Amerika Birleşik Devletleri, (ABD) yüzyılın en büyük kasırgası olabileceği düşünülen Milton Kasırgası’nın sonuçlarıyla yüzleşmeye hazırlanıyor.
ABD Ulusal Kasırga Merkezi (NHC), ABD’nin güneyindeki Florida eyaletini vurmaya başlayan Milton’ın etkisini kasırga ölçeğinin en güçlü düzeyi olan Kategori 5’e yükseltti. Meteorolojistler ve haberciler de Kategori3 gücünde karaya çıkmaya başlayan kasırganın felaketle sonuçlanabilecek bir rota izlediğini bildiriyor.
Hızla yoğunlaşan kasırga, pazardan pazartesiye kadar 36 saatten kısa bir sürede gücünü neredeyse üç katına çıkarmış ve Meksika‘nın Yucatan Yarımadası‘ndan dönerken saatte yaklaşık 290 km. hızındaki rüzgarlarla Kategori 5’e ulaşmıştı. Kategori 5, Saffir-Simpson Kasırga Rüzgar Ölçeği‘ndeki en yüksek seviye ve ölümcül riskler taşıyor.
51 bölgesinde olağanüstü hal ilan edilen eyalet sakinleri bölgeyi büyük topluluklar halinde terk etmeye günler öncesinden başladı. Kalanlar ise evlerini ve kendilerini koruyabilmek için tahtalar çakarak, kum torbalarıyla önlem almaya çalışıyor.
Ülke kıyılarına dün yağmur, hortum ve tropikal fırtına gücünde rüzgarlar vurdu.
Akşam saatlerinde Sarasota’nın yaklaşık 100 kilometre batı-güneybatısını etkilemeye başlayan kasırga sırasında rüzgar, saatte 200 km’ye yakın esti. Çarşamba sabahından itibaren etkisini gösteren yoğun yağmur ve sert rüzgarlar güney Florida’nın bazı bölgelerindeki koşulları gün boyunca kötüleştirdi. Bazı yerlerde 46 cm’ye kadar yağmur yağdı, ki bu da felaket boyutunda sel riski anlamına geliyor.
STORM SURGE invading Venice, FL with Hurricane Milton! We are expecting an 8-10 feet storm surge here with the wrap around. @EdgarONealWX @localmanweather pic.twitter.com/L3WhBg6sMs
— Reed Timmer, PhD (@ReedTimmerUSA) October 10, 2024
Everglades kasabası ile Fort Myers‘da ise birer hortum oluştu. Hortumlar ağaç dallarını kırdı, binalarda hasara yol açtı.
Eyaletten tahliyeler sürerken, ABD Başkanı Joe Biden kasırganın “Son 100 yılda ABD’deki en kötü fırtınalardan biri” olabileceği konusunda uyardı. Biden tahliye emri alan Floridalılara, yaşadıkları bölgeyi hemen terk etmeleri çağrısı yaptı, bunun “ölüm kalım meselesi” olduğunu söyledi. ABD Başkanı, kasırga nedeniyle Almanya ve Angola’ya düzenlemeyi planladığı seyahatlerini de erteledi.
Toplam nüfusu yaklaşık 7,2 milyon olan 15 Florida ilçesinde zorunlu tahliye emirleri yayımlayan eyalet yetkilileri ise, geride kalan herkesin kendi başının çaresine bakması gerektiğini duyurdu.
St. Petersburg Belediye Başkanı Ken Welch, bölge sakinlerine uzun süreli elektrik kesintileri ve kanalizasyon sisteminin kapanma olasılığının bulunduğunu bildirdi.
Öğleden sonra erken saatlerde, havayolları yaklaşık 1.900 uçuşu iptal etti.
GasBuddy’ye göre, Tampa ve St. Petersburg’daki benzin istasyonlarının yüzde 60’ından fazlasında dün öğleden sonradan itibaren benzin kalmadı.
Ulusal Kasırga Merkezi, Milton’ın rotasının değişebileceğini, ancak her durumda tüm Tampa Körfezi bölgesinin ve güneyindeki noktaların ciddi risk altında olduğunu duyurdu.
Tampa Körfezi‘ni oluşturan yarımadada bulunan Pinellas County‘deki Acil Durum Yönetimi müdürü Cathie Perkins, “İşte bu kadar, millet. Helena Kasırgası’nda yumruk yiyenler bu kez nakavt olabilir. Dışarı çıkmalısınız ve bunu hemen yapmalısınız” dedi.
Yarım milyondan fazla insanın yaşadığı Pasco County’de de yetkililer, öğleden kısa bir süre önce otobüsleri yollardan kaldırmaya hazırlandıklarını söyledi: “Sığınağa gitmeniz gerekiyorsa bu son şansınız. Ondan sonra, sığınağa giden bir yol bulmanız veya fırtınayı atlatmaya hazır olmanız gerekecek.” Yetkililer, acil durum çalışanlarının fırtına sırasında saatlerce çağrılara cevap veremeyeceğini de bildirdi.
Tampa Körfezi’nin ağzını kaplayan ünlü Sunshine Skyway Köprüsü başta olmak üzere öğle saatlerinde diğer büyük köprüler kapandı.
Tallahassee’de düzenlenen bir basın toplantısında Vali Ron DeSantis, Florida ve diğer eyaletlerden 9 bin Ulusal Muhafız mensubu, Kaliforniya’dan ise 50 binden fazla kamu hizmeti çalışanı görevlendirildiğini, sirenli otoyol devriye araçları dahil olmak üzere çok çeşitli kaynakların yollarda konuşlandırıldığını açıkladı.
DeSantis, “Ne yazık ki ölümler olacak. Bunun bir yolu olduğunu sanmıyorum” dedi.
Tornado damage here in Fort Myers ahead of Hurricane #Milton making landfall. Roofs completely blown off homes. People now seeking alternate shelter. Orangewood Avenue. Downed trees, power lines, fences. Power is out. Thankfully, no reported injuries.@accuweather pic.twitter.com/bqYsZB2iek
— Ali Reid (@alireidtv) October 9, 2024
Polk İlçe Acil Durum Yönetimi Müdürü Paul Womble ise bölge halkına yönelik yaptığı açıklamada “Bu noktada ayrılmak için gerçekten iyi bir nedeniniz yoksa, sadece siper almanızı öneririz” dedi.
Florida’ya yaklaştıkça yoğunluğu dalgalanan Milton, Çarşamba öğleden sonra Kategori 3 bir kasırgaydı. Bugün yoğun nüfuslu Orlando bölgesi de dahil olmak üzere eyaletin her yerine ulaşıp karaya vurması bekleniyor.
Uzun bir kıyı şeridinin tepesinde yer alan ve hedef tahtası olabilecek Tampa Körfezi, bir asırdan fazla süredir büyük bir kasırganın doğrudan darbesini almadı. 3.3 milyon kişinin yaşadığı bölge, bu tür felaketlere karşı özellikle savunmasız durumda.
AccuWeather‘ın Milton’la ilgili beklentileri şöyle:
• Fırtınanın gözünün kıyıya doğru hareket ettiği yerin yakınında ve hemen güneyinde yaşamı tehdit eden ve oldukça yıkıcı bir fırtına dalgası meydana gelecektir. Fırtına dalgası Tampa Körfezi’nde aniden çalkalanabilir ve pozisyon değiştirebilir.
• Florida Yarımadası’nın birçok bölgesinde sel baskınları ve hasar verici rüzgar esintileri meydana gelecek ve I-4 koridoru boyunca kasırga koşulları görülecek.
AccuWeather meteorologları, kasırganın çarşamba gecesi Florida Yarımadası’nın orta Körfez kıyısındaki kıyılarına ulaşmasının ardından güçlü, potansiyel olarak ölümcül ve yıkıcı bir güç olmaya devam edeceği konusunda uyarmaya devam ediyor.
AccuWeather’in baş kasırga uzmanı Alex Da Silva, fırtınanın gözündeki bazı değişiklikler nedeniyle zirve rüzgar yoğunluğunun pazartesi gecesi azaldığını ancak salı öğleden sonra kasırganın tekrar güçlendiğini belirtti.
Başka bazı kasırga uzmanları ise Saffir-Simpson ölçeğinin yalnızca maksimum rüzgarı hesaba kattığını, fırtına dalgaları, sel baskınları ve ekonomik etkileri göz önüne alan RealImpact Ölçeği‘ne göre Milton’un kentleri Kategori 5 ölçeğinde vuracağını savunuyor.
Milton’ın Florida Yarımadası’nın Körfez kıyısına yaklaşırken en tehlikeli yönü açık ara fırtına dalgası olacak. Kasırganın kıyıya yaklaştığı neredeyse dik açı nedeniyle, gözün karaya çıktığı yerin yakınında ve güneyinde fırtına dalgası bariyer adaları boyunca en üst düzeye çıkacak.
AccuWeather baş meteoroloğu Jonathan Porter, “Bu, batı-orta Florida kıyılarına ve Tampa Körfezi bölgesine yaklaşan bir kasırganın tahmin edilen rotası için alışılmadık ve son derece endişe verici. Birçok kişi için Milton, şiddet açısından ömür boyu bir kez görülebilecek bir kasırga olabilir” dedi.
Meteorologlar ve hükümet yetkilileri, beklenen su baskını seviyesi nedeniyle tahliye bölgesinden ayrılmayanların hayatlarının ciddi şekilde risk altında olduğunu düşünüyor, çünkü bazı bölgelerde beklenen fırtına dalgasının iki katlı binaların seviyesine birkaç dakika içinde muazzam bir güçle ulaşma potansiyeli bulunuyor.
Güçlü rüzgarın daha önce böyle bir olayla test edilmemiş eski evlerde ve binalarda büyük hasar ve yıkıma neden olması, gevşek nesne ve moloz yığınlarının büyük tahribat yaratması da bekleniyor.
Milton’ın bir diğer zararlı ve yıkıcı yönünün de muazzam yağışlar olması bekleniyor. Kasırganın ileri hızı en yoğun sağanak yağışların süresini sınırlasa da, saatte 8 ila 12 cmlik yağış oranları meydana gelebilir ve bu da Florida’nın kumlu toprağına rağmen fırtına giderlerini tıkamak ve alçak alanları su basmak için fazlasıyla yeterli.
Bu yoğunluktaki yağmurun bölgedeki dereleri, gölleri ve nehirleri yükselteceği ve suların tamamen çekilmesinin günler hatta haftalar alacağı da hesaplanıyor.
Helene Kasırgası’nın ardından ikinci yıkım
Milton, Helene Kasırgası’nın batı Florida’da sokakları ve evleri sular altında bırakmasından ve güney kesimlerinde en az 230 kişinin ölümüne yol açmasından sadece iki hafta sonra, henüz yaralarını saramamış toplulukları tehdit ediyor. Eyalette yüzlerce kişiye halen ulaşılamadı.
İklim krizi: Florida’yı vuran Helene Kasırgası’nda en az 95 kişi öldüABD’de iklim krizi: Güneyde kasırga, güneybatıda sıcak dalgası
Milton’ın, bu yıl ABD’de karaya ulaşan en güçlü kasırga olarak duyurulan Helene’in rekorunu kısa süre içinde kırması bekleniyor.
Inside Hurricane Milton, @saildrone reported wave height of 28.12 feet and wind gusts as strong as 75.95 mph while 40 nautical miles from the center of the storm. This research represents a collaborative endeavor to better understand the role of the ocean in hurricanes. pic.twitter.com/gmaUopPEWj
— NOAA Atlantic Oceanographic and Meteorological Lab (@NOAA_AOML) October 9, 2024
İklim krizi, kategorileri de alt üst ediyor
Kategori 5 gücündeki kasırgalar, insanlar için ne kadar korkutucu olsa da , yeni bir araştırma, küresel ısınmanın en şiddetli siklonların bazılarını, varsayımsal olarak 6’ncı kategoriye yükselmeyi hak edecek kadar yüksek rüzgarlarla aşırı hızlandığına işaret ediyor.
Ulusal Bilimler Akademisi Bildirileri‘nde bu yılın şubat ayında yayımlanan çalışmaya göre, dünyanın en şiddetli kasırgaları özellikle okyanus sularının ısınması nedeniyle daha da şiddetli hale geliyor.
Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı’nda ortak yazar ve iklim bilimcisi olan Michael Wehner ve kar amacı gütmeyen First Street Foundation‘da emekli federal bilim insanı ve bilim danışmanı olan Jim Kossin, sera gazı emisyonlarının da etkisiyle sıcaklıkların “önemli ölçüde artmasının”, en yoğun tropikal siklonların kullanabileceği enerjiyi artırdığını söylüyor.
Ulusal Kasırga Merkezi tropikal analiz şefi Chris Landsea‘ya göre, tam gelişmiş bir kasırga her 20 dakikada bir 10 megatonluk bir nükleer bombanın yaydığı ısıya eşdeğer bir enerji açığa çıkarıyor. Bu miktar, insanlığın aynı anda kullandığı tüm enerjiden daha fazla.
Wehner ve Kossin, daha fazla siklonun bundan en iyi şekilde yararlandığını, daha yüksek rüzgar hızlarına ve daha yoğunluğa ulaştığını ve kanıtlarının, dünya ısındıkça bunun daha sık gerçekleşeceğini gösterdiğini belirtiyor.
1980’den beri meydana gelen kasırgaları incelemek için, minimum eşiği saatte yaklaşık 308 km. hıza ulaşan varsayımsal bir Kategori6 kullanan bilim insanları, bu kriterleri karşılayacak beş kasırga ve tayfun buldu. Bunların beşi de son on yılda meydana geldi.
Bu tür fırtınalarda bu potansiyel yoğunluğun meydana gelme olasılığının 1979’dan bu yana iki kattan fazla arttığını bulan uzmanlar, artan risklerin en fazla endişe yarattığı alanları da Meksika Körfezi, Filipinler, Güneydoğu Asya’nın bazı bölgeleri ve Avustralya olduğunu belirtiyor.
Milton Kasırgası da Meksika Körfezi’nde oluştuktan sonra pazartesi günü çok hızlı biçimde güçlendi ve 36 saat içinde saatte 96 km hızla ilerleyen tropikal bir fırtınadan saatte 289 km hızla ilerleyen Kategori 5 tipi bir kasırgaya dönüştü.
Milton, teknik olarak Kategori6 düzeyinde bir kasırga olmayacak, çünkü şu anda böyle bir kategori yok. Ancak uzmanlar, yeni iklim koşullarında artık bunun tartışılması gerektiğini belirtiyor.
