Hükümet, 3. Havalimanı, 3. Köprü, Kanal İstanbul gibi dev projeleri hayata geçirmek için geçtiğimiz hafta 1 milyarın üzerindeki Yap-İşlet-Devret projelerine ve 500 milyon liranın üzerinde sağlık ve eğitim alanındaki yatırımlara Hazine garantisi getirmişti. Kamu kaynaklarını özel yatırımların garantörü haline getiren tartışmalı yönetmelikle ilgili eleştiriler devam ederken bugün Hazine Müsteşarlığı konuyla ilgili bir açıklama yayımladı.
Yönetmelik neyi içeriyor?
19 Nisan‘da Resmi Gazete’de yayımlanan borç üstlenme yönetmeliğiye Hazine, özel sektörün 1 milyar liranın üzerindeki projelerinde doğan yükümlülüklerinin kısmen ya da tamamen üstlenecek. Bununla beraber projelerdeki borçların da Hazine tarafından ödenmesi taahhüt ediliyor. Anlaşma yapılan şirketin kusuru nedeniyle sözleşmenin feshedilirse Hazine borcun yüzde 85’ini, şirket kusuru dışındaki nedenlerle feshedilirse tamamını üstlenecek. Borç sadece yurtdışından gelen finansmana verilecek. Şirketlerle yapılan sözleşmeler Resmi Gazete’de yayınlanmayacak.
‘Boç kamuya yükleniyor, kamu takip edemiyor’
Borçlanma yönetmeliği yayımlandıktan sonra içerdiği uygulamalar nedeniyle eleştirildi. Temel eleştirilerden biri özel sektörün borcunun kamu borcu haline gelecek olması. Wall Street Journal’a açıklama yapan Hazine Eski Müsteşar Yardımcısı Hakan Özyıldız,”Tarihimizde ilk kez özel sektörün borçları üstleniliyor.Bu 2001 öncesindeki görev zararlarından daha büyük bir sorundur. Uygulama Türkiye’de mali disiplinin bittiği anlamına gelir. Ayrıca bundan sonra kamunun üstlendiği bu yükümlülükleri bütçede izleyemeyeceğiz.” demişti.
Yönetmeliğin ayrıca, ülke ekonomisinin mali disiplinini sedeleyecek olması ve piyasaya etkisinin orta/uzun vadede negatif olacağı düşünülüyor.
New York Üniversitesi Öğretim Görevlisi Ümit Akçay da kendi sitesinde borçlanma yönetmeliğiyle ilgili eleştirileri şöyle özetlemişti: ‘Bu büyük projeler için hepimizin ödediği vergilerle hem ihaleyle milyarlarca lira veriliyor, hem bunlar batınca yine vergilerimizle bu firmaların borcu üstleniliyor, hem de bu üstlenilen projelerin hangileri olacağı kamuya açıklanmıyor!’
Hazine: Garanti gerekçesi risk paylaşımı
Hazine Müsteşarlığı bugün tartışılan yönetmelikle ilgili bir açıklama yayımladı. Açıklamada, yönetmeliğin nedeniyle ilgili olarak “Borç üstlenim mekanizması ile proje şirketi kreditör açısından projenin devamlılığı ve başarılı bir şekilde tamamlanması için gereken risk paylaşımı sağlanıyor” dendi.
Borç üstlenim anlaşmalarının Resmi Gazete’de yayınlanmama gerekçesi olarak ise ‘kamunun müzakere gücünü sınırlayabilir’ iddiası savunuluyor: ‘Borç üstlenim anlaşması son derece teknik hususları düzenliyor ve özel hukuk sözleşmesi niteliğinde. Bu sözleşmelerin Resmi Gazete’de yayımlanması, ileride yapılması muhtemel diğer borç üstlenim anlaşmalarında kamunun müzakere gücünü sınırlayabilir. Ayrıca şirrket tarafından sağlanan, üstlenim gerçekleşmediği sürece Hazine’nin taraf olmayacağı ve ticari sır niteliği taşıyan kredi koşullarının açıklanmasına neden olur. Bu nedenlerle borç üstlenim anlaşmaları Resmi Gazete’de yayımlanmamaktadır.’
Açıklamadan anlaşıldığı kadarıyla Hazine garantilerinin ne kadar risk içerdiği ise yine Hazina risk yönetimi araçları vasıtasıyla tespit edilecek.
(WSJ/Yeşil Gazete)
