Sosyolog, antropolog ve filozof Bruno Latour, kanser sebebiyle 75 yaşında Paris’te yaşamını yitirdi.
Bilim felsefesi üzerine yaptığı etkili araştırmaları ve insanlığın iklim acil durumunu nasıl algıladığına ilişkin çalışmaları tanınan Latour, The New York Times tarafından “Fransa’nın en ünlü filozofu” olarak adlandırılmıştı.
2015 yılında yayımlanan sekiz derslik bir dizi olan eseri Face à Gaïa‘da (Gaia’yla Yüzleşmek:Yeni İklim Rejimi Üstüne Sekiz Ders) Latour, toplumun iklim krizinin aciliyetini anlama ve bu konuya verdiği tepkileri incelemiş ve doğa-kültür arasındaki ayrımın nasıl iklim inkarcılığına sebep olabileceğini irdelemişti.
Bu eserinde Latour, “19’uncu yüzyıl, sosyal sorunun çağıydı ; 21. yüzyıl ise yeni jeososyal sorunun çağıdır” diye yazmıştı.
École des Mines de Paris(Centre de Sociologie de l’Innovation), Sciences Po Paris ve London School of Economics‘te yıllarca profesör olarak ders veren ve akademik alanda önde gelen çalışmalara imza atan Latour, Harvard Üniversitesi‘nin yanı sıra, Almanya ve ABD‘de de çeşitli okullarda da konuk öğretim görevlisi olarak bulundu.
2013’te sosyal bilimlerin en önemli ödüllerinden Holberg ödülünü kazanan Bruno Latour, aktör-ağ teorisi ile 2021’de Kyoto Ödülü‘nü kazanmıştı:
Ödülün açıklamasında, “Bruno Latour, doğayı, insanları, laboratuvar ekipmanlarını ve diğer varlıkları eşit aktörler olarak ele alarak ve teknobilimi bu aktörlerin karışım ağı olarak tanımlayarak bilim görüşümüze yeni bir soluk getiren bir felsefe geliştirdi” denmişti.
Paris Centre de Sociologie de l’Innovation’daki iki profesör Michel Callon ve Bruno Latour tarafından geliştirilen bu düşünce sistemi, insan dışı varlıkların ve nesnelerin de sosyal yapının birer parçası olduğunu ortaya koyar. Temelci yaklaşımların aksine bu yaklaşım, sosyal yapıyı inşa eden varlıkların birleşimi ve iletişimi gibi ilişkiler üzerine kuruludur. Teorinin önemli kavramlarından biri eylemcidir (actant). Eylemciler, ağ içerisinde bir eylemi olan ve varlık gösterebilen öğelerdir, bunlar; hayvanlar, cansız varlıklar, teknolojiler de olabilir.
Latour, çağdaş dünyamızın kaosunu, her şeyin birbiriyle bağlantılı olduğu rasyonel bir bütün oluşturduğu düşünülerek anlaşılabilir: Buna iklim değişikliği, göç dalgaları, finansal piyasaların istikrarsızlaşması dahildir.
Fransa’da çevre hareketi ve siyasetinden önemli isimler Latour’un ardından taziye mesajları paylaştı:
2022 Fransa cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarışan Fransız Yeşilleri’nden Yannick Jadot, Latour’un ardından şöyle yazdı:
“Fransa, dünya ve ekoloji, muazzam bir entelektüeli kaybetti. Her etkileşimde, her okumada bizi daha zeki, daha canlı yapan olağanüstü bir insanlık yoldaşını kaybettik. Ailesinin yanındayım.”
Eski Ekoloji Bakanı Corinne Lepage,“Görüşlerinde katı ancak başkalarına çok açık br insandı, bunu aramızdaki bir diyalogda görebildim” dedi.
Milletvekili Sandrine Rousseau “Muazzam saygı ve teşekkürler sevgili Bruno Latour, ekolojiye çok şey kattınız” diye yazdı.
Latour, pandemi döneminde verdiği bir röportajda şu değerlendirmeleri yapmıştı:
İhtiyacımız olan, sadece üretim sistemini değiştirmek değil, aynı zamanda ondan tamamen çıkmak. Her şeyi ekonomi açısından çerçeveleme fikrinin insanlık tarihinde oldukça yeni bir şey olduğunu hatırlamalıyız. Salgın bize, ekonominin, hayatı organize etmenin; kimin önemli ve kimin önemsiz olduğuna karar vermenin, çok dar ve sınırlı bir yolu olduğunu gösterdi.
Bir şeyi değiştirme şansım olsaydı, bu, üretim sisteminden çıkmak ve bunun yerine, politik ekoloji inşa etmek olurdu.