By 
Nükleer yanlısı 11 Avrupa ülkesinin lideri ve enerji uzmanları, dün Brüksel‘in başkenti Brüksel’de ilk kez düzenlenen Nükleer Enerji Zirvesi‘nde yıllardır süren kademeli gerilemenin ardından Avrupa endüstrisini yeniden inşa etme arayışında nükleer enerjinin yeniden canlandırılması çağrısında bulundu.
Düşük karbonlu bir enerji kaynağı olarak “temiz enerji” şeklinde lanse edilmeye çalışılan nükleerin genişletilmesine yönelik siyasi çaba, Avrupa’nın iddialı iklim hedeflerine ulaşma çabasının bir parçası olarak görülüyor. Ancak nükleer yatırımların aşırı maliyeti, santrallerin inşasının çok uzun sürmesi, atık sorununun çözülememesi gibi sorunlar, son projeleri de olumsuz etkiliyor.
Japonya’da 2011 yılındaki büyük depremin ardından yaşanan tsunaminin Fukushima Nükleer Santrali‘nde meydana getirdiği tahribatın ardından artan güvenlik endişeleri nedeniyle nükleer, Avrupa’da gözden düşmüştü. Fukişima’nın ardından Almanya altı nükleer santrali derhal, geri kalanları aşamalı olarak kapatmıştı. Ülkedeki son üç santral, nisan 2023’te kapatıldı.
Ancak Rusya‘nın 2022’de Ukrayna‘yı işgal etmesi ve Avrupa Birliği‘nin 2030 yılına kadar net sera gazı emisyonlarını yüzde 55 azaltma taahhüdünün ardından Rus gazına alternatif bulma ihtiyacı, nükleer enerjiye olan ilgiyi yeniden canlandırdı.
AB ülkeleri ise nükleer enerjiyi teşvik edip etmeme konusunda bölünmüş durumda. Nükleer genişlemenin çok önemli olduğuna inanan Fransa liderliğindeki gruba karşılık, rüzgar ve güneş gibi yenilenebilir kaynaklara odaklanılmasını isteyen nükleer karşıtı ülkeler Avusturya ve Almanya’nın da aralarında bulunduğu diğer kampta yer alıyor.
‣ Belçika’daki Nükleer Zirvesi, nükleer karşıtlarının protestoları eşliğinde başladı
‣ İlk Nükleer Enerji Zirvesi’ne sivil toplum tepkili: Pahalı, riskli, çözümden çok sorun getiriyor
Ortak bildiride yeni santraller yer alıyor
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) başkanı Fatih Birol zirve öncesi gazetecileri, “Nükleer enerjinin desteği olmadan iklim hedeflerimize zamanında ulaşma şansımız yok” dedi.
Nükleer yanlısı ülkelerden Macaristan’ın Başbakanı Viktor Orban da Avrupa’nın kendisini “ideolojik yaklaşımların rehinesi” olmaktan kurtarması gerektiğini söyledi.
Nükleer karşıtlarının protestoları eşliğinde düzenlenen zirve sonrası yayımlanan ve Belçika, Bulgaristan, Hırvatistan, Çekya, Finlandiya, Fransa, Macaristan, İtalya, Hollanda, Polonya ve İsveç’in imzaladığı ortak bildiride de ülkeler, “mevcut nükleer reaktörlerin ömrünün uzatılmasını destekleyecek ve rekabetçi bir şekilde finanse edecek koşulların sağlanması gibi önlemler alarak nükleer enerjinin potansiyelini tam olarak ortaya çıkarmak için çalışmayı” taahhüt etti.
Açıklamada aynı zamanda yeni nükleer enerji santrallerinin inşası ve dünya çapında küçük modüler reaktörler de dahil olmak üzere gelişmiş reaktörlerin erken konuşlandırılmasının yanı sıra en yüksek düzeyde güvenlik ve güvenlik sağlanacağı da belirtildi.
Bildirgede, “Nükleer enerjinin, enerji üretiminin sıfır emisyonlu kaynaklarından biri olduğunu göz önünde bulundurarak, uluslararası finans sistemindeki Çevresel, Sosyal ve Yönetişim (ÇSY) politikalarına daha fazla dahil edilmesi çağrısında bulunuyoruz” denildi.
‘Nükleer için özel finansman eksiği yok, devlet destek vermeli
BM Atom Ajansı IAEA‘ının başkanı Rafael Grossi, finansmanın önemli bir konu olduğunu söyleyerek, nükleerin diğer enerji projeleriyle eşit şartlarda ele alınması gerektiğini ekledi: “Nükleer projelerin finansmanını yasaklayan uluslararası ve kurumsal bir mimarimiz hâlâ var. Finansal kurumların pek çok kararı, hükümetlerin bir şeyi istemesine veya buna karşı çıkmamasına bağlı.”
Grossi zirvede, geçen yıl Dubai’de gerçekleştirilen COP28 iklim konferansından bu yana çoğu ülkenin nükleerin çözümün bir parçası olduğu konusunda hemfikir olduğunu ve bunun da finansmanın güvence altına alınmasına yardımcı olacağını söyledi.
Belçika Başbakanı Alexander De Croo da Avrupa Yatırım Bankası‘nın yeni reaktörlerin finansmanına dahil edilmesini önerdi: “Özel finansman eksikliği yok. Tam tersine, eksik olan şey, özel finansmanı harekete geçirmek için doğru koşullar ve çok taraflı bir bankanın yatırımı çoğaltmak için bir kaldıraç olması gerekiyor olması.”
De Croo, bir soruya yanıt olarak da, mevcut operasyonları dengelerken Avrupa nükleer endüstrisi tedarik zincirlerinin mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde Rusya ile bağlantısını kesmesi gerektiğini de söyledi.
Pek çok Avrupa ülkesi, reaktörlerinin tedariki ve bakımı için Rus teknolojisine ve uranyuma bağımlı.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, nükleere olan “yenilenen ilginin”, AB’nin iklim hedeflerine, özellikle de “enerji güvenliğinin ve rekabetçiliğinin korunmasına” ulaşmak için “çok önemli bir anda” geldiğini söyledi.
ABD de nükleeri yeniden canlandırmanın yollarını arıyor.
ABD Başkanı’nın temiz enerjiden sorumlu kıdemli danışmanı John Podesta ise gazetecilere verdiği demeçte, “Dünya Bankası ve diğer kalkınma bankalarını nükleer finansman üzerindeki kısıtlamayı kaldırmaya teşvik eden Fransız girişimini destekliyoruz.” dedi.
Podesta, Kongre’nin yakın zamanda, özellikle helyum gibi gelişmiş yakıtlara yönelik bir zenginleştirme programını yeniden başlatmak için 2,7 milyar doları onayladığını da sözlerine ekledi.
Comments