Arazi araçlarının (Sport Utility Vehicle-SUV) satışları, 2023’te yeni bir rekora imza atarak dünya çapında satılan tüm yeni otomobillerin yarısını oluşturdu.
Uzmanlar, bu büyük ve ağır araçların artan satışlarının küresel ısınmaya neden olan karbon emisyonlarını artırdığı konusunda uyarıyor.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından yapılan analize göre, 2023’te SUV’lardan kaynaklanan artan emisyonların küresel CO2 artışının yüzde 20’sini oluşturuyor. IEA, eğer SUV’lar bir ülke olsaydı, Japonya ve Almanya‘nın ulusal emisyonlarının önünde, dünyanın en büyük beşinci CO2 yayıcısı olacaklarını bildirdi.
İklim kaynaklı aşırı hava koşullarının etkisi artarken küresel taşımacılık sektöründen kaynaklanan emisyonlar, Covid salgını dışında son yıllarda hızla arttı. SUV satışları da geleneksel otomobillerdeki yüzde 3’lük artışa kıyasla 2023’te yüzde 15 artış gösterdi.
Guardian‘ın aktardığına göre, IEA, SUV’lardaki artışın ana nedenlerinin “SUV’lerin bir statü sembolü olarak çekiciliği”, otomobil üreticileri tarafından pazarlanması ve bunların daha konforlu olduğuna yönelik algılar olduğuna işaret ediyor. Kurum ayrıca SUV’ların daha yüksek ön kısımları nedeniyle çarpışmalarda yayaların daha fazla yaralanmasına sebep olduğunu ve şehirlerde normal araçlara göre daha fazla yer kapladığını belirtiyor.
Araçlar, giderek büyüyor ve genişliyor
2023’te satılan yeni SUV’ların yaklaşık yüzde 20’si tamamen elektrikli veya şarj edilebilir hibritler oldu. Ancak daha büyük araçlar daha büyük akülere ihtiyaç duyuyor, bu da kritik minerallerin tedariki üzerinde daha fazla baskı oluşturuyor ve çalışmak için daha fazla elektriğe ihtiyaç duyuyorlar.
Analizi yapan IEA’dan Laura Cozzi ve Apostolos Petropoulos, “SUV’lar gibi daha ağır ve daha az verimli araçlara yönelik eğilim, son yıllarda ulaşım sektöründe elde edilen gelişmeleri büyük ölçüde geçersiz kılıyor” diyor.
Düşünce kuruluşu Ulaştırma ve Çevre‘den (T&E) James Nix de şunları ekliyor: “Daha yüksek marj peşinde olan otomobil üreticileri yalnızca tek bir yön biliyor: Daha büyük ve daha ağır. Yeni araçlar her yıl daha da genişliyor ve otobüs ve kamyon kadar büyüyor. Kanun koyucular genişlik sınırları, ulusal vergiler ve park ücretleri konusunda adım atmadığı sürece Avrupa, Kuzey Amerika‘nın yolundan gidecek.”
SUV’ların 2023’teki 1 milyar ton CO2 emisyonu, bir yılda yüzde 10 arttı
SUV’lar ortalama orta büyüklükteki bir araçtan 200-300 kg daha ağır otomobiller ve bunlardan yaklaşık yüzde 20 daha fazla CO2 yayıyorlar.
2023 yılında dünya çapında yollarda 360 milyondan fazla SUV vardı ve 1 milyar ton CO2 emisyonu üretiyordu ; bu rakam, 2022’ye göre yaklaşık %10 artış gösterdi. Sonuç olarak, küresel petrol tüketimi de günde 600.000 varil arttı; bu da 2020’deki toplam büyümenin dörtte birinden fazla oldu.
Zengin ülkelerde 2023 yılında yaklaşık 20 milyon yeni SUV satıldı ve ilk kez yüzde 50’lik pazar payı aşıldı. IEA’ya göre dünya çapında yeni araçların yüzde 48’i SUV’du ve eski araçlar da dahil olmak üzere bugün yollarda bulunan her dört otomobilden biri SUV.
IEA verilerine göre elektrikli otomobil satışları hızla artıyor ve 2023 yılında bunların yüzde 55’i SUV’lardan oluşuyor. Cozzi ve Petropoulos, “Fosil yakıtlı arabalardan elektrikli araçlara geçiş, uluslararası enerji ve iklim hedeflerine ulaşmada kilit bir strateji idi. Ancak araba üretmek için daha az malzeme kullanmak aynı zamanda ‘sürdürülebilir bir gelecek için de gereklidir” diyor.
Aralarında Fransa, Norveç ve İrlanda‘nın da bulunduğu bazı ülkeler SUV’lara olan talebi dizginlemeye çalışırken, Paris büyük araçlar için park ücretlerini üç katına çıkarıyor.
