Nestlé’den Brezilya’daki kahve plantasyonlarında köle iş gücü olabilir itirafı

Kate Hodal tarafından The Guardian‘da yayımlanan haberi Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Anıl Çanta‘nın çevirisiyle sunuyoruz.

***

Dünyanın en büyük kahve şirketlerinden ikisi olan Nestlé ve Jacobs Douwe Egberts, tedarikçilerinin hepsinin ismini bilmediği için köle iş gücünün kullanıldığı Brezilya tarlalarından gelen kahve çekirdeklerinin ürünlerinde bulunabileceğini kabul etti.

Medya ve araştırma merkezi  DanWatch, hayvanların yanında su içen, çöplüklerde yaşamaya zorlanmış ve çok az ya da hiç ödeme almadan işe gidip gelen insanların bu iki şirkete kahve çekirdeği tedarik eden tarlalarda çalışmış olabileceğini ifade etti.

Danimarka merkezli grup Brezilya’nın kazançlı kahve sektörünün genelinde insan hakları ihlallerinin uç boyutlara ulaştığını ve her yıl kölelik benzeri koşullardan kurtarılmış yüzlerce işçi olduğunu ifade etti.

Kahve işçileri 2015 Temmuz’da Minas Gerais eyaleti Santo Antonio do Amparo’daki kahve tarlalarına götürülüyorlar. Fotoğraf: LiloClareto/DanWatch

Küresel pazarın yaklaşık üçte birini elinde bulunduran Brezilya dünyanın en büyük kahve ihracatçısı konumunda. Ancak, DanWatch’ın raporuna göre, işçiler sık sık içme suyu, konaklama yeri ve koruyucu ekipman eksikliği çekmekte ve  ölümcül böcek ilaçları, sahte iş sözleşmeleri ve borç esareti ile karşı karşıya kalmaktalar. Bu tür çalışma koşulları, Nestlé ve Jacobs Douwe Egberts’in tedarikçilerinden beklediği mesleki ahlak kurallarının yanı sıra Brezilya ve uluslararası hukuk kuralları ile de uyuşmamakta.

DanWatch,  karışık bir tedarik zincirinde ihracatçılar ve komisyonculardan da kahve çekirdeği aldıkları için -birlikte küresel kahve pazarının %39’unu ellerinde bulunduran- Nestlé ve Jacobs Douwe Egberts’in kahvelerinin yetiştiği tarlaların isimlerini bilmediklerini belirtti.

Sonuç olarak, Nescafé, Nespresso, Dolce Gusto, Coffee-mate ve Senseo markalarını içeren iki şirket- Nestlé ve Jacobs Douwe Egberts-, insan hakları ihlallerinin gerçekleştiği bilinen “kara listeye alınmış” tarlalardan direk olarak kahve çekirdeği almasalar bile tedarik zincirlerinde kölelik benzeri koşulların olabileceği ihtimalini gözardı edemeyeceklerini açıkladı. Nestlé ve Jacobs Douwe Egberts, DanWatch’un iddialarını ciddiye aldıklarını ve bulgulardan oldukça endişe duyduklarını belirtti.

DanWatch, tarladan komisyoncuya oradan dünya pazarına uzanan karışık bir tedarik zinciri aracılığıyla kahve çekirdeğinin izini sürerek, Brezilyalı yetkililer ile tarlaları denetleyerek, uzmanlar, işçi sendikaları ve çiftçiler ile konuşarak, sektörü incelemede yedi ay harcadı.

Nestlé, DanWatch’a, geçen yaz işçilerin Brezilyalı yetkililer tarafından zorla çalıştırılmaktan kurtarıldığı iki tarladan kahve aldığını ve bu konuya ilişkin bir Brezilya soruşturmasında bekleyen teslimatlarını askıya aldığını doğruladı.

Hem Nestlé’nin hem de  Jacobs Douwe Egberts’in, işçilerinin insan haklarını koruyacak, zorla çalıştırmayı ve çocukları işçiliği engelleyecek ahlaki kuralları var; Nestlé kuralları göre, işçilerin sağlıklı bir çalışma ortamına ve içme suyu erişimine sahip olmaları gerekmekte.

Nestlé  ‘’İşçi hakları ihlaline tahammülümüz yok ve tedarik zincirimizde zorla çalıştırmanın yer almaması için elimizden geleni yapacağız. Ne yazık ki, zorla çalıştırma Brezilya’da çok yaygın bir sorun ve ülkede kahve ve diğer içerikleri tedarik eden hiç bir şirket kendi tedarik zincirindeki insan hakları ihlalleri ya da zorla çalıştırma uygulamalarını tam anlamıyla ortadan kaldırılabileceğini garanti edememektedir.’’ dedi.

Jacobs Douwe Egberts, kuralları ihlal edenlerden kahve temini gerçekleştirmeyeceklerini tedarikçilerine bildirdiğini ifade etti. ‘’Dünya çapında kahve çiftçilerinin çalışma koşullarını iyileştirmek için tüm kahve tedarik zinciri, çiftçi kooperatifleri, tedarikçiler, sivil toplum örgütleri ve hükümetler ile işbirliği içinde çalışacağımızı taahhüt ediyoruz. Şu anda Brezilya da dahil olmak üzere dokuz ülkede bu konuya ilişkin 15 programı destekliyoruz.’’

Ancak, Brezilya’dan kahve çekirdeği tedarik eden Starbucks ve Illy, “kara listeye alınmış” tarlalardan uzak durabileceklerini belirterek tedarikçilerinin hepsinin adlarını bildiklerini belirtti DanWatch’a.

Nestlé ayrıca Tayland’dan deniz ürünlerinden elde edilen kedi mamaları da dahil olmak üzere diğer ürünlerinin tedarik zincirinde de köle iş gücü olduğunu kabul etti. Uluslararası Kölelik-Karşıtı oluşumu başkanı Aidan McQuade, Nestlé’nin şu anda kahve sektöründe zorla çalıştırmanın olduğunu itiraf etmesinin iyi bir işaret olduğunu belirtti.

‘‘Küresel gıda devlerinin tarımsal tedarik zincirlerindeki köleliğe ilişkin bulgular, hükümeti, zorla çalıştırmanın önüne geçmek amacıyla hatırı sayılır çabalar gerçekleştirmiş Brezilya’da bile şaşırtıcı değil. Ancak, Nestlé’nin söz konusu iki tarladan ürün aldığını kabul etmesi daha olumlu, belki de insan hakları için daha fazla dikkate ve kendi tedarik zincirindeki daha fazla şeffaflığa yönelik büyüyen bir eğilimin göstergesidir.’’

DanWatch soruşturması uzmanlarından  Julie Hjerl Hansen, son birkaç yıl içinde tarlalardan birkaç yüz kahve işçisinin kurtarıldığını belirtti. Hansen’in aktardığına göre, Temmuz ve Ağustos aylarında -altısı çocuk ve genç olmak üzere- 128 kişi Brazilya’nın en büyük kahve yetiştirme eyaleti olan Minas Gerais’deki tarlalardan çalışma bakanlığı tarafından kurtarıldı.

Hansen ‘’Şirketler ürünleri hangi tarladan aldıklarını bile bilmediklerinde, sorunun görünürden çok daha vahim olduğunu düşünüyorum –  bu buzdağının sadece görünen yüzü.’’ dedi. Yetkililer kölelik benzeri koşullar  hakkında şikayette bulunmuş işçilerin yalnızca yarısına ulaşabilecek kaynağa sahip, yani çalışma bakanlığına şikayette bulunabilmiş ya da tarlalardan kaçabilmiş kişilerin yalnızca yarısına yardımda bulunabilecek.

Bir Brezilyalı kahve işçisi 60 litrelik kahve çuvalını doldurmanın karşılığında yaklaşık olarak  $2 (£1.42) kazanmakta. DanWatch, perakende satış fiyatının %2’den daha azının işçiye gittiğini belirtiyor. DanWatch’a göre, çalışanlarda doğum kusurları, ciltte döküntüler ve nefes alma zorluğu gibi şikayetlere yol açan ve Avrupa Birliği’nde yasaklanmış olan zehirli böcek ilaçları da sıkça kullanılmakta .

Haberin İngilizce Orijinali

Yazı: Kate Hodal

Yeşil Gazete için çeviri: Anıl Çanta

(Yeşil Gazete, The Guardian)