Plastik sektörünün lobi faaliyeti sonuç verdi: Atık ithalat yasağının kalkması için uzlaşıldı

Ticaret Bakanlığı’nın etilen polimer atık ithalatını yasaklama kararı uygulamaya geçtikten sonra plastik sektörünün yoğun lobi faaliyetleri sonucunda yalnızca altı gün dayanabildi.

Türkiye’de büyüyen plastik atık sorununa çözüm bulmak amacıyla 18 Mayıs tarihinde yayınlanan kararla atıkların neredeyse yüzde 75 gibi büyük bir oranını oluşturan etilen polimerin ithalatı yasaklanmıştı.

Karar, 2 Temmuz günü yürürlüğe girdi. Ancak uygulamaya konulmasının üzerinden çok süre geçmeden Bakanlık ile sektör temsilcileri arasında uzlaşma sağlandığı açıklandı.

Bakanlıklarla görüşme

Ticaret Bakan Yardımcısı Mustafa Tuzcu’nun ev sahipliği yaptığı, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Hasan Büyükdede ile Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı Mehmet Emin Birpınar’ın yer aldığı toplantıda; Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Ankara Sanayi Odası (ASO), Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV), Plastik Sanayicileri Federasyonu (PLASFED), Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) ve Geri Kazanım Derneği gibi STK’ler ve  sektör temsilcileri plastik atık ithalatını düzenleyen taslağın son halini konuştu.

Ticaret Bakanlığının, Çevre ve Sanayi Bakanlığı, TOBB ve STK'larla geniş katılımlı Atık İthalat toplantısına PAGEV adına ben dijital, @CacaCesur ise fiziki olarak katıldık. 1,5 ay boyunca tüm teknik detayları konuştuk, sıra hızlı ve tek seferde doğru düzenlemeyi hayata geçirmekte pic.twitter.com/QJSZAGlhxr

— yavuz eroglu (@yavuz_eroglu) July 6, 2021

‘Yasak kalkacak, denetimleri artacak’

Dünya Gazetesi’nden Merve Yiğitcan’ın haberine göre hazırlanan taslakta yasağın kaldırılacağı ancak denetimlerin artırılacağı belirtildi.  Tedbirlerin başında mevcut 1350 geri dönüşüm firmasının tüm lisanslarının yeniden gözden geçirilmesi geliyor.

Atık ithalatında suistimalin önüne geçebilmek için de teminat mektubu zorunluluğu geliyor. Ton başına 100 TL şartının olacağı iddia edilen teminat mektubu ile aynı zamanda merdiven altı firmaların da engellenmesi planlanıyor.

Çiple takip edilecek

Taslaktaki bir diğer düzenlemeye göre, firmalar daha çevreci geri dönüşüm yapılması için gerekli makine- ekipmanları bulundurmak zorunda olacak.

İthal edilen atığın takibi için ise tehlikeli atık taşımacılığında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın kullandığı Mobil Atık Takip Sistemi’ne (MoTAT) ithal plastik atık da dahil edilecek. Böylece ithal plastik atık limandan fabrikaya gidene kadar çipli sistemle takip edilecek.

Adana Dedepınarı’nda geri dönüştürülmek yerine yol kenarında yakılan plastik atıklar

Gündoğdu: Ciddi bir lobi faaliyeti yürüttüler

Plastik kirliliği üzerine araştırmalar yapan Çukurova Üniversitesi’nden Doç. Dr. Sedat Gündoğdu Yeşil Gazete’ye yaptığı açıklamada “Plastik atık yasağının kaldırılması yönündeki çalışmalar, belirleyicinin tüccarlar olduğu anlamına geliyor” yorumunu yaptı.

Yasağın konulmasının ardından plastik sektörünün ciddi bir lobi faaliyeti yürüttüğünü ifade eden Gündoğdu, “Lobi için milyonlarca para harcadılar. Şimdi de meyvesini topluyorlar” dedi.

Plastik atık sektöründe 20-30 büyük firma olduğunu dile getiren Gündoğdu, “Denetimleri artırmaktan kasıt büyük ihtimalle küçük firmaların lisanslarının kaldırılması. Diğer büyük firmaların çalışabilmesi için bir düzenleme yapılacak” dedi.

‘Tamamen yasaklamadıkça sorun çözülmez’

“Plastik atıklar kontrol edilecek” ifadesinin de sorunlu olduğunu belirten Gündoğdu’ya göre bu ifade geçmişte gerekli kontrollerin yapılmadığının itirafı.

Tamamen yasaklanmadığı müddetçe plastik krizi ile başa çıkmanın yolu olmadığını belirten Gündoğdu, “Siz istediğiniz kadar kısıtlama koyun. Tamamen yasaklamadıkça farklı etiketler ve yanlış beyanlarla atıklar gelmeye devam eder” ifadelerini kullandı.

Sedat Gündoğdu, “Bu işin kontrol edilmesi mümkün değil. Hiçbir ülke kontrol edemiyor. Çöplerini göndermek isteyen ülkeler sevinmişlerdir. Yana yakıla nereye göndereceğiz diye düşünüyorlardı” ifadelerini kullandı.

Atıklar farklı etiketlerle getiriliyor

Nitekim Birleşik Krallık Çevre Ajansı, Türkiye’ye ihraç edilen plastik atıklarda farklı etiketler ve beyanlar kullanılarak yasaklı ürünlerin de gönderilmesine ilişkin bir soruşturma başlatmıştı.

ENDP’nin aktardığı bilgilere göre sene başında Türkiye’nin belirli ürünlere getirdiği kısmi yasağın ardından ihracatçıların yeniden işlenmiş plastik malzeme olduğunu iddia ettiği ve bu nedenle yasak kapsamında olmayan kaplarda artış görüldü.

EA, atığın farklı bir ürünmüş gibi tanımlanmasının “yeni olmadığını” söyledi. Ancak raporda 1 Ocak’ta getirilen kısmi yasağın atıkları yanlış tanımlanmasını daha da teşvik etmiş olabileceği belirtildi.

10 yılda yüzde 7 bin 300 artış

Türkiye’de son 10 yılda çöp ithalatı yüzde 7 bin 300 oranında arttı ve yıllık 600 bin tona çıktı. Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) verilerine göre Türkiye, Avrupa’dan yapılan atık ihracatının en büyük alıcısı konumunda.

AB ülkelerinden yapılan atık ihracatı 2004 yılından bu yana yüzde 75 arttı. Yıllık 32,7 milyon tonu bulan AB’nin atık ihracatının 13,7 milyon tonu Türkiye’ye gidiyor.