Okul öncesi eğitimde dans & bale

Dans değişiyor.

Öncelikle kolay takip edilebilme açısından sahne performanslarına bakarak sunum ve hazırlık süreçleri dönüşüyor, diyebiliriz. Avrupa’nın en iyi çağdaş dans topluluğu Hollanda Dans Tiyatrosu’nun koreografı Bolşoy Balesinde çalışıyor. İspanya’nın eski baş baleti Çin Halk Balesinde Jane Eyre’i hazırlayıp İngiltere’de turne yapması Kanada ve Fransa gibi ülkelerde haber oluyor. Çin’de de yabancı bir sanatçı ilk defa yılın sanat olayı ve sanatçısı seçiliyor. Avrupa’nın en eski Çağdaş Dans Okulu P.A.R.T.S. derslerine yoga yaparak başlıyor.

Geçenlerde kuzenim, “Eskiden sadece Bahar baleye giderdi, şimdi herkes çocuğunu mutlaka bir baleye gönderiyor” dediği için bu yazıyı yazıyorum ben de.

Royal Opera House da bu değişimin farkında olacak ki, geçenlerde balenin gelişimi üzerine bir video yayınladı. 1800’lerin başında, sonunda ve günümüzde bale olarak farklı örnek sunumları gösteriyor. Kıyafet ve müzik eşliğindeki uyumun hız ve hareketlerdeki değişimini görüyorsunuz. Günümüzde ayrıca, esneme – streching – için yardımcı (videoda işkence aletleri deniyor) aletler de var. Video 7. Dakikadan sonra görebileceğiniz gibi 1800’lerin başındaki o dramatik hava yerini daha hareket odaklılık almış.

Kuzenimin söylediğine geri dönelim. İşte o son zamanlar, okul öncesi eğitimde çocuk gelişimi için bale, dans dersleri doktorların, eğitimcilerin tavsiyeleri arasına girdi.

Peki, nasıl başlamak gerekiyor?

Eğer kızınızı ya da oğlunuzu 13 aylıkken alıp tekrarlanan ritim çalışmalarıyla başlayıp, hareket ve dansa dönüştükten sonra bale ve drama çalışmalarını da üzerine ekleyen 7 – 8 yıllık bir çalışma varsa. Ve bu çalışmanın sonunda yöneldiği alanla ilgili bir festivale katılarak taçlandırma gibi bir program biliyorsanız Türkiye’de. Öncelikle böyle bir program tercih edilebilir.

Bu resimdeki çocuklar 6 – 7 yaş aralığındalar. Benzer bir programdan geçerek 45 dakika süren bir ritim, kısa bir tiyatro ve dans gösterisi yaptılar. Böyle bir program ya da herhangi bir tanesi için diğerlerinden daha farklı olarak “geleceğin yeteneğini” bulma konusunda daha iddialıdır demek abartılı olabilir. Sanat pek de verilen emek ile doğru orantılı olamayabiliyor sonuçta. Sadece, bu bölüm, neden Türkiye’deki çocuklar daha çok ağlıyor, daha çok ses çıkarıyor gibi sorulara somut bir örnek olabilir. Bunun ne-ler ifade edebileceği başka yazıların konusu.

Böyle bir ortam bir hedeftir ve çok da bilinmeyen sadece baleye ait noktalara bakmaz. Araştırdığınız kursun ortamı ve eğiticilerinin enerjisinin sizinle ne derece uyuştuğunu görmek zor değil. Benim böyle bir programı desteklememin nedeni çocukları belirli enstrümanlar, tuvaller, sahneler arasında denemeler yapmasından ziyade daha yapıcı ve bütünsel bir ortamın içinde yönelmesi.
Özellikle okul öncesi bale okullarındaki eğitimi buna yakın olmalı. Bu yüzden, o yaşlarda gösterilebilecek bale egzersizleri kadar ortamın olanaklarının değerlendirilmesi de önemli.

Çünkü dünyadaki bale ekolleri arasında belirgin yanlış olanlar var, demek zor. Sadece farklar var. Dans tekniklerini yeterince sindirmiş, bilgilenmiş birinin size yanlış teknik aktarması zor. Bedenin bilgi aktarımını doğru – sağlıklı, vücudu bir sonraki hareketlere de açan, geliştiren bir şekilde alamadığını görmek ve zamanında müdahale etmek gerekli. Zor olan bu ve çocuğunuza koreografik (burası da önemliydi) bir dansın parçası olabileceği bir ortamın yaratılması. Benim de okul öncesi bale eğitimini önemsememin nedeni bu. Başka bir şeyin, aktivitenin, okulun çocuklar için bu şekilde bütünsel, sosyal ve sürekli bir ortam yarattığını görmedim.

Bir sonraki adımın, dansın ya da balenin devamlılığının da sadece öğrenciye ya da öğretmene bırakılması sadece çocukların hayatını zorlaştırabiliyor. Ailenin konuyla ilgilenmesi, kendilerini de heyecanlandıran bir tarafından tutup, ilgilendiklerini ve mutlu olduklarını belli ettikleri muhabbetler açmaları çok önemli. Çocuklar bu duygunun aktarımını hemen hissediyor. Bu duygu aktarımının varlığı kendilerini ifade edebilecekleri bir alan keşfedip üzerine çalışmaları için motive edebiliyor. Yokluğu ise korkmalarına ya da kaçmalarına.. İş olarak sanatta tek bir çeşit “olma” yolu yok. Amerikan Bale Tiyatrosundan Misty Copeland, çok geç yaşta baleye başlayarak Amerika’nın en önemli dans topluluklarından birinin baş dansçılarından oldu. Şimdi “Neden Amerika’da hiç benim gibi başarılı ve zenci balerin yok?” diye sorduğu kendi hikâyesini anlatıyor.