İkizköy’deki bilirkişi keşfi öncesi yönetmelik değişti: Zeytinlikler maden işletmesine açıldı

Yeniköy Kemerköy Elektrik Üretim ve Ticaret AŞ’nin (YK Enerji) Muğla Milas’taki iki termik santraline kömür sağlamak amacıyla genişletilmek istenen kömür madeni sahasının İkizköy Mahallesi’ndeki Akbelen Ormanı‘nı yok etmemesi için hukuki mücadele devam ederken bugün maden yönetmeliğinde değişiklik yapıldı. Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelikle birlikte tapuda zeytinlik olarak kayıtlı olan alanlarında madencilik faaliyetlerinin önü açıldı.

Yönetmelik “zeytin sahasının madencilik faaliyeti yürütülecek kısmının taşınmasına, sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine” Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından izin verilebilmesini sağlıyor. İkizköylüler karara şöyle itiraz ediyor:

‘Madenler için zeytinlikler taşınabilir’ kararı

İkizköylüler ise hukuk mücadelesini sürdürüyor. Nisan 2021’de şirkete Akbelen Ormanı’nda maden işletme izni veren Tarım ve Orman Bakanı Dr. Bekir Pakdemirli imzalı kararın iptali için açılan dava devam ediyor. Davanın tekrarlanan bilirkişi keşfi bugün saat 10.00’da İkizköy’de gerçekleştirilecek. Yöre halkı kamuoyunu Akbelen Ormanı’nı korumaya, İkizköy’e çağırırken; yönetmeliklerde zeytinliklerin taşınmasını, orman alanının maden ocağı için görmezden gelinmesini sağlayan değişiklikler yapılıyor.

Resmi Gazete’de yayınlanan ‘Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’ şöyle:

“Ülkenin elektrik ihtiyacını karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin tapuda zeytinlik olarak kayıtlı olan alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda madencilik faaliyeti yürütecek kişinin faaliyetlerin bitiminde sahayı rehabilite ederek eski hale getireceğini taahhüt etmesi şartıyla Genel Müdürlük tarafından belirlenen çalışma takvimi içerisinde zeytin sahasının madencilik faaliyeti yürütülecek kısmının taşınmasına, sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yararı dikkate alınarak Bakanlıkça izin verilebilir.”

Bakanlık zeytin sahasının taşınması için izin verdi

Söz konusu yönetmelikte zeytin sahasının taşınmasının mümkün olmadığı durumlarda da madencilik faaliyeti yürütecek kişinin faaliyetler bitiminde sahayı rehabilite ederek eski hale getirmesinin zorunlu tutulduğu belirtiliyor. Ancak söz konusu değişikliğe ilişkin olarak İkizköy Çevre Komitesi “Zeytinciliğin ıslahı ve yabanilerinin aşılattırılması hakkında kanun kapsamında maden,  enerji, ve benzeri hiçbir zeytincilik dışı faaliyete izin verilemez. Bu daha önce de defalarca denendi ve kamuoyunun yoğun baskısı ile geri çekilmek zorunda kaldı. YK Enerji AŞ’ye verilmek istenen alanda, ormanla içiçe geçmiş en az 100-150 dönümlük zeytinlik alan var. Akbelen Ormanını çevreleyen 1500 dönüm de zeytinlik var” diyerek tepkilerini ortaya koydu.

Madde madde gerçekler

Daha önce söz konusu alana maden şirketi genel müdürü tarafından 22 bin zeytin ağacı dikildiği iddia edilmişti. Bilirkişi heyetinden bir kişinin Covid-19’a yakalanması nedeniyle 8 Şubat’ta yapılacak bilirkişi keşfi, bugüne ertelenmişti. İkizköylüler’in şirket yöneticilerine ilişkin açıklaması da şöyle:

“22 bin zeytin ağacı diktiklerini iddia eden YK Genel Müdürü şunları gizliyor:

• Şirket tarafından dikildiği iddia edilen 22 bin zeytin ağacı, özelleştirme öncesi TKİ tarafından dikilmiştir (Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu 2012 Yılı Faaliyet Raporu).
• Şirketin 2017 yılında kamulaştırma yoluyla ele geçirdiği İkizköy Işıkdere mevkiinde 20 bin zeytin ağacı kömür madeni için yok edilmiştir. Kamulaştırma sonrası ne kadarlık bir ormanlık alanda kaç ağacın yok edildiği bilinmemektedir.
• Şirket, hâlihazırda en az 35 bin zeytin ağacının bulunduğu İkizköy, Çamköy ve Karacahisar mahallelerinde toplam 3 bin dönümlük zeytinlik ve tarım arazisini satın alarak ya da kamulaştırarak maden sahası açmak istemektedir.
• Şirket, hâlihazırda 780 dönümlük yaşlı ve doğal bir kızılçam ormanı olan Akbelen Ormanı’nı yok ederek maden sahası açmak istemektedir.
• Yok edilen ağaçların yanı sıra dikkat edilmesi gereken tüm orman ekosisteminin madencilik için ortadan kaldırılacağı gerçeğidir. Geçen ay yayınlanan bir bilimsel rapora göre; Yeniköy ve Kemerköy termik santralleri, 1986’dan beri 35 bin 195 kişinin ölümüne yol açtı.
• 36 yılda bu santrallerin yol açtığı toplam sağlık maliyeti, 768,45 milyar TL. Bu iki santralin yılda kazandığı 200 milyon TL için öldürdüğü, hasta ettiği insanlar nedeniyle devletin sırtındaki sağlık harcaması kamburu, yılda 20 milyar TL’dir. Kömürün bedelini biz yaşamımızla, devletse termiklerin neden olduğu sağlık harcamaları nedeniyle bütçe açığıyla ödüyor.

Ne olmuştu?

Akbelen Ormanı’ın 740 dönümlük bölümündeki ağaçlar, Limak Holding ve İÇTAŞ ortalığıyla kurulan YK Enerji tarafından işletilen Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerine linyit sağlayacak maden ocağı açmak için kesilmek isteniyor. Şirketin bunun için gerekli izinleri de almış ve ocak ÇED Yönetmeliği’nden muaf tutulmuştu ancak İkizköylüler, çevre aktivistleri ve hukukçular karara itiraz etti. Kesimleri önlemek için 22 Nisan’da başlatılan nöbetse halen sürüyor.

Geçen yaz, Türkiye‘nin Ege ve Akdeniz sahilleri başta olmak üzere pek çok bölgesinde çıkan yangınlardan etkilenen Muğla‘da, bölge halkı yangınlara müdaha ederken, şirket tarafından yangın bahanesiyle 105 ağaç kesilmiş; İkizköy halkının direnmesi üzerine jandarma sert müdahalede bulunmuştu.

Maden ocağına karşı, KARDOK Derneği‘nin açtığı davalarda Muğla 3’üncü İdare Mahkemesi ve Muğla 1’inci İdare Mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı verdi. Muğla Valiliği de kömür taşıma bandının yapımını durdurdu.  Bölgede ilk yapılan keşifte hakimin avukatlara hakaret etmesi nedeniyle avukatlar Arif Ali Cangı,  İsmail Hakkı Atal ve Şiar Rişvanoğlu reddi hakim başvurusunda bulunmuştu.