu ve Kadıköy Kaymakamlıkları kararıyla yasaklandı.
Onur Yürüyüşü öncesi Cihangir’de polisler konuşlandı. Yüzlerce polis LGBTİ+’ların yürüyüşlerinin öncesinde saat 11.00’da Sıraselviler çevresinde toplanmaya başladı.
İstanbul Valiliği 11.00’da Taksim ve Şişhane metro çıkışlarını kapattı. Valiliğin yasaklamasına karşı İstanbul LGBTİ+ Onur Haftası ve Yürüyüşü Komitesi “direniş” temasıyla Onur Yürüyüşü’nün gerçekleştirileceğini açıklamıştı.
Eylemciler ters kelepçeyle gözaltına alındı. Polisler basın mensuplarına birçok kez çekim yapmamalarını, görüntü almamalarını söyledi.
2022’nin son aylarında Türkiye’de iktidar tarafından son dönemde artırılan LGBTİ+’lara yönelik baskı ortamının sonucu olarak nefret yürüyüşleri ortaya çıktı.
Birçok ilde gerçekleştirilen nefret yürüyüşlerinde LGBTİ+’lar ötekileştirildi. Bu nefret yürüyüşlerinde Yesevi Alperenler Derneği gibi radikal islamcı dernekler ön safta yer aldı. Bazı eylemlere çocukların da getirildiği görüldü. Ancak bazı illerde vatandaşlar nefret yürüyüşlerine karşı eylem gerçeleştirerek LGBTİ+’ların hak ve özgürlük taleplerini dile getirdi.
Fotoğraf: Egepostası
AKP ve MHP iktidarı LGBTİ+’ları dışlayarak “aileyi koruma ihtiyacını” ön plana sürerek LGBTİ+’ların “aileyi tehdit ettikleri” yönündeki iddialarla birçok kez ötekileştiren ifadeler kullandı.
İktidar ayrıca 28 Mayıs 2023 seçimi öncesinde bu ifadeleri bir seçim propagandası olarak kullandı.
Öte yandan Yeniden Refah ve HÜDAPAR ile ittifak oluşturan AKP’nin listeleri aracılığıyla da LGBTİ+ ve kadın haklarına karşı ideolojilere sahip partilerin milletvekilleri TBMM’ye yerleştirildi.
TBMM’de LGBTİ+’lara karşı nefret söylemini artıran partilerin vekillerinin bulunmasına ek olarak LGBTİ+ derneklerin kapatılması talepleri de medyada pek çok kez gündem oldu.
Ancak tüm baskı ve nefret söylemlerine rağmen LGBTİ+’lar hak mücadelelerini sürdürüyor. LGBTİ+ dernekler “Bir kere açıldık, bir daha kapanmayız’ diyor.
Fotoğraf: DepoPhotos