Avrupa Parlamentosu, belirli hammaddeleri Avrupa’ya ithal eden tüm tüccarlara gerekli özeni gösterme yükümlülüğü getiren bir AB düzenlemesi olan ‘ormansızlaşma yasası’nın hükümlerini erteleme ve değiştirme yönünde oy kullandı.
Önerilen yasaya göre, sığır eti ürünleri, kakao, kahve, palmiye yağı, kauçuk, soya ve odun ile bunların türev ürünlerinin ormansızlaştırılmış arazilerden gelmemesi ve ithalatçıların tam izlenebilirliği garanti etmesi gerekiyor.
AB’de belirli ürünlerin tüketimi, küresel ormansızlaşmanın yaklaşık yüzde 10’undan sorumlu olduğundan, söz konusu yasa tasarısı, Avrupa talebi ile küresel ormansızlaşma arasındaki bağı kırmak amacıyla Avrupa Komisyonu tarafından önerilmişti.
Yasa, 2023 yılında AB kurumları tarafından kesin olarak onaylanmış ve hükümlerinin büyük işletmeler için 30 Aralık 2024’te, küçük ve mikro işletmeler içinse altı ay sonra bağlayıcı hale gelmesi planlanmıştı.
Ancak, geçen ekim ayında Komisyon, son tarihleri bir yıl ertelemeyi ve uygulamayı büyük şirketler için 2025 sonuna, küçük şirketler içinse 2026 ortasına ertelemeyi önerdi.
Van der Leyen’in partisi Yeşil Mutabakat’ın altını oyuyor
AB ülkelerinin ertelemeyi hızla onaylamasının ardından şimdi de Parlamento aynı yolu izleyerek, metne Konsey tarafından onaylanması gereken sekiz yeni değişikliği de yerleştirdi. Değişikliklikler süreci basitleştirmeyi ve ithalatçılar üzerindeki yükü azaltmayı amaçlıyor,
Parlamentoyu domine eden sağcı Avrupa Halk Partisi Grubu’ (EEP) ormansızlaşma mevzuatı baş müzakerecisi, milletvekili Christine Schneider, oylama sonrası düzenlediği basın toplantısında, “Avrupalı çiftçileri ve uluslararası ticaret ortaklarını aşırı zorlamadan yasadışı küresel ormansızlaşmayı durdurmayı amaçlıyoruz” dedi
Parlamentonun onayladığı değişikliklerden biri, mevcut “düşük”, “standart” ve “yüksek riskli” kategorilerin yanı sıra ormansızlaşma için yeni bir “risksiz” ülke kategorisi getiriyor. “İstikrarlı veya artan orman alanı gelişimi olan” şeklinde sınıflandırılan bu ülkeler ihmal edilebilir ormansızlaşma riskleri nedeniyle önemli ölçüde daha az katı gerekliliklerle karşı karşıya kalacak. Sınıflandırma ve kıyaslama 2025 ortasına kadar yapılacak.
Bir diğer değişiklikte ise “Hiçbir risk oluşturmayan ülkelerden gelen ilgili ürünler, üretim ülkesinin ilgili mevzuatına uygun olarak üretilmiş ve belgelendirme şartlarını yerine getirmişlerse AB pazarına arz edilebilir” deniliyor.
Schneider, risk olmamasının titizlik beyanlarının olmadığı anlamına gelmediğini ancak ormansızlaşma düzenlemesinin hedeflerine ulaşmak için gerçekten neyin gerekli olduğunu müzakere ederken çok dikkatli olmaları gerektiğini söyledi: “Bazı ülkeler sürdürülebilir bir orman yönetimine sahip olduklarını kanıtlayabilirlerse ve ulaşmak istediğimiz hedefleri yerine getirebilirlerse, diğer ülkelerin yapmak zorunda olduğu işi yapmak zorunda kalmazlar.”
Tüm yasa metni şimdi tekrar incelenecek. Komisyon, teklifi geri çekebilir veya Parlamento’nun onayladığı değişikliklere karşı çıkabilir.
Yasadaki değişiklikler EP), aşırı sağ Avrupa Muhafazakarları ve Reformistleri (ECR), aşırı sağ Avrupa Vatanseverleri (PfE) ve Egemen Milletler Avrupası (ESN) tarafından desteklenen erteleme Parlamento’da 371 oyla, 240 aleyhte ve 30 çekimserle onaylandı. Ancak, değişiklikler daha küçük çoğunluklarla kabul edildi.
Renew Europe’dan liberal milletvekilleri ikiye bölünürken sol partiler değişikliklere karşı oy kullandı.
Gözlemciler, Parlamentoda sağcı çoğunluğa doğru bu kaymanın çevre ve iklimle ilgili hükümler hakkındaki gelecekteki oylamalara da yayılması ve kendisi de bir EEP milletvekili olan Komisyon Başkanı Ursula Van der Leyen’in çok önem verdiği Yeşil Mutabakat‘ın temel unsurlarını tehlikeye atmasının mümkün olduğunu söylüyor.
Çevre örgütleri: Ormanlara ve iklime olan taahhütlere ihanet
Çevre örgütleri ise yasanın ertelenmesi ve söz konusu değişikliklerin uyum standartlarını düşüreceğini savunuyor.
Greenpeace, Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) gibi çevre grupları, Komisyon’un sulandırılmış ormansızlaşma yasasını kabul etmesi halinde, bunun Yeşil Mutabakat’ın diğer unsurlarının, halihazırda kabul edilmiş olsa bile geri alınabileceği anlamına gelebileceğini duyurdu.
WWF, bu hamlenin, 30 Aralık 2024’te uygulanması için zamanında “Ormansızlaşma Yönetmeliği” (EUDR) gerekliliklerine uymak amacıyla ormansızlaşma içermeyen tedarik zincirlerine yatırım yapan ileri görüşlü şirketlerin çabalarını baltaladığını belirtti.
Örgütün Avrupa Politika Ofisi Orman Politikası Müdürü Anke Schulmeister-Oldenhove‘in kararla ilgili değerlendirmesi şöyle:
“Bu, EPP için utanç verici bir an ve Avrupa vatandaşlarına, ileri görüşlü işletmelere, dünya ormanlarına ve iklimimize olan taahhütlerine ihanettir. Geçen yıl EPP, kendi saflarından bir raportörün önderliğinde EUDR’yi ezici bir çoğunlukla desteklemişti. Bugün, aşırı sağcı gruplarla ittifak kurarak, siyasi duruşu iklim eyleminin önüne koydular, düzenlemenin kaldırılmasına kapıları açarken Avrupa vatandaşlarının ve sorumlu şirketlerin ormanlarımızı koruma çağrılarını bir kenara attılar.
