Meksika Körfezi’nde Kategori 5 büyüklüğünde meydana gelen ve ABD kıyılarına ulaşması endişeyle beklenen Milton Kasırgası, Florida eyaletini vurdu.
Milton Kasırgası Florida’ya Kategori 3 gücünde ulaştı: Milyonlar teyakkuzda
Karaya ulaşmadan önce bir “hortum fırtınası”na neden olan kasırga, Kategori 3 büyüklüğünde ulaştığı Siesta Key bölgesinde 3 milyonu aşkın kişiyi elektriksiz bıraktı.
Yetkililer, Milton’un en çok etkili olduğu Florida’nın Atlas Okyanusu kıyısındaki St. Lucie County’de hayatını kaybeden altı kişi de dahil olmak üzere en az 16 kişinin hayatını kaybettiğini doğruladı.
Fırtına, çarşamba akşamından bu yana etkili olduğu eyalette, evleri, yolları, elektrik hatlarını, ağaçları ve binaları tahrip etti. Bölgede, yaklaşık 11 milyon kişi halen ani sel ve nehir taşkınları riski altında. Rekor sayıda hortum ve saatte 200 km’yi aşan rüzgar ise geniş çaplı hasara yol açtı.
😱 Hurricane Milton is starting to hit Florida – locals publish footage.
Forecasters predict that it will be more powerful than Katrina, the most destructive hurricane in US history. In 2005, it killed almost 1400 people. The damage amounted to more than $120 billion. pic.twitter.com/sQqcjGyOZr
— The Tibetan (@TheTib3tan) October 10, 2024
Açık denizlere doğru hareket etmeden önce Kategori 1 fırtınası olarak eyaleti geçmesi beklenen kasırganın ardından kayıp kişileri arama ve hasar tespit çalışmaları da başladı. Vali Ron deSantis daha fazla can kaybının beklendiği duyurdu.
Bu yıl Florida’yı vuran üçüncü kasırga olan Milton, St. Petersburg‘a 46 cm’den fazla yağış getirdi. Bu, bölge için neredeyse bin yılda bir görülen bir yağış yoğunluğu. Bu aynı zamanda şehrin ortalama üç aylık yağışının sadece üç saat içinde düştüğü anlamına geliyor.
Vali DeSantis’e göre, şu ana kadar binlerce personelin görevlendirildiği arama-kurtarma çalışmalarında yaklaşık bin kişi kurtarıldı.
Kasırganın etkisini hafifletmesinin ardından Florida’daki Key West ve Port Miami‘nin yanı sıra Georgia ve Güney Carolina‘daki birkaç liman yeniden açılsa da St. Petersburg ve Fort Myers dahil olmak üzere birçok liman hala kapalı.
St. Petersburg‘da ekipler devrilen ağaçların ağaçların zarar verdiği en az 30 su hattının onarılması için çalışıyor. Halka suları kaynatarak içmesi talimatı verildi. Orange County‘de yüksek su seviyeleri, kirlenme potansiyeli, yerinden edilen yaban hayatı ve su altında kalan yapılar nedeniyle bölge sakinlerinin göllerden ve nehirlerden uzak durması istendi.
En az dokuz hortumun art arda oluştuğu St. Lucie Bölgesi‘nde büyük tahribat meydana gelirken, en çok etkilenen bölgelerden Sunnier Palms‘ta önemli yapısal hasarlar oluştu: Elektrik hatları devrildi, trafolar patladı, ağaçlar kökünden söküldü, araçlar dört bir yana dağıldı, evler moloz yığınına döndü.
#BREAKING ‼️
Florida underwater, caused by Hurricane Milton#Milton #Florida #TampaBay #HurricaneMilton #Huracan pic.twitter.com/8VgLfRXQPf
— Nostr World (@newsandworld) October 10, 2024
Ulusal Kasırga Merkezi (NHC) Direktörü Michael Brennan, “Milton’ın arkasında hala güçlü rüzgarlar, yoğun yağış ve fırtına dalgaları var. Florida’nın doğu kıyılarının bir kısmını etkiliyor. Georgia kıyılarını etkileyen tropikal fırtına koşulları ve fırtına dalgası, Güney Carolina kıyılarına kadar bazı güçlü rüzgarlar geleck” uyarısı yaparak halkın dikkatli olmaya devam etmesini istedi.
Milton’ın yarattığı hasarın değerlendirilmesi günler sürecek, ancak sigortacılar kayıpların 60 milyar dolara ulaşabileceğini söylüyor.
Halk sıklaşan ve şiddetlenen kasırgalardan yoruldu
Kasırganın en çok etkilediği Siesta Key bölgesinde CNN’e konuşan bazı sakinler, eyalette giderek sıklaşan ve şiddeti artan şiddetlenen kasırgalara dayanabileceklerini düşünmediklerini söyledi.
Muhabir Randy Kaye, ortamı, “Sinirliler, öfkeliler, korkuyorlar. Çok fazla gözyaşı vardı” şeklinde anlattı: “Sadece radarı izleyerek, vurulup vurulmayacaklarını merak ederek çok fazla zaman harcadıklarını hissediyorlar ve bundan bıkmış durumdalar.”
Kızılhaç kayıpları arıyor
Amerikan Kızılhaç ekipleri, evleri yok eden, birçok kişiyi yerinden eden veya mahsur bırakan kasırganın ardından kayıplar için kampanya başlattı.
Yaygın elektrik kesintileri ve sınırlı internet bağlantısı nedeniyle aile üyeleri ve arkadaşlarıyla iletişim kuramayalar için Kızılhaç’ın web sitesinde bir yardım-destek bölümü açıldı.
Örgüt, tahliye barınaklarına sığınan 83.000 kişiye destek sağlamak için de çalışıyor.
Komplo teorileri tepki topluyor
ABD yetkilileri, kasırganın yarattığı devasa hasarın yanı sıra, özellikle Cumhuriyetçi kesimin ortaya attığı komplo teorileri ve asılsız iddialarla da boğuşuyor.
Özellikle sosyal medya platformu X’de yayılan, kasırganın kökenine ilişkin yanlış bilgi ve bilim dışı iddialar, en üst düzeyden kınansa ve yalanlansa da dile getirenleri susturmaya yetmiyor.
“Havayı kontrol edebildiklerini” iddia eden Georgia‘dan Cumhuriyetçi senatör Marjorie Taylor Green, kasırgaların siyasi bir komplonun parçası olduğunu söylemeye devam ediyor. Greene, çarşamba günü yaptığı bir paylaşımda “herkesin ‘kim bunlar?’ diye sorduğunu” ve Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’nin (NOAA) hava durumunun değiştirilmesine onay verip vermediklerine kulak asmadığını yazdı.
Greene ve ona katılan çok sayıda komplo teorisyeni, NOAA’nın hava durumu değişikliği projeleri hakkındaki web sayfalarına atıfta bulunsa da hava durumu modellerine müdahale etmek için daha önce yapılan herhangi bir girişimin kasırgaların yaratılmasını veya kötüleşmesini içerdiği fikri doğru değil.
Benzer iddialar, bölgesi üç hafta önce vuran Helene Kasırgası‘nın ardından, başkan adayı Donald Trump tarafından da dillendirilmişti. 3 Ekim’de Michigan, Saginaw‘da düzenlenen bir mitingde, Trump, Federal Acil Durum Yönetim Ajansı’nın (FEMA) afet paralarını ABD’deki göçmenlere yasadışı olarak verildiğini öne sürmüştü. Cumhuriyetçi Ohio Milletvekili Jim Jordan da benzer şekilde, X’te FEMA’nın afet fonlarını göçmenleri barındırmak için kullandığını yanlış bir şekilde iddia etmiş; iddiaları X’in yeni sahibi Elon Musk da “retweet” etmişti.
Londra merkezli bir düşünce kuruluşu olan Stratejik Diyalog Enstitüsü‘nün (ISD) geçen salı günü yayımladığı bir raporunda şu ifadeler kullanıldı:
“Durum daha geniş bir eğilimi örnekliyor: Giderek artan bir şekilde, komplo gruplarının, aşırılıkçı hareketlerin, siyasi ve ticari çıkarların ve zaman zaman düşman devletlerin geniş bir koleksiyonu, çevrimiçi yalanlar, bölünme ve nefret yoluyla gündemlerini ilerletmek için krizler etrafında birleşiyor. Sosyal medya moderasyon hatalarını istismar ediyorlar, algoritmik sistemlerini oyunlaştırıyorlar ve genellikle tehlikeli gerçek dünya etkileri üretiyorlar.”
Raporda, “Kasırga müdahalesiyle ilgili yalanlar, federal hükümete yönelik inandırıcı tehditler ve şiddete teşviklere yol açtı. Bunlara, FEMA’nın yardımları reddettiği algısı nedeniyle milislerin gönderilmesi ve kişilerin FEMA yetkililerini ve kurumun acil müdahale ekiplerini ‘vuracağı’ çağrıları da dahil” ifadeleri yer aldı.
‘Mükemmel fırtına’
Milton Kasırgası, muazzam gücü ve tehlikeli rotasıyla, uzmanların en büyük korkularını tetikledi.
Körfez’in normalin üzerinde sıcak suyu, Milton’ı 10 saatten kısa bir sürede küçük bir kasırgadan devasa bir kategori 5’e taşıyan inanılmaz hızlı bir yoğunlaşmaya yol açtı.
Fırtına zayıfladı ancak kısa sürede toparlandı ve rüzgarları kısa bir süre 290 km/saate ulaştığında, fırtınanın genel gücünü ölçmek için kullanılan önemli bir ölçüt olan barometrik basıncı, yılın bu döneminde Meksika Körfezi’nde kaydedilen en düşük -yani en yoğun- basınçlar arasındaydı.
Milton, etrafındaki hava koşulları göz önüne alındığında, en şiddetli anında potansiyel yoğunluğunu neredeyse sonuna kadar kullanmıştı.
Colorado Eyalet Üniversitesi kasırga araştırmacısı Phil Klotzbach, “Eğer bir fırtınanın tamamen çılgına dönmesini istiyorsanız, isteyebileceğiniz her şey Milton’da mevcut” dedi.
Kasırganın rotası da alışılmışın dışında gerçekleşti. Milton’ın Körfez’den doğuya doğru olan yolu o kadar nadir ki en son benzer fırtına 1848’deydi. Genel yolunda en kalabalık metropol alanı olan Tampa, 100 yıldan uzun süredir büyük bir fırtınadan doğrudan etkilenmedi ve bu hafta birçok uzman için en kötü durum senaryosu haline geldi.
Fosil yakıtlardan vazgeçmedikçe felaketler artacak
Bilim insanları iki hafta arayla bölgeyi vuran Helene ve Milton kasırgaları gibi felaket haline gelen doğa olaylarının insan eliyle yaratılan doğa düzensizliklerinin eseri olduğuna ve fosil yakıtlar kullanılmaya devam ettikçe bu tür yıkıcı olayların sayısının ve sıklığının artacağına dikkat çekiyor.
İklim krizi: Florida’yı vuran Helene Kasırgası’nda en az 95 kişi öldüABD’de iklim krizi: Güneyde kasırga, güneybatıda sıcak dalgası
İnsan kaynaklı iklim değişikliğinin neden olduğu okyanus sularının ısınması nedeniyle meydana gelen aşırı hava desenleri daha sık ve şiddetli hale geldikçe, fırtınaların yıkıcı rüzgar hızları ve yoğun yağışa yol açma olasılığı da giderek artıyor. Önceleri çok daha nadir olan bu tür yoğun kasırgalar her 130 yılda bir meydana gelirken, şimdi bu aralık okyanus sıcaklıklarının artışı ve iklim değişikliğinin fırtına dinamikleri üzerindeki etkisi nedeniyle 53 yılda bire düşmüş durumda.
Drone video captures devastation from Hurricane Milton in Grove City and Manasota Key, Florida. pic.twitter.com/Wu8i1FlaOF
— AccuWeather (@accuweather) October 10, 2024
World Weather Attribution’a göre (WWA)iklim değişikliği bölgede bu kadar yoğun kasırgaların meydana gelme olasılığını sanayi öncesi döneme kıyasla 2,5 kat artırdı.
Imperial College London‘un Grantham Enstitüsü araştırmacıların incelediği Milton verilerine göre, yağış, iklim değişikliği nedeniyle yaklaşık yüzde 10 daha fazlaydı. Yağışlar, iki gün yağmur yağan kıyıda yüzde 40 daha fazla, üç gün yağmur yağan ana karada ise yüzde 70 daha yoğun oldu.
Climate Central tarafından yapılan bir çözümlemeye göre, Milton’ı besleyen yüksek okyanus sıcaklıkları iklim değişikliği nedeniyle 400 ila 800 kat daha olası hale geldi.
