Guterres: İklim kaosundan çıkış hâlâ mümkün olsa da atılan adımlar son derece yetersiz

Dünyanın dört bir yanından liderler, dünyanın en büyük sorunlarını ele almak üzere ABD’nin New York kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler Genel Kurulu‘nda (BMGK) bir araya geldi. Güvenlik, gıda ve yoksulluk üzerindeki iç içe geçmiş sonuçları nedeniyle iklim krizi bu sorunların merkezinde yer alırken, BM Genel Sekreteri, Antonio Guterres, liderleri iklim krizinin etkileriye mücadele konusunda yeterli adım atmamaları yönüyle eleştirdi.

Dün (19 Eylül) küresel toplantıda konuşma yapan Guterres, sözlerine bu ay Libya‘da yaşanan sel felaketine değinerek başladı. Ölen binlerce insanın “yıllarca süren çatışmaların kurbanları, iklim kaosunun kurbanları, barış için bir yol bulamayan yakın ve uzak liderlerin kurbanları” olduğunu söyledi.

Guterres, Akdeniz’in bir yanında milyarderlerin süper yatlarında güneşlendiğini bir yanında ise Libya’nın Derna kentinde cesetlerin kıyıya vurduğunu belirterek bu manzarayı “dünyanın durumunun üzücü bir tablosu” olarak nitelendirdi ve ölümcül felaketin “eşitsizlik, adaletsizlik ve aramızdaki zorluklarla yüzleşememe selini” temsil ettiğini söyledi.

Fotoğraf: Sarah Sirgany / CNN

Dünya iklim ve sürdürülebilirlik taahhütleri konusunda adım atmıyor

Küresel eylem -ya da son raporların işaret ettiğine göre eylemsizlik- bu zorlukların ele alınmasında dünyanın önündeki en büyük engellerden biri.

Bu yıl, G7, G20 ve diğer bir dizi uluslararası toplantı iklim eylemi konusunda anlamlı vaatlerde bulunmada yetersiz kalarak sona erdi. Bu hafta yapılan BM Genel Kurulu, kasım ayının sonunda petrol devi Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) başkanlığında yapılacak BM İklim Zirvesi’nden (COP28) önce gerçekleştirilecek son büyük küresel toplantı olacak.

Bu ayın başında yayımlanan BM Küresel Durum Değerlendirmesi raporu, dünyanın 2015 Paris İklim Anlaşması hedeflerine ulaşma yolunda çok geride olduğunu ortaya koydu. Çarşamba günü yapılacak İklim İddialılık Zirvesi, halihazırda en çok çaba sarf eden “ilk harekete geçen ve harekete geçiren” ülkeleri gözler önüne serecek.

Guterres, şöyle konuştu:

Geleceğimize yönelik en acil tehditle, gezegenimizin aşırı ısınmasıyla, mücadelede kararlı olmalıyız. İklim kaosu yeni rekorlar kırıyor ama günah keçisi ilan etme ve başkalarının önce davranmasını bekleme gibi eski rekorları tekrarlama lüksümüz yok.”

Fotoğraf: Kuba Stezycki / Reuters

‘İnsanlığa sarsılmaz bir güven’

Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva ise konuşmasında artan eşitsizlik temasını yineledi. Lula Bundan 20 yıl önce BM Genel Kurulu’nda kürsüye ilk çıktığında konuşmasının ana teması açlıktı. Dünya henüz iklim krizinin ciddiyetinin farkına varmamıştı.

Brezilyalı lider, en zengin 10 milyarderin insanlığın en yoksul yüzde 40’ından daha fazla servete sahip olması nedeniyle dünyanın giderek daha eşitsiz hale geldiğini belirtti.

Ancak yine de 20 yıldır karşı karşıya olduğu zorlukların üstesinden gelmek için “insanlığa olan sarsılmaz güvenini” koruduğunu belirten Lula, Brezilya’nın dünyanın en zengin uluslarının hatalarını tekrarlamadan BM üyelerinin 2017’de ortaya koyduğu ve küresel ısınmanın sınırlandırılması, eğitimde fırsat eşitliği yaratılması ve aşırı yoksulluğa son verilmesi gibi hedefleri içeren Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının 17’sini de 2030’a dek gerçekleştirmeye kararlı olduğunu söyledi.

BM Genel Kurulu’ndaki konuşmasında Lula şu ifadeleri kullandı:

Dünya nüfusunun en zengin yüzde 10’luk kesimi atmosfere salınan karbonun neredeyse yarısından sorumlu. Biz gelişmekte olan ülkeler bu modeli tekrarlamak istemiyoruz.”

Lula, Brezilya’nın elektriğinin yüzde 87’sinin artık temiz kaynaklardan geldiğini ve ülkenin Amazon yağmur ormanlarındaki ormansızlaşmanın yüzde 48 oranında azaldığını vurgulayarak “Hep dünya Amazon hakkında konuşup durdu; artık Amazon kendi adına konuşuyor” dedi.

Fotoğraf: Reuters

Hâlâ bu karmaşadan bir ‘çıkış yolu’ var mı?

New York’taki yaklaşık 140 ülkeden başkanlar, başbakanlar, bakanlar ve hükümdarlar, COVID-19 pandemisinden bu yana ilk kez bu kadar geniş katılımla bir araya geliyor ve katılım sayısı çözmeleri gereken sorunların çeşitliliğini yansıtıyor.

Guterres, salı günü BM Genel Kurulu’nda dünya liderlerinin bir araya geleceği toplantı öncesinde yaptığı açıklamada “İnsanlar liderlerinden bu karmaşadan bir çıkış yolu bekliyor” dedi.

BM lideri, iklim krizinin yol açtığı rekor kıran sıcaklara ve aşırı hava olaylarına gönderme yaparak “Her kıta, her bölge ve her ülke sıcaklığı hissediyor, ancak tüm liderlerin hissettiğinden emin olamıyorum” diye konuştu.

Guterres, küresel ısınmayı Paris İklim Anlaşması’nda belirlenen 1,5°C sınırının altında tutmak için hala zaman olduğunu ancak dünyanın iklim değişikliğine verdiği tepkinin “son derece yetersiz” kalması nedeniyle “sert” adımlar atılması gerekeceğini söyledi.

Sera gazı emisyonlarının yüzde 80’inden sorumlu olan G20 ülkelerinin yanı sıra ‘büyük kirleticilere’ seslenen Guterres, onlara emisyonları azaltmaya yönelik daha fazla çaba gösterme, kömür kullanımını ve fosil yakıt teşviklerini sona erdirme ve “karbona fiyat biçme” [karbon vergisi uygulama] çağrısı yaptı.

BM Genel Sekreteri, varlıklı ülkelerin gelişmekte olan ülkelere yeşil teknolojiye geçmeleri ve iklim değişikliğinin artan etkileriyle başa çıkmaları için destek sağlamaları gerektiğini de sözlerine ekledi.