By Liberation’da Margaux Lacroux imzası ile yayınlanan haberi Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Berk Öktem’in çevirisi ile paylaşıyoruz
***
Projenin karşıtları, Lannion Koyu’ndan kum çıkarılmasını engellemek için yıllardır mücadele ediyor. Geçen haftalarda hükümetle yaptıkları görüşme ise bir sonuç vermedi.
Kum çıkarılmasına karşı Lannion’daki eylem. Fotoğraf : Fred TANNEAU / AFP
Yerel nüfusun yoğun itirazlarıyla karşılaşan kum çıkarma projesi bir yıldır durmuş durumda. İki hafta önce muhalifler ile Ekonomi ve Finans Bakanı arasında bir «uzlaştırma görüşmesi» gerçekleşti. Ancak muhalif heyet görüşmeden mutsuz ayrıldı çünkü hükümet «herhangi bir söz» vermedi, kum çıkarımı tekrar başlayacak ya da tamamen durdurulacak demedi ne de süreç ile ilgili belirlenmiş bir takvim göstermedi. Proje durmuş durumda olsa da yedi yıldır devam eden bu mücadelenin bittiğini söylemek için henüz çok erken.
Neden kum çıkarılmak isteniyor?
Projeyi yapan şirket «Compagnie Armoricaine de Navigation (CAN)» gıda ve beslenme alanında kimyasal üretim ve dönüştürme uzmanı Roullier Grubu’nun bir parçası. Şirket çıkartılacak kumu, Bretons bölgesindeki tarım üreticilerine satmayı planlıyor. Kalker oranı yüksek olan bu kum toprağın asiditesini düşürmeye yardımcı oluyor. 2010 yılında CAN, Finistère ve Côtes-d’Armor (Kuzey Batı Fransa) yakınındaki Lannion Koyu’ndaki devasa su altı kumulunu çıkarmak için başvurdu. Paimpol yakınlarındaki ve Morlaix Koyu’ndaki iki kaynaktan hali hazırda kum çıkarmakta olan şirkete göre bu kaynaklar, ekonomik karlılığı sağlamak için yeterli değil.
Proje, başlangıçta, 20 yılda sekiz milyon metre küp kum çıkarılmasını öngörüyordu, yani yılda 400.000 m3. CAN, gerekli izni 2015 yılında aldı. İzinleri veren kişi ise dönemin Ekonomi Bakanı olan Emmanuel Macron idi ve bu izni dönemin Çevre Bakanı olan Ségolène Royal’ın «ekolojik olarak sorumlu bir davranış olmadığı» yönündeki itirazlarına rağmen vermişti.
CAN’a verilen izin şirketin talebinden biraz daha kısıtlı. Çalışmalar 1 Eylül 2016 yılında başlayabilir ama Mayıs ve Ağustos ayları arasında çıkarma işlemi gerçekleşemez. Yıllık çıkarılabilecek maksimum kum miktarı 250.000 m3 olarak belirlendi. Aralık 2015’de Finistère Valiliği de projeye çalışma iznini vererek yeşil ışık yakmış oldu. Şirkete 15 yıl boyunca kum çıkarma izni verildi ama valilikten alınan iznin her sene yenilenmesi gerekiyor. “Eğer zararlı sonuçlar ortaya çıkarsa, valilik izni yenilemeyecektir ve çalışmalar duracaktır” diye açıklıyor Emmanuel Macron.
Projeye neden itiraz ediliyor?
En başından beri birçok kurum ve kişi projeye karşı çıkmakta, balıkçılar, yereldeki seçilmişler, çevre dernekleri… Muhaliflere göre CAN tarafından yapılmış olan kamu bilgilendirme dosyası, projenin yerelde yaratacağı ekonomik ve ekolojik sonuçları açısından yetersiz.
Kumul iki tane koruma altındaki bölgenin ortasından bulunuyor: Natura 2000 ve Sept-Îles (Yedi Adalar). Ekolojik açıdan “proje özellikle bölgedeki balıkların ve kuşların besin zincirini bozacaktır ve dolayısıyla kıyı balıkçılığına da etkileyecektir” diyerek endişelerini dile getiriyor biyolog Hervé Le Gruyade ve ekliyor: “Bu kumul içerisinde çok miktarda kum balığı, 10cm civarında ufak balıklar bulunuyor ki örneğin sümsük kuşu bu canlılarla besleniyor. Projenin, ornitolojiik (kuş bilimle ilgili) bir bölgenin yakınında olması önemli. Doğum sonrasında yavrularını beslemek için kuşlar bu kumuldan besin buluyorlar ayrıca burası balık yavrularının da sığındıkları bir bölge.” Kum çıkarılması sırasında oluşacak toz bulutu kuşların görüşünü engelleyecek ve beslenmelerini zorlaştıracak.
Muhaliflerin yeni argümanı ise 2016 sonunda Lannion Koyu’nda tespit edilmiş koruma altındaki bir tür: tehdit altında olarak sınıflandırılmış bir su altı canlısı olan Yelpaze Mercanı. Alain Bidal, CAN’ın hazırladığı dosyada bölgedeki balık türlerine yer verilmemiş olmasını eleştiriyor ve dosyayı tamamlayıcı nitelikte bir araştırma yapmalarını talep ediyor. “Su altı biyolojik çeşitliliğinin korunması için gerekli duyarlılığı yaratmak zor çünkü göremediğimiz canlılar bunlar” diye belirtiyor biyolog Hervé Le Gruyader.
Sorunun ekonomik boyutuna gelecek olursak, kumul yerel balıkçılar için büyük önem arz ediyor. “Yüz küsur tekne bu bölgede balıkçılık yapmakta ve bu 400 kişilik bir istihdama tekabül ediyor” diye açıklıyor Alain Bidal. Projenin yerel istihdama etkisini ölçmenin zor olacağını, plajların bozulabileceğini dolayısıyla yerel ekonominin en önemli ayaklarından biri olan turizme de etkisinin olabileceğini belirtiyor. Kum çıkarımı eğer kıyıya yakın yapılırsa kıyı erozyonunu da tetikleyebilir.
Süreç nasıl gelişti?
2012’de kurulan Trégor Kumul İnsanları Kolektifi izni Macron tarafından verilmiş projenin tamamen durdurulması için bir talepte bulundu. 3 Ağustos 2016 tarihinde, başka çevre örgütleriyle beraber, valilik izninin yürütmesinin durdurulması için mahkemeye başvurdular. Talepleri 5 Eylül’de reddedildi. Hemen ardından CAN teknelerini yollayarak 2 gece boyunca kum çıkarma işlemini gerçekleştirdi. Buna karşın, 11 Eylül’de Lannion’da 4.000-5.000 kişinin katıldığı bir eylem gerçekleştirildi. Emmanuel Macron bile «çıkarma işleminin yangından mal kaçırırcasına gerçekleşmesi kabul edilemez» diye bir açıklamada bulundu.
İki gün sonra CAN, Kasım ayına kadar «bölge huzurunun korunması adına» çıkarma işlemini durdurduğunu açıkladı ve hiçbir yasayı çiğnemediklerinin de altını çizdi. Aynı gün, 13 Eylül 2016’da Ségolène Royal ise iki gün süren çıkarımın teftişi için emir verdi. Bir kaç ay sonra tamamlanan teftiş raporu «çıkarımın kurallara uygun gerçekleşmediğini, özellikle Lannion Koyu’na verilen ekolojik zararın değerlendirilmesinin yapılmadığını» belirtiyordu. Çevre Bakan’ı bu rapora dayanarak valiliğinin Kasım 2016’ya kadar devam eden izni yenilememesi talebinde bulundu.
Niye bir ilerleme kaydedilemedi?
Bir tarafta yasal olarak gerekli tüm izinleri almış olan CAN bulunuyor. Libération’un ulaştığı şirket yetkilileri herhangi bir yorum yapmak istemedi. Diğer tarafta ise itirazlar sadece yerel düzeyde değil. Alain Bidal yedi yıl boyunca onlarca toplantı gerçekleştirdi. Nathalie Kosciusko-Morizet, Delphine Batho, Nicole Bricq, Arnaud Montebourg, Emmanuel Macron ile dört kere ve Ségolène Royal gibi birçok isimle görüştü. Bugün hala yeni kurulan hükümetle görüşmelere devam ediyor. “Geçen çarşamba hükümetle yaptığımızı görüşme eylemlerimizi ne boyutta devam ettirmemiz gerektiğini öğrenmek içindi” diyor Alain Bidal. Ayrıca yereldeki bütün seçilmişlerin şirkete verilmiş olan izinlerin iptal edilmesi gerektiği bu konusunda hem fikir olduklarını da ekliyor.
Projenin karşıtlarından Ekolojik Geçiş ve Dayanışma Bakanı Nicolas Hulot, Ekonomi Bakanı Bruno Le Maire ile bu konu üzerinde çalışıyor. “Ama sonuçta kararı Ekonomi Bakanı verecek” diye hatırlatıyor Alain Bidal. Emmanuel Macron tarafından bizzat verilmiş bir izni yeni Ekonomi Bakanı’nın iptal etmesi ise pek olası gözükmüyor. Ayrıca eğer izin iptal edilirse devlet CAN’a tazminat ödemek zorunda kalacak. Bir diğer seçenek ise kıyıdan 40 km açıktaki başka bir alanda kum çıkarılması ancak şirket bu teklife pek sıcak bakmıyor çünkü maliyetler artıyor (kumul çok uzakta ve çok derinde). Ekonomi Bakanı önümüzdeki günlerde şirket yetkilileriyle de bir toplantı gerçekleştirecek. Bu görüşmeyi beklerken, Kolektif ise yeni eylemler planlıyor.
Haberin Fransızca orijinali
Muhabir: Margaux Lacroux
Yeşil Gazete için çeviren: Berk Öktem
(Yeşil Gazete, Liberation)
Comments