By 17 Ağustos Marmara Depremi’nin üzerinden tam 18 yıl geçti. Sabaha karşı 03.02 sularında, 7.4 büyüklüğündeki depremin bilançosu ağır oldu. Resmi raporlara göre, 17 bin 480 kişi öldü, 23 bin 781 yaralandı; 505 kişi sakat kaldı, 600 bin kişi de evinden oldu. İlk deprem dalgasıyla 133 bin 683 bina çöktü, 285 bin konut ve 43 bin işyeri hasar gördü. Yaşanan büyük felaketin ardından bugün gözler İstanbul’da olası bir depremde sığınılacak afet toplanma alanlarına çevrildi.
493 afet toplanma alanından 416 tanesi AVM ve rezidansa dönüştürüldü!
1999 depreminin ardından İstanbul’da “Afet Acil Eylemi Planı” çerçevesinde 493 toplanma alanı belirlendi. Ancak Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne (TMMOB) göre 17 Ağustos sonrası belirlenen bu toplanma alanlarının dörtte üçü ranta açılarak inşaat yapıldı. İstanbul’da afet toplanma alanı olarak belirlenen 493 bölgeden bugüne dek 416 tanesi, alışveriş merkezi, rezidans ve gökdelene dönüştürüldü. Geriye kalan 77 afet toplanma alanı da, bölge halkı tarafından ya bilinmiyor ya da herhangi bir afet halinde toplanmaya uygun değil. Ayrıca, kentin hemen her yerindeki acil ulaşım yolları da otoparklara dönüştürüldü.
“Toplanma alanlarından geriye sadece 77 tane kaldı”
Toplanma alanlarından geriye sadece 77 tane kaldığını iddia eden İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Nusret Suna, “Çocuk parkları, okul bahçeleri, cami avluları toplanma alanı değildir. Bu alanlar yerleşim birimlerinin uzağında olmalıdır” dedi. 1999-2003 arasında belirlenen bu alanlardan imara açılanlar arasında, Torun Center’ın yükseldiği Ali Sami Yen Stadı, Zorlu AVM’nin yer aldığı Zincirlikuyu’daki Karayolları 17. Bölge Müdürlüğü arazisi, Taş Yapı’nın gökdelenlerinin yer aldığı Kadıköy Meteoroloji binası ve alanı, Akasya AVM’nin yer aldığı Acıbadem’deki eski Otosan Fabrikası arazisi, Bakırköy’deki Marmara ve İstanbul Forum AVM’nin bulunduğu alan, Zeytinburnu’ndaki 16.9 kulelerinin yer aldığı arazi de var.
“Deprem olursa kent, ölüler şehri olur!”
Uluslararası Mimarlık Akademisi Bölge Başkanı, Yüksek Mimar ve Kentbilimci Prof. Dr. Ahmet Vefik Alp, olası bir deprem sonrası olacakları değerlendirirken “Nekropolis” yani “Ölüler kenti” tanımlamasını yapıyor. Alp, şöyle devam ediyor: “1950’lerden sonra başlayan ‘kırdan kente göç’ furyası ile İstanbul’un nüfusu logaritmik artmış, çarpık ve çürük yapılaşma, güzelim kenti dört bir tarafından kuşatmıştı. Son 10 yıldır ise her boş alana ayrıcalıklı imar izni veren idareler tarafından İstanbul bir kez daha içten katledildi. Eğer beklenen deprem olursa sonumuz ‘Nekropolis’ gibi olur. Yani ‘ölüler şehri’ demek maalesef. Deprem toplantı alanlarına AVM’ler kuruldu, cenazelerimizi gömecek yer dahi kalmadı, her yer betonlaştı.”
Nüfusu 15 milyonu aşan İstanbul için depreme yönelik son 18 yılda ne gibi önlemler alındı?
Marmara depreminin ardından yetkililerin açıklamasıyla ilk yıllar aciliyet öngören hasarlı binaların yıkım ve onarımı gerçekleşti. Çalışmalar ise hâlâ sürüyor. Bu kapsamda 230 okul ve 3 hastane yeniden yapıldı, 775 okul ve 43 hastane güçlendirildi. 45 okul ve 3 hastane yeniden yapılırken, 10 okul ve 7 hastanenin de güçlendirme çalışmaları devam ediyor. Başta İstanbul olmak üzere ülke genelinde “daha sağlam ve güvenli” yapılar inşa etmek adına kentsel dönüşüm çalışmaları başlatıldı. Deprem sigortası başta olmak üzere birtakım yasal düzenlemeler de gerçekleştirildi. 2009’da çıkarılan 5902 sayılı yasa ile Başbakanlık’a bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) kurularak afet ve acil durumlar konusunda yetki tek çatı altında toplandı. İstanbul Valiliği İstanbul Proje Koordinasyon Birimi (İPKB), 2006’dan bu yana “Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (İSMEP)” kapsamında kentte deprem öncesi, deprem anı ve sonrası için çalışmalarını sürdürüyor. İSMEP, aynı zamanda bilinçlendirme çalışmaları kapsamında 1 milyon 48 bin kişiyi eğiterek toplam 265 bin “Güvenli Yaşam Gönüllüsü” oluşturdu.
Olası bir deprem 25 milyon kişiyi etkileyecek
İstanbul’da büyük yıkıma neden olan depremlerin 500 yıllık periyotlarla gerçekleştiğini belirten Prof. Dr. Cenk Yaltırak, “Kıyamet kapıda diyebiliriz. 15 bin kilometre üzerindeki sismik veriyi son 5 yılda inceledik, fay hareketleri baz alarak stres similasyonu gerçekleştirdik. Marmara için bardak dolmuş durumda. 60 yıl içinde 4 büyük deprem olacak. En yakını Doğu Marmara’da 7.6 büyüklüğünde. İstanbul’un yanı sıra Tekirdağ, Bursa, Düzce, İzmit’te 25 milyon kişi etkilenecek. 1999’dan daha büyüğü geliyor. Kentsel dönüşüm yeterli değil, her ailenin kendi afet planı olmalı” dedi.
Depreme hazırlık olarak ne yapılabilir?
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Cemal Gökçe, “Artık ‘Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı-UDSEP 2023’ hayata geçirilmeli. Depreme hazırlanmanın üç temel yolu var. İlki mevcut yapı stokunun iyileştirilmesi. İkincisi yeni yapıların sertifikalı mühendisler tarafından depreme uygun inşa edilmesi ve son olarak riski azaltmak için yapıların sigorta kapsamına alınması. İstanbul Belediyesi, Deprem Master Planı hazırladı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Deprem Şûrası ve Kentleşme Şûrası hazırladı ama maalesef bunlar raflarda kaldı” ifadesini kullandı.
Ranta teslim edilen toplanma alanlarının son hali şöyle:
*Anthill (Şişli)
*Zorlu AVM (Zincirlikuyu)
*Starcity Outlet Center (Bahçelievler)
*Zaman Gazetesi (Bahçelievler)
*Ağaoğlu MyCity (Bahçelievler)
*Meydan AVM (Bahçelievler)
*Sahilpark Veliefendi (Zeytinburnu)
*Onaltı Dokuz (Zeytinburnu)
*Ora AVM (Bayrampaşa)
*Kiptaş Tuzla 2-3 Etap Konutları (Tuzla)
*DAP Royal Center (Maltepe)
*Kemalpark Evleri (Esenler)
*Çınar Olimpia Park Sitesi (Bağcılar)
*Ataköy Konakları (Bakırköy)
*Capacity AVM (Bakırköy)
*Selenium Plaza (Beşiktaş)
*Ortaköy Ermeni Vakfı Arazisi (Beşiktaş)
*Taş Yapı (Kadıköy)
*Akasya AVM (Acıbadem)
İstanbul’daki kent dönüşüm çalışmalarındaki son durum ise şöyle:
Ataşehir: 630 gecekondunun toplu konutlara yerleştirilmesi için 1800 konutluk inşaata başlandı. 724 bağımsız bina yıkılıp yeniden yapıldı.
Avcılar: 10 mahalleyi kapsayacak dönüşüm planı hazır. 270 civarında tehlikeli bina var. 10 bin kişilik toplanma alanı oluşturuluyor.
Bağcılar: 48 bin bina var, 35 bininin dönüşüme uğraması planlanıyor. Bin 394 riskli yapının yıkımı yapıldı.
Beyoğlu: Yaklaşık 30 bin bina bulunuyor, 237’si riskli. 202 bina yıkılıp yeniden yapıldı. 35’i yıkılmayı bekliyor. Tarlabaşı’nda dönüşüm projesi sürüyor.
Esenyurt: Yüzde 65 oranında dönüşüm sağlandı. 120 bin konut, 9 bin 600 dükkân ve 974 fabrika dönüştü.
Kadıköy: Fikirtepe’nin yüzde 15’i yıkıldı. 1400 dönüm arazide 25-30 bin daire yapılacak. Bağdat Caddesi civarında kentsel dönüşüm yok, müteahhit anlaşmalı bina yenilemesi var. 600 bina inşaatı mevcut.
Zeytinburnu: 17 bin binadan 2 bin 295’i riskli. Bunlardan 809 adet bina için başvuruldu. 390’ına yıkım ruhsatı verildi. Şu ana kadar 325 adet bina yıkılıp yeniden yapıldı.
(T24, Habertürk, Birgün)
Comments