Hollanda, kölelik tarihi için resmen özür diledi

 200 milyon Euro’luk fon

Köleliğin “insanlığa karşı suç” olduğunu belirten Rutte, “Milyonlarca insan bu suçun acısını çekti ve çekiyor. Hollanda kendi payına düşeni kabullenmeli” diye konuştu. Önceki hükümetlerin ülkenin kölelik tarihini kabullenmede eksik kaldığını belirten Başbakan “Hollanda hükümeti adına özür diliyorum” dedi; kölelik tarihine yönelik farkındalığı arttırmak için hükümetin 200 milyon euro’luk fon sağlayacağını vurguladı.

Rutte, özür konuşmasında, 19 Aralık tarihinin seçimine ilişkin eleştirilere, “Biliyoruz ki herkes için tek bir doğru tarih, doğru söz ve doğru yer yok” karşılığını verdi. Hollanda’da yaşayan Surinamlılar, ülkenin köleliğe ilişkin özrünün ‘aceleci ve dayatmacı’ olduğu gerekçesiyle tepki göstererek, 19 Aralık tarihinin, köleliğin resmi olarak yasaklandığı 1 Temmuz’a değiştirilmesi için mahkemeye başvurmuş ancak başvuruları kabul edilmemişti. Hollanda’da yaşayan Surinamlılara ait vakıflar adına davayı açan avukat Joancy Breeveld, “Müvekkillerim, özrün bir defa yapılan bir şey olduğu için düzgün ve daha uygun şekilde yapılmasını istiyor” demişti.

Eski sömürgelere elçiler

Hollanda hükümetinin resmi internet sitesinden yapılan açıklamada resmi özrün ardından kabinedeki yedi bakanın Surinam ve Hollanda’nın Karayipler‘deki eski sömürgelerine giderek, Rutte’nin özrünü buradaki yöneticilerle ve sivil toplumun liderleriyle görüştüğü belirtildi.

1 Temmuz 1863’te Surinam ve Hollanda Antilleri’ndeki kolonilerde köleliğin kaldırılması için Amsterdam’da yapılan törenlere bu ülkelerin yerli halkı da katılıyor. 

Buna göre, Yasaları Koruma Bakanı Frank Weerwind’in Surinam’ın başkenti Parambino, Göçten Sorumlu Devlet Bakanı Van der Burg, Aruba, Sosyal İşler ve Çalışma Bakanı Karien van Gennip, Bonaire, Kraliyet ilişkilerinden sorumlu Devlet Bakanı Alexandra van Huffelen,  Kuraçao, Maliyeden sorumlu Devlet Bakanı Marnix van Rij, Sint Eustatius, Refah ve Spordan sorumlu Devlet Bakanı Maarten van Oooijen, Saba, Sağlık Bakanı Ernst Kuipers ise Sint Marteen Adası’ndaki yetkililer ve sivil toplum temsilcilerine Hollanda’nın resmi özrünü iletti.

Aşırı sağcı milletvekili: Özür için özür diliyorum

Sint Maarten Başbakanı Silveria Jacobs, Hollanda’nın özrünü, “görüşleri alınmadığı” ve “tazminat ödenmeyeceği” gerekçesiyle kabul etmeyeceklerini açıklarken, Hollandalı milletvekillerinin çoğu hükümetin özür dilenmesini olumlu karşıladı.

Hollanda’nın özür dilemesinden rahatsız olan Özgürlük Partisi başkanı, İslamofobik ve aşırı sağcı Hollandalı siyasetçi Geert Wilders ise Twitter’dan “Rutte’nin özürü sebebiyle özür diliyorum” paylaşımını yaptı.

Ülkede Amsterdam, Rotterdam, Utrecht ve Lahey gibi büyük şehirlerin yanı sıra Hollanda Merkez Bankası, ABN Amro gibi kurumlar da kölelik tarihindeki rolleri sebebiyle özür dilediklerini açıklamıştı.

Rotterdam Belediye Başkanı Ahmed Aboutaleb, köleliğin kaldırılması anısına her yıl Rotterdam’daki heykelin önüne çelenk bırakıyor. 

2023’ün Hollanda’da köleliğin kaldırılışının 150. yılı olması sebebiyle “kölelik anma yılı” ilan edilmesi düşünülüyor. Güney Amerika ve Afrika’nın kıyı kesimlerinde sömürge yönetimi kuran Hollanda, 16. yüzyılın sonlarında “Transatlantik” bölgesinde köle ticaretine başlamış ve “altın çağı”nı yaşadığı 17. yüzyılın ortasında Güney Amerika-Avrupa arasındaki köle ticaretinin en önemli aktörlerinden biri olduktan sonra 1 Temmuz 1863’te köle ticaretini resmen yasaklamıştı.

Belçika özür dileyemedi

Belçika’da ise dünkü meclis komisyonunda, ırkçılık karşıtı gösterilerden sonra kurulan parlamento komisyonunun hazırladığı teklif kabul görmedi. Komisyon, ırkçılıkla mücadele ve ülkenin sömürge geçmişiyle ilgili iki yılda 300’den fazla toplantı düzenlemiş, iki uzman raporu hazırlatmış ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Ruanda ve Burundi gibi ülkelere misyonlar göndermişti.