Muğlalılar kömüre karşı direnişte: 37 köy/mahalle yok edilme tehdidi altında

Muğla Çevre Platformu, İklim Adaleti Koalisyonu ve Ekoloji Birliği üyeleri ve ekoloji aktivistleri, Muğla‘daki termik santrallerin kapatılması çağrısını yineledi. Hafta sonu gerçekleştirilen eylemde “Ekokırıma ve hukuksuzluğa son verilsin” denildi. Muğlalılar termik santrallere desteğin ve bütçe aktarımının durdurulmasını talep ederek “Muğla’da kömürden çıkışın tüm yöre halkı için adil olmasına öncelik verilmeli, termik santrallere kamu bütçesinden ayrılan her türlü teşvik ve destek kapatılacak olacak santral ve maden ocaklarında çalışan emekçilere yeni istihdam alanları sağlamak için harcanmalı” dedi.

Muğla’da Türkiye’nin en büyük kömürlü termik santrallerinden ikisi bulunuyor: Kemerköy ve Yatağan Termik Santralleri. Muğlalılar, 1980’lerden itibaren üretime başlayan üç termik santral ve bunlara yakıt sağlamak üzere açılan devasa kömür sahaları ile mücadele ediyor.

Yatağan Termik Santrali – Muğla

Son eylemde de bu termik santrallerin “iklim ve doğa düşmanı politikaların” bir sonucu olduğu hatırlatıldı ve Muğla’nın ekolojik ve sosyal tahribatını en ağır yaşayan bölgelerden birisi olduğunun altı çizildi.

25 yıl önce bölge köylüleri tarımsal verimin düşmesine neden oldukları için Kemerköy, Yeniköy ve Yatağan termik santralleri hakkında tazminat davaları açmış ve Yargıtay bu kararları onamıştı.

‘Devlette devamlılık esastır’ anlayışı bir kara mizaha dönüştü’

Aydın İdare Mahkemesi bu üç termik santral için kapatma kararı verdi. Danıştay tarafından da onanan karar dönemin hükümeti tarafından Bakanlar Kurulu kararı ile uygulanmayınca, dava AİHM’e taşınmış ve AİHM de mahkeme kararını onamıştı. Açıklamada bu sürece dair şunlar söylendi:

“Ne yazık ki, anayasasında ‘hukuk devleti’ yazan Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri ulusal ve uluslararası yasaları yok sayarak ve AİHM kararını uygulamayarak santrallerin işletilmesinin devam etmesine yol vermiştir. Mevcut hükümet de aynı hukuksuzluk politikasını sürdürerek kapatmak bir yana, bu santrallerin neden olduğu ekolojik kırımı her yıl verdiği kapasite teşvikleri ile ödüllendirmektedir. ‘Devlette devamlılık esastır’ anlayışı bir kara mizaha dönüşmüştür.”

Aktivistler Yatağan Termik Santrali önünde 2020’de bir eylem gerçekleştirmişti: Kömürsüz Muğla için.

‘360 milyon tonu bulan karbondioksit salımıyla iklim krizini derinleştiriyor’

Öte yandan santrallere tahsis edilen maden sahalarının yarısına yakını ormanlık alanlarda bulunuyor. Termik santrallerin tek sorunu ormanları tehdit ediyor olmaları da değil; ortaya çıkan atık dağları ve karbon salımları da büyük bir çevre sorununa sebebiyet veriyor. Aktivistlerin yaptığı açıklamada da bunlara değiniliyor:

“Halen baca gazı arıtma tesisleri, katı atık depolama ve kül sahaları gerekli şartları sağlamamalarına rağmen çevre izni alıp çalışabiliyorlar. Bu santrallerin neden olduğu emisyon Muğla’yı Türkiye’nin havası en kirli illerinden biri haline getiriyor. Faaliyete girdiklerinden bu yana 68.000’den fazla erken ölüme ve 98 milyar Euro’nun üzerinde sağlık harcamasına sebep oldukları hesaplanıyor.”

‣Muğla’daki termik santrallerin bilançosu

Termik santrallerin su kıtlığı çeken Türkiye’de aşırı su sarfiyatlarıyla, kömür madenlerinin ise yok ettikleri yeraltı su rezervleri ile bölgenin su varlıklarını tehdit ettiğini hatırlatan aktivistler açıklamada “Bugüne kadar toplam 360 milyon tonu bulan karbondioksit salımlarıyla iklim krizini derinleştiriyorlar. Bölgenin temel geçim kaynakları olan zeytin, bal ve diğer tarımsal ürünlerde ciddi oranda nitelik ve verim kaybına yol açıyorlar” dedi.

‣ Muğla’da kömür madenleri ve termik santraller son 34 yılda en az 45 bin erken ölüme neden oldu

‣ Kömürlü termik santrallerin 55 yıllık karnesi açıklandı: 200 bin erken ölüm, 4.8 trilyon sağlık maliyeti

‣ Yatağan Termik Santrali 48 köyü tarihi ve kültürüyle haritadan silecek

Muğla, İkizköy’ün mahallelerinden Işıkdere. Eskiden evlerin bulunduğu alan, şimdi YK Enerji’nin  maden sahası. – Fotoğraf: Cansu Acar

’37 köy/mahalle yok edilme tehdidi altında’

Termik santrallara kömür temin etmek için 60 köy ve mahallenin kömür işletme ruhsat sahaları içinde kaldığının hatırlatıldığı açıklamada, “Şu ana kadar sekiz köyümüzün tamamı, 15 köyümüzün önemli bir bölümü kömür ocakları için yok edilmiştir. Ruhsat sahası içinde kalan 37 köy/mahalle yok edilme tehdidi altındadır. Kömür çıkarmak için köylerin taşınması, zeytinlerin, ormanların ve toprağın yok edilmesiyle çok sayıda insan ve canlının yaşam alanlarından koparılması ve göçe zorlanması hem doğal yaşamı tehdit ediyor, hem de bölgede yaşayan insanımızı aidiyetsizlik hissiyle ve derinleşen yoksullukla karşı karşıya bırakıyor” ifadeleri kullanıldı.

Termik yerine zeytin önerisi

Diğer taraftan, alım garantisi, kapasite mekanizması gibi teşviklerle bu termik santrallerin kamu bütçesine yılda 200 milyon dolara yakın maliyet getirdiğinin belirtildiği açıklamada, “Üstelik ülkemizin kurulu elektrik üretme kapasitesi, bu santrallerin ürettikleri elektriğin çok üstünde olması, yani kapatılmaları bir elektrik kesintisine yol açmayacağı gerçeğine rağmen” denildi ve eklendi:

“Termik santrallara verilen bir yıllık teşvik ile zeytine dayalı küçük ölçekli işletmeler kurulabilir ve termik santrallerde ve kömür ocaklarında çalışanlar için istihdam yaratılabilir. Termik santralların kapatılması insanları işsizliğe mahkûm etmek anlamına gelmiyor, alternatifler yaratılabilir.”

Peki Muğlalılar ne istiyor?

Muğlalılar tüm bu termik santral yüküne ve derinleştirdiği iklim krizinin etkilerine karşı taleplerini de sıraladı. “Türkiye Cumhuriyeti devleti, bir an önce hukuk devleti olmaya dönmeli” diyen aktivistlerin diğer talepleri ise şöyle:

• Türkiye’nin küresel iklim kriziyle mücadelede 2050’lerin başında “net sıfır” hedefine ulaşmak ve son 20 yılda hızla artan doğa tahribatını azaltmak için öncelikli hedeflerinden biri kömürden çıkış olmalıdır.
• Bu hedefe uygun olarak, 25 yıldır uygulanmayan mahkeme kararı artık yerine getirilerek Yatağan, Yeniköy ve Kemerköy santralleri ve bunların maden sahaları kapatılmalı; Türkiye Cumhuriyeti devleti, bir an önce hukuk devleti olmaya dönmelidir.
• Ekosisteme ve iklime ağır tahribat veren, insan sağlığına ve sosyal yaşama büyük yıkımlar getiren, emekliye ayrılma yaşı gelmiş olmasına karşın Muğla’nın kömürlü termik santrallerini hukuksuzca çalıştırma ısrarından ve kamu kaynaklarının sermayeye aktarımından artık vazgeçilmelidir.
• Muğla’da kömürden çıkışın tüm yöre halkı için adil olmasına öncelik verilmeli, termik santrallere kamu bütçesinden ayrılan her türlü teşvik ve destek kapatılacak olacak santral ve maden ocaklarında çalışan emekçilere yeni istihdam alanları sağlamak için harcanmalıdır.
• Kömür dışı sektörlere geçişte, bölgenin potansiyeli ile halkın yaşam biçimi ve tercihlerinin merkeze alınacağı bir planlama yapılarak, doğayla uyum ve ekolojik sürdürülebilirlik hedeflenmelidir.
• Kömürsüz ve termik santralsiz bir Muğla ve Dünya mümkündür. İklimi değil sistemi değiştirelim.