Tahitili Teahupo’o yerli halkı, çevrelerine ve yaşam tarzlarına zarar verdiği gerekçesiyle 2024 Paris Olimpiyat Oyunları‘na itiraz ediyor.
Fransız Polinezyası‘ndaki Tahiti adasında bulunan Teahupo’o köyü, ada standartlarına göre bile uzak kabul edilen yemyeşil dağlar ve berrak bir lagün arasında doğal güzelliklerle çevrili bir bölge.
Lagünün kenarında dünyanın en iyi resif kırılmalarından biri bulunurken şu an altın madalya için yarışan olimpik sörfçüler mercan resiflerinin üzerindeki dalgalarda antrenman yapıyor.
Teahupo’o ve çevresinde 2024 Olimpiyat Oyunları başlamadan sörf etkinlikleri için kapsamlı bir inşaat başladı. Kasabanın marinası yenilenirken kıyı bölgelerde geçici beyaz çadırlar kuruldu. Lagünün karşısındaki alüminyum jüri kulesi olimpiyat renklerine bürünürken 2024 yılından önce tamamlanan kule bölgede tartışmalara yol açtı.
Jüri kulesi resiflerin üstüne inşa edildi
2023 yılında yerel sakinler ve sörfçüler, resiflere zarar veren inşaatı protesto etmek için bir araya geldi.
Kulenin inşaatına karşı çıkan başlıca isimlerden yerel sörfçü Lorenzo Avennenti, “Bu doğal zenginliklere sahip olduğumuz için şanslıyız… İnsanların buraya gelip resiflerimize, doğal kaynaklarımıza karşımasına izin veremeyiz” diyor.
Teahupo’o yerlisi ve Vai Ara O Teahupo’o çevre derneğinin başkanı Cindy Otcenasek, kulenin inşasıyla ilgili yerel halkın bilgilendirilmediğini, insanların durumu inşaat başlamadan yalnızca birkaç ay önce öğrendiğini ve derneklerinin inşaat öncesinde çevresel etki değerlendirmesi için çalışma yapılması taleplerinin reddedildiğini bildirdi.
Protestolar sonuç verdi, yeni kule planlandı
Fransız Polinezyası’ndaki olimpiyat organizasyon komitesinin etkinlik genel müdürü Barbara Martins-Nio, “Hakem kulesi krizi bizi gerçeklerle yüzleştirdi ve yerel halka doğrudan temas halinde olmamız gerektiğini anlamamızı sağladı” şeklinde açıklama yaptı.
Yerel halkın direnişi ve itirazları sonucunda başlangıçta planlanan kulenin daha sade bir versiyonu inşa edildi. Hem olimpiyat yetkilileri hem de yerel halk, yeni kulenin temellerinin bir önceki kuleye göre daha hafif ve çevre dostu olduğu konusunda hemfikir.
Kule inşaatının krize dönüşmesinin nedenlerinden biri, taraflar arasındaki iletişimsizlik ve kulenin inşaatına dair netlik olmamasıydı. Martins-Nio, yerel halkı memnun etmek için Olimpiyat komitesinin yerel sakinler, adadaki diğer bölgeler, Fransız Polinezyası Başkanı ve diğer ilgili hükümet departmanlarıyla görüştüklerini belirtti.
Ardından Fransız Polinezyası gençlik ve spor bakanlığı, yerel çevre danışmanlık firması Pae Tai-Pae Uta ile birlikte kulenin inşası sırasında oluşan hasarı değerlendirmek ve resifleri incelemek için bir ekip kurdu.
Yeni sorun alglerin artışı ve ciguatera
İki yerel balıkçının ve iki gencin de dahil olduğu araştırma ekibi inşaat sırasında düzenli olarak resifleri kontrol etti ve resiflerde bir hasar olmadığını buldu. Ancak asıl sorun, inşaat başladığından beri artan alglerdi.
Ekip, resif ekosistemindekin değişimin etkisiyle meydana gelen bu değişimin ciguatera riski gibi uzun vadeli çevresel etkilerinden endişeli. Ciguatoksin seviyelerinin yüksek olduğu resif balıklarını tüketmek ciguatera zehirlenmesine neden olabiliyor.
Araştırma ekibinin başında bulunan Charles Egretaud, “Eğer ciguaterada bir artış olursa bu uzun vadeli bir etki olur. Balıklarda ciguatera seviyelerinin artması hasardan sonra 15-20 yıl alabilir” diyerek bölge yetkililerini konuyu takip etmeleri konusunda uyardı.
Olimpiyatlara karşı ilk mücadele değildi
Resiflere inşa edilen kule konusunda biraz da olsa ilerlemek kaydettiklerini düşünen yerli halkın bölgelerini olimpiyatlardan korumak için verdikleri ilk mücadele bu değil.
Otcanasek, hükümetin ve olimpiyat yetkililerinin yıllardır kıyıdan 300 metre uzaklıktaki lagüne doğru uzanan arazide büyük ölçekli bir inşaat projesi yapmak istediğini söylüyor. Yerel halkın protestolar ve dilekçelerle inşaat planlarına karşı çıkmasıyla bu projeler şimdilik terk edildi.
Daha önce de sporcular için konaklama tesisi inşa etme planlarına itiraz edildi ve sporcuların ve izleyicilerin gemilerde, yerel halkın evlerinde veya yerel pansiyonlarda ağırlanması kararlaştırıldı. Ayrıca bölgeye kabul edilen ziyaretçi sayısı da kısıtlandı.
Diğer olimpiyat köylerinin aksine Teahupo’o’da kalıcı yerleşim yapıları kurulmadı. Bunun yerine üç bin metrekarelik Rose Domaine bölgesine bir restoran, tıbbi alan ve dinlenme alanı kuruldu.
Rose Domaine, daha önce bölgenin temel tarım gıdalarının yetiştirildiği bir bölgeydi ve yerel halk bataklığa dönen arazinin yeniden tarım için kullanılmasını istiyordu. Ancak bölge, olimpiyatlara hazırlanmak için kurutularak kazılarak çakılla dolduruldu.
Otcanasek, bölge halkının olimpiyatları istediğini ama olimpiyatlar için marina yenilemesi veya köprü inşası dışında herhangi kalıcı yapının kurulmamasına karşı çıkıldığını söyledi.
Yerel halk olimpiyatların bölgeye bıraktığı miras hakkında karışık duyulara sahip. Birçoğu prestijli bir etkinliğe ev sahipliği yapmaktan heyecan duyarken ve ekonomik faydaları dört gözle beklerken etkinliklerin dezavantajları olduğu da kabul ediliyor.
