By 
Uluslararası Enerji Ajansı‘nın (IEA) son piyasa raporu, mevcut politikalar temelinde talebin 2026’ya kadar düşeceğini öngörüyor, ancak uluslararası iklim hedeflerine ulaşma yolunda daha sert bir düşüş sağlamak için daha güçlü eylemlere ihtiyaç var.
Küresel kömür talebinin 2023 yılında yüzde 1,4 oranında artarak ilk kez 8,5 milyar tonu aşacağını öngörülüyor. Küresel artış, bölgeler arasındaki keskin farklılıkları maskeliyor. Tüketim, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri‘nde her biri yaklaşık yüzde 20’lik rekor düşüşler de dahil olmak üzere, 2023 yılında gelişmiş ekonomilerin çoğunda keskin bir düşüş gösterecek. Bu arada, yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerde talep çok güçlü olmaya devam ediyor ve artan elektrik talebi ve zayıf hidroelektrik üretimi nedeniyle 2023 yılında Hindistan‘da yüzde 8 ve Çin‘de yüzde 5 oranında artıyor.
En büyük yenilenebilir kapasite artışı Çin’de olacak
Bununla birlikte, rapor, hükümetlerin daha güçlü temiz enerji ve eklem politikaları sebebiyle, enerji verimliliği politikaları açıklamaması ve uygulamaması durumunda bile, küresel kömür talebinin 2026 yılına kadar 2023 seviyelerine kıyasla yüzde 2,3 oranında düşmesini bekliyor. Bu düşüş, 2026’ya kadar olan üç yıl içinde devreye girecek olan yenilenebilir enerji kapasitesindeki büyük artıştan kaynaklanacak.
‣[COP28] Türkiye’den 13 kurumdan kömürden acil çıkış çağrısı
‣Akbelenli çiftçi kadınlardan mesaj: Kara kömürün tehdit ettiği topraklarımız için direneceğiz
Bu küresel yenilenebilir kapasite artışının yarısından fazlasının şu anda dünya kömür talebinin yarısından fazlasını oluşturan Çin’de gerçekleşmesi bekleniyor. Sonuç olarak, Çin’in kömür talebinin 2024 yılında düşmesi ve 2026 yılına kadar plato çizmesi bekleniyor. Bununla birlikte, Çin’de kömürün görünümü önümüzdeki yıllarda temiz enerjinin yayılma hızı, hava koşulları ve Çin ekonomisindeki yapısal değişimlerden etkilenecek.
Şu anda elektrik üretimi, çelik üretimi ve çimento üretimi için en büyük enerji kaynağı olan ve aynı zamanda insan faaliyetlerinden kaynaklanan CO2 emisyonlarının en büyük kaynağı olan kömüre yönelik küresel talepte öngörülen düşüş, tarihi bir dönüm noktası olabilir. Ancak, Küresel Pazar raporuna göre, tüketimin 2026 yılına kadar 8 milyar tonun üzerinde kalacağı tahmin ediliyor. Paris Anlaşması‘nın hedefleriyle tutarlı bir oranda emisyonları düşürmek için, karbonu tutulmayan kömür kullanımının önemli ölçüde daha hızlı düşmesi gerekecek.
‣[COP28] ABD dahil yedi ülke ‘kömür sonrası temiz enerji ittifakı’na katıldı
‣Uygulanmayan yargı kararları Muğla’yı susuz bıraktı: Su yaşamdır, kömürlü termik santral ölüm!
‘Kömür için dönüm noktası, ancak…’
IEA Enerji Piyasaları Başkanı ve güvenlik direktörü Keisuke Sadamori raporla ilgili şu değerlendirmeyi yapıyor: ”Küresel kömür talebinde birkaç kez düşüş gördük, ancak bunlar kısa süreliydi. Sovyetler Birliği‘nin çöküşü veya Covid-19 krizi gibi olağanüstü olaylar. Bu kez durum farklı görünüyor, zira düşüş daha yapısal ve temiz enerji teknolojilerinin zorlu ve sürekli genişlemesinden kaynaklanıyor ”
Sadomori, kömür için bir dönüm noktasının ufukta göründüğüne dikkat çekiyor:
Ancak Asya‘nın kilit ekonomilerinde yenilenebilir enerjilerin yayılma hızı bundan sonra ne olacağını belirleyecek ve uluslararası iklim hedeflerine ulaşmak için çok daha fazla çaba sarf edilmesi gerekecek.”
Rapor, kömür talebi ve üretiminin Asya’ya kaymasının hızlandığını ortaya koyuyor. Bu yıl Çin, Hindistan ve Güneydoğu Asya, 1990’da sadece dörtte biri olan küresel tüketimin dörtte üçünü oluşturacak. Güneydoğu Asya’daki tüketimin 2023 yılında ilk kez Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği’ndeki tüketimi aşması bekleniyor. 2026 yılına kadar Hindistan ve Güneydoğu Asya, kömür tüketiminin önemli ölçüde artmaya hazırlandığı tek bölge.
Üç ülke 2023’de rekor kıracak
Gelişmiş ülkelerin ekonomilerinde, elektrik talebindeki zayıf büyümeye bağlı olarak yenilenebilir enerji kaynaklarındaki genişlemenin kömür tüketimindeki yapısal düşüşü tetiklemeye devam edeceği öngörülüyor.
Bu arada, dünyanın en büyük üç kömür üreticisi olan Çin, Hindistan ve Endonezya‘nın 2023 yılında üretim rekorları kırarak küresel üretimi yeni bir zirveye taşıması bekleniyor. Bu üç ülke şu anda dünya kömür üretiminin yüzde 70’inden fazlasını gerçekleştiriyor.
Küresel kömür ticaretinin önümüzdeki yıllarda talebin azalmasıyla daralması bekleniyor. Ancak ticaret, Asya’daki güçlü büyümenin etkisiyle 2023 yılında yeni bir zirveye ulaşacak. Çin’in ithalatı 450 milyon tona ulaşarak 2013 yılında kırdığı bir önceki küresel rekorun 100 milyon ton üzerine çıkarken, Endonezya’nın 2023 yılındaki ihracatı da 500 milyon tona yaklaşarak yine küresel bir rekor kıracak.
Comments