Meksikalılar, yeni başkanlarını seçmek üzere, şiddetin gölgesinde kalan tarihi bir seçim için pazar günü sandık başına gitti.
Seçimlerde önde gelen iki başkan adayı kadındı: Solcu Morena partisinden, iklim bilimci Claudia Sheinbaum ve muhalefet partilerinden oluşan bir koalisyonu temsil eden muhafazakar PAN partisinden Xochitl Gálvez.
Üçüncü aday ise merkez sol Yurttaş Hareketi’ni temsil eden, yarışın en genç üyesi Jorge Álvarez Máynez idi.
Meksika’da 98 milyondan azla kayıtlı seçmen bulunuyor ve 1,4 milyon Meksikalı da yurt dışından oy kullanıyor. Ülke tarihindeki en büyük seçim olma özelliği taşıyan pazar günkü seçimde başkan adaylarının yanı sıra senatör, belediye başkanı ve vali olmak 70.000 aday yarıştı.
Sandık çıkış anketlerine göre, Morena Partisi’nin adayı Sheinbaum, ezici bir zafer kazanarak Meksika’nın ilk kadın başkanı olacak. Anket firması Parametria‘ya göre Sheinbaum’un oyu yüzde 59 civarında. Parametria, muhalefet adayı Galvez’in oylarını yüzde 29 olarak belirledi. Ancak Galvez henüz pes etmedi ve taraftarlarına resmi sonuçlar için sabırlı olmasını söyledi.
Sheinbaum, anket sonuçları doğru çıkar ve kazanırsa, yoksullar arasındaki popülaritesi ona zafer kazandıran akıl hocası ve bir önceki lider Andres Manuel Lopez Obrador’un projesini devralacak.
İklim değişikliği araştırmalarıyla Nobel ödülü aldı
Başken Mexico City’nin eski belediye başkanı 61 yaşındaki Claudia Sheinbaum, doktora sahibi bir çevre mühendisi.
Fizik alanında ülkenin önde gelen bilim insanlarından biri olan Sheinbaum, 2007’de iklim değişikliğiyle ilgili araştırmaları Nobel Ödülü kazanan akademisyen grubunun bir parçasıydı.
Yıllarca Kaliforniya‘daki ünlü bir araştırma laboratuvarında Meksika’nın enerji tüketim kalıplarını inceleyerek iklim değişikliği konusunda uzmanlaştı. Bu deneyimi ve öğrencilik zamanındaki aktivizmi, Andrés Manuel López Obrador’un Mexico City belediye başkanı olduğu dönemde, başkentin çevre sekreterliği görevini almasını sağladı.
2018’de Mexico City’nin ilk kadın belediye başkanı oldu ve 2023’te devlet başkanlığına aday olmak için istifa edene kadar bu görevi sürdürdü.
Şiddet sarmalında seçim
Pazar günkü seçime giden süreçte şiddet ön plana çıktı. Onlarca aday ve başvuru sahibi suç örgütleri tarafından öldürüldü. Eyalet seçim otoritelerine göre, pazar günü oy verme işlemi büyük ölçüde barışçıl olsa da, Meksika’nın güneydoğusundaki Coyomeapan kasabasında sabah saatlerinde sandık merkezlerinde yaşanan şiddet nedeniyle oylama askıya alındı.
‘Maço Meksika’ya kadın başkan
Sheinbaum’un yaklaşan zaferi, “maço” kültürüyle tanınan, dünyanın en büyük ikinci Roma Katolik nüfusuna sahip ve kadınlar için daha geleneksel değer ve rolleri benimseyen Meksika için büyük bir adım olarak nitelendiriliyor.
Sheinbaum, Amerika kıtasında (ABD, Meksika veya Kanada‘da) genel seçimleri kazanan ilk kadın olacak.
Meksika’nın en küçük eyaleti Tlaxcala‘da Sheinbaum taraftarı olan 87 yaşındaki Edelmira Montiel, Reuters muhabirine “Bir gün bir kadına oy vereceğimi hiçC düşünmemiştim. Önceleri oy bile veremiyorduk ve verebildiğimizde kocamızın söylediği kişiye oy vermek zorundaydık. Tanrıya şükür bu değişti ve ben de bunu yaşayabiliyorum” dedi.
Sorunlar yumağı: Bütçe açığı, cinayetler, göçmenler, petrol devi Pemex…
Kazanması halinde Sheinbaum’un önünde zor bir süreç bulunuyor. Ağır bir bütçe açığı ve düşük ekonomik büyümeyi miras alacak yeni başkan popüler refah politikalarını artırma vaatlerini de dengelemek zorunda.
Sheinbaum, kampanyası sırasında güvenliği artırma sözü de verdi ancak 38 adayın öldürüldüğü seçim sürecinde güvenlik sorunları daha da arttı. Lopez Obrador’un görev süresi boyunca, Meksika’nın modern tarihindeki diğer yönetimlerden daha fazla insan (185.000’den fazla) öldürülmüştü.
İktidardaki Morena partisi, başkent Mexico City için belediye başkanlığı yarışını da kazandıklarını ilan etti ancak muhalefet buna itiraz etti ve yarışmayı kendi adayının kazandığını iddia etti. Parti başkanı Mario Delgado‘ya göre, Morena Kongre’de basit çoğunluğa sahip olacak ve partinin muhalefet desteği olmadan anayasa reformlarını yürütmesine olanak sağlayacak üçte iki çoğunluğa ulaşamayacak.
Yeni başkanın karşılaşacağı zorluklar arasında, Meksika’dan ABD’ye doğru büyük göçmen akışı konusunda ABD ile gergin müzakereler ve ABD’de fentanil salgınının şiddetlendiği bir dönemde uyuşturucu kaçakçılığı konusunda güvenlik işbirliği de yer alacak.
Meksikalı yetkililer, ABD başkanlığının kasım ayında Donald Trump tarafından kazanılması durumunda bu müzakerelerin daha zor olmasını bekliyor. Trump, Meksika’da üretilen Çin araçlarına yüzde 100 vergi uygulayacağına söz vermiş ve kartellerle savaşmak için özel kuvvetleri harekete geçireceğini söylemişti.
Yeni başkan, elektrik ve su kıtlığını ele almak ve 20 yıldır üretimi azalan ve borç batağına saplanan devlet petrol devi Pemex ile ne yapacağıyla da boğuşmak zorunda kalacak.
