By 
Haber: Armağan KABAKLI
*
ADANA- İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları ve Türkiye’nin en üst perdeden tepkileri sürerken, 2023 yılında bu ülkeden “geri dönüşüm” için büyük miktarda plastik atık ithal edildiği ortaya çıktı. MÜSİAD Genel İstişare Kurulu Üyesi, AKP eski ilçe başkanı ve milletvekili adayı Bilal Nadir Gök, İsrail’den plastik atık ithal ettiğini kabul etti, ancak haziran ayı sonundan itibaren bu ithalata son verdiklerini duyurdu.
Sadece Avrupa’nın değil, AB üyesi olmayanların da çöpünü alıyoruz
Türkiye 2022 yılında Eurostat verilerine göre Avrupa Birliği’nin (AB) en büyük plastik atık ithalatçısı konumuna geldi. AB üyesi ülkelerden ihraç edilen plastik atığın %29’u Türkiye’ye gönderildi. Avrupa Konseyi’nin bu ay OECD üyesi olmayan ülkelere gerçekleşen plastik atık ihracatını zorlaştırma kararıyla, Türkiye dışına yönelen atık ihracatının da tekrar buraya yönelmesi ve Türkiye’nin AB’den yaptığı atık ithalatı payının arttırması bekleniyor. AB üyesi olmayan ülkeler ile yapılan atık ticareti de artıyor.
‣ AB plastik çöp sevkiyatına kısıtlama getirdi, peki Türkiye’yi neler bekliyor?
İsrail’in atıkları Adana’da
İsrail’in Gazze’yi yerle bir etmesinin ardından Türkiye ile İsrail arasında süren ticaret ve boykot tartışmaları çerçevesinde, İsrail ile yapılan plastik atık ticareti de bir kez daha gündeme geldi. Türkiye’deki geri dönüşüm firmalarının İsrail’den plastik atık ticaretini sürdürdüğü, aralarında Metin Cihan‘ın da bulunduğu gazeteciler tarafından belgelendi.
Bir kahve zincirinin boykot edilmesi ve zincir kahvecide oturan gençlere müdahale edilmesini destekleyen MÜSİAD Yüksek İstişare Kurulu Üyesi Bilal Nadir Gök’ün firması Adanus Plastik, 2023 yılında İsrail ile atık ticareti yaptığı, İsrail’den hem atık ithal ettiğini hem de ihracat yaptığını kabul etti.
— BİLAL NADİR GÖK (@bilalnadirgok) December 20, 2023
Gök, sosyal medya mesajında “Gazze olaylarından sonra İsrail’den gelen talep ve teklifleri vicdani boyutta değerlendirerek kabul etmediklerini belirttiği paylaşımında, bir atık ithalatçısı olarak kendilerini “çevreci” olarak tanıttı; 6 Şubat depremlerinden etkilenen kişilere yardım toplanan “Türkiye Tek Yürek” programında da “bilabedel” 5 milyon TL. yardımda bulunduklarını “not etti.”
Atıklar sulama kanalında bulunmuştu
Avrupa Birliği ülkelerinden ithal edilen plastik atıkların boş arazilere, sulama kanallarının kenarına ve tarım alanlarına gelişigüzel bir şekilde terk edildiği ve yakılarak bertaraf edildiği belgelenen Adana’da İsrail menşeili atıklar da bulunmuştu. İsrail’i kınayan ve Filistin’e destek veren Bilal Nadir Gök’ün firmasının da aralarında bulunduğu geri dönüşüm sektörünün, 2023 yılında Birleşmiş Milletler (BM) Comtrade verilerinden Materials Research L3C’nin derlediği verilere göre İsrail’den 11 milyon 650 bin 848 kilogram plastik atık ithal ettiği ortaya çıktı.
En çok ithalat yapan firma Adana’dan
2023 yılında Comtrade verilerine göre 32 firma İsrail’den plastik atık ithal etmiş. Aralarında Gök’ün de bulunduğu Adanalı firmalar İsrail’den en çok ithalat yapan firmalar. AKP Sözcüsü ve Adana Milletvekili Ömer Çelik ve Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan’ın da ziyaret ettiği Adana’da faaliyet gösteren Akbulut Geri Dönüşüm isimli firma 1 milyon 704 bin 610 kilogram ile İsrail’den en yüksek hacimli atık ithalatını yapan firma. Onu 1 milyon 498 bin 160 kilogram ile APEX Geri Dönüşüm, 1 milyon 376 bin 700 kilogram ile BANKO Kimya izliyor.
‘İsrail kirletici listesinde yok çünkü çöpünü bize gönderiyor’
Türkiye’nin başka ülkelerin plastik çöplerini ya da bunu ithal edenlerin sürekli olarak iddia ettikleri gibi “atık hammaddelerini” kısmi olarak azalsa da ithal etmeye devam etmesinin, gerek Türkiye’nin kendi atık yönetim altyapısı gerekse de çevresi için ciddi bir tehdit olduğunu ifade eden Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, şunları söyledi:
“Bu durumun geldiği nokta artık bir sömürgecilik şeklidir. Çünkü henüz kendi çöplerinizi toplayamıyorsunuz ama bir şekilde başkalarının çöpünü alıyorsunuz. Bunu alan şirketleri bir de teşvik ediyorsunuz. Sonra da Akdeniz’i en çok plastikle kirleten ülke oluyorsunuz.”
Önceleri sadece AB ülkeleri, İngiltere ve ABD’den atık ithalatının bilindiğini belirten Gündoğdu, “ Ama görüyoruz ki artık İsrail’den de çöp ithal ediyormuşuz. Bunun kabul edilebilir bir tarafı elbette yok. Bizim çöp ithalatını yasaklayıp, bunu yapan şirketlere teşvik vermeyi bırakmamız lazım” dedi.
Gündoğdu, istatistiklerde İsrail’in Akdeniz’i kirleten ülkeler arasında yer almadığını da hatırlatarak şunları söyledi:
“Neden? Çünkü ürettiği çöpü toplayıp başka ülkelere gönderiyor. Sonra biz bu çöpleri Seyhan Nehri kenarında buluyoruz. AB artık bu işin sürdürülebilir bir tarafı olmadığını kavramaya başladı ve bir düzenleme yayınladı. Önümüzdeki 2,5 yıl içinde AB’den plastik çöp OECD üyesi olmayan ülkelere gitmeyecek ama OECD ülkelerine gitmeye devam edecek. Türkiye de bir OECD ülkesi ve bu çöplerin yeni adresi de Türkiye olabilir. Çöp ithal edenlere teşvik verilmeye devam edilir ve Türkiye bu işi yasaklamazsa ne yazık ki daha çok çöpü ülkemizde görebiliriz. AB, OECD ülkeleri için bazı şartlar yayınlayacak. O şartlar da Türkiye’nin ithalatçı pozisyonunu koruyup koruyamayacağını belirleyecek. Eğer bu şartlar içerisinde ülkelerin kendi çöpünün en az yüzde 80’inin yönetmesi olursa o zaman AB Türkiye’ye çöp göndermeyecek ama yine de bunlar hep temenni”.
Comments