Kıyılarda yetki Çevre Ajansı’nda: Özel şirketlere devir, atık alım hizmeti ve diğerleri

AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklikler kapsamında 3996 sayılı bazı yatırım ve hizmetlerin yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yaptırılması hakkında kanuna eklenen maddeyle Türkiye Çevre Ajansı’na yetkiler verildi. 

Değişiklikler kapsamında Cumhurbaşkanı’nın eşi Emine Erdoğan’la bağlantısı nedeniyle çok kez verilen yetkilerle gündeme gelen Türkiye Çevre Ajansı’na yap-işlet-devret projelerini gerçekleştirebilme yetkisi verildi. Ayrıca Ajans tarafından gerçekleştirilen kamu yatırımlarının özel sektör tarafından belirli şartlarla ve 10 yıldan uzun süreli olarak işletilmesinin önü açıldı. Şartların ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Strateji ve Bütçe Başkanlığınca belirleneceği bildirildi. 

Öte yandan Madde 30’a eklenen fıkrayla birlikte Türkiye Çevre Ajansı’na Kıyı Kanunu kapsamındaki devletin hüküm ve tasarrufu altında yer alan alanlarda mapa ve şamandıra sistemleri kurmak, işletmek, deniz araçlarına atık alım hizmetlerini vermek ve bu hizmetlerin verilmesini sağlamak gibi yetkiler verildi. Ajansın ihtiyaç halinde söz konusu maddenin içerdiği faaliyetleri şirketler kurarak gerçekleştirebileceği de belirtildi. 

Türkiye Çevre Ajansı, Emine Erdoğan ve muhalefet şerhi

Ajansa söz konusu yetkileri öngören torba yasanın görüşmelerinin yapıldığı 22 Mayıs’ta CHP’li  Burak Erbay, teklifin Çevre Ajansı’na koylar ve sahillerle ilgili yeni tasarruf yetkisi vermesine “Bu şekilde koylarımızın, ormanlarımızın talan edilmesine müsaade etmeyeceğiz” sözleriyle karşı çıkmıştı. Düşülen muhalefet şerhinde, Çevre Ajansıyla turizm alanlarının işletilmesinin, Ajans’ın kuruluş amacıyla çeliştiği kaydedilmiş, şunlar dile getirilmişti:

İlgili haber: Çevre Ajansı’nın yetkilerini genişleten torba yasa

“Ajans’a, kıyılardaki ve denizdeki kirliliği önlemeye yönelik görevler yüklenileceğine; korunan alanlarda turizm işletmeciliği görevi verilmektedir. Bu faaliyetler denizlerimizdeki su kirliliğinin de artmasına neden olacaktır. Ve hassasiyetle sürdürülmesi gereken faaliyetin, merkez üzerinden taşere edilmesi anlamına gelmektedir.”

2020’de AKP milletvekili Selman Özboyacı tarafından sunulan Türkiye Çevre Ajansı kurulmasını öngören kanun teklifi, Meclis Genel Kurulu’ndan önce Emine Erdoğan’a sunulmuş, haberi doğrulayan Özboyacı, “Hanımefendiyi bilgilendirmek için böyle bir ziyaret yaptık” demiş; yasama faaliyetinin Meclis’ten önce Cumhurbaşkanı’nın eşine sunulması tepki toplamıştı.

İlgili haber: Çevre Kanunu’nda değişikliğe muhalefet şerhi

CHP’li vekillerin görüşmelerde düştüğü muhalefet şerhinde Çevre Ajansı’nın çevreyi sermayeleştirme ve rant alanı haline getirmeyi görev edindiği söylenerek ve şunlar kaydedilmişti:

“Türkiye, AB Çevre Ajansı’na üyedir, ne var ki, Türkiye Çevre Ajansı için yasa önerisinde öngörülen statü ile görev ve yetki alanı bakımından AB üyesi olan devletlerdeki benzeri kurumlara göre ciddi sapmalar bulunmaktadır.

Dünyadaki örneklerine uygun olarak, çevre politikası alanında strateji belirlemek, geliştirmek, çevre hakkında doğru ve bağımsız bilgi sunmak, iklim krizi ve diğer çevre sorunlarıyla ilgili ulusal strateji oluşturmak, bilimsel araştırmalar yapmak, halkı doğru bilgilendirmek amacıyla kurulmamıştır.”

Peki Türkiye Çevre Ajansı neden kurulmuştu?

Türkiye Çevre Ajansı, çevre kirliliğini önlemek ve yeşil alanların korunmasını, iyileştirilmesini ve geliştirilmesini sağlamak ile ulusal ölçekte depozito yönetim sistemi kurulmasına, işletilmesine, izlenmesine ve denetimine yönelik faaliyetlerde bulunmak üzere 24 Aralık 2020’de kurulmuştu. 7261 sayılı Kanun ile kurulan Ajansın misyonu ise şöyleydi:

“Sıfır atık yaklaşımı doğrultusunda kamuoyunda duyarlılık ve farkındalık oluşturarak, çevrenin ve yeşil alanların korunması ve iyileştirilmesine; ulusal ölçekte depozito yönetim sistemi kurulması, işletilmesi, izlenmesi ve denetimine; kaynak verimliliğinin artırılarak ülke ekonomisinin desteklenmesine yönelik faaliyetleri düşük karbon yoğunluğu ile gerçekleştirmek.”

Türkiye Çevre Ajansı’nın iklim değişikliğine karşı mücadele çalışmalarına ve döngüsel ekonomiye geçişe katkı sağlamak gibi de bir vizyonu var.