Dr. Ümit Şahin: ‘Karbon bütçesi yedi yıl içinde tükenebilir, 1,5 derece hedefi tehlikede’

Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi (İPM) İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü Dr. Ümit Şahin, Paris Anlaşması‘yla 2 derecenin altında, mümkünse 1,5 derecenin çok altında bir küresel sıcaklık artışının hedeflendiğini, ancak ülkelerin karbon emisyonu konusundaki taahhütleri ve uygulamalarının bu hedeflere ulaşılmasını güçleştirdiğini ifade etti.

Kümülatif karbon emisyonu miktarının ulaştığı rakama göre sıcaklık artışının kaç dereceye çıkacağına dair hesaplama yapılabiliyor ve bu hesaplamada kullanılan toplam karbondioksit miktarına “karbon bütçesi” deniliyor.

AA’dan Gülseli Kenarlı’nın haberine göre, küresel sıcaklık artışının 2011’den bu yana Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından net bir şekilde hesaplandığını vurgulayan Şahin, her yıl yaklaşık 40 milyar ton karbondioksitin atmosfere salındığını belirtti ve “Birikimi gösteren ölçü, sanayi çağının erken dönemleri olan 1850’lerden bu yana insanlar tarafından atmosfere salınan toplam karbondioksit miktarıdır. Bu salımların sonucunda karbondioksitin atmosferde birikimi, karbon bütçesinin tükenmesine neden oluyor” dedi. 

Kaynak: “Türkiye’nin Küresel Karbon Bütçesindeki Payı: Öngörü Senaryoları ile Bir Değerlendirme”

Yedi yıl içinde 1,5 derece hedefi hayal olabilir

Dr. Ümit Şahin, sıcaklık artışını yüzde 50 olasılıkla 1,5 derecede sınırlamak için belirlenen toplam karbon bütçesinin 2 trilyon 865 milyar ton olduğunu ifade etti ve “Şu ana kadar atmosfere salınan karbon miktarı 2 trilyon 590 milyar tonu buldu, yani 2024’ten itibaren 1,5 derece bütçesinden sadece 275 milyar ton kalmış oluyor. Eğer emisyonlar hızlı bir şekilde düşürülmezse, karbon bütçesi yaklaşık yedi yıl içinde tükenerek 1,5 derece hedefinin tutturulma ihtimalini ortadan kaldıracak. 2 derece sıcaklık artışı için belirlenen toplam karbon bütçesi ise 3 trilyon 740 milyar ton” dedi.

‣ Dr. Ümit Şahin: Paris Antlaşması ve karbon bütçesi

‣ Küresel Karbon Bütçesi: Türkiye küresel karbon emisyonlarında 15’inci sırada

‣ Küresel Karbon Bütçesi: Emisyonların azaldığına dair bir belirti yok

‘Karbon bütçesi tükenmeden 1,5 dereceye ulaşılabilir’

Şahin ayrıca, karbon bütçesinin pozitif geri besleme mekanizmalarını hesaba katmadığını, bu nedenle karbon bütçesi tükenmeden 1,5 dereceye ulaşılacağını belirtti. Metan gibi diğer ısıtıcı gazların, buzulların erimesi ve okyanusun asitlenmesi gibi faktörlerin hızlı bir ısınmaya yol açtığını vurguladı. 1 derecelik ısınmanın 2015’te geçildiğini ve sadece sekiz yıl içinde 1,5 derecenin geçilmesine az kaldığını, bu durumun küresel ısınmanın hızlanarak ilerlediğini gösterdiğini söyledi.

Paris Anlaşması altındaki ulusal katkı taahhütlerinin, dünya genelindeki sıcaklık artışını 2,7 dereceye kadar artırma riski taşıdığının altını çizen Şahin, şunları söyledi:

“Her ülkenin dediğini gerçekleştireceğinin bir garantisi yok, eğer bunu yapamazlarsa, 3 dereceyi de geçebiliriz. Ülkeler enerji dönüşümünde başarısız olursa ya da bütün buzulların tamamen erimesi gibi pozitif geri beslemeler çok hızlı ilerlerse o zaman 3 dereceyi 2050-2100 arasında görebiliriz hatta yüzyıl sonuna kadar bu ısınma 4 dereceyi bile bulabilir. Ama yakın gelecekte 1,5 dereceyi göreceğiz ve 2 dereceyi de 2040’larda göreceğimiz kesin gibi.”

Dr. Ümit Şahin, ülkelerin karbon emisyonları ile ilgili “Her yıl en çok emisyon yapan ülke Çin ama tarihsel emisyonlarda birinci sırada değil çünkü onlar daha geç başladı. Tarihsel emisyon sıralamasında birinci sırada ABD var. Avrupa Birliği‘nin tamamı ikinci, Çin üçüncü sırada. Rusya ve İngiltere, Japonya olarak sıra devam ediyor ve Türkiye burada 26’ıncı sırada. Çin, Türkiye, Hindistan küresel emisyonlarda en yüksek miktara henüz ulaşmadı ama AB ülkeleri ile ABD buna ulaştı ve düşüşe geçti. Dünya için küresel emisyonlar henüz pik yapmadı, geçen sene yüzde 1,1 oranında artış yaşandı” ifadelerini kullandı.

Karbon bütçesi nedir?

Karbon bütçesi, iklim biliminde kullanılan önemli bir kavram olarak, küresel ısınmayı belirli bir sıcaklık hedefiyle sınırlamak için atmosfere ne kadar karbondioksit (CO2) salınabileceğini ifade ediyor ve gezegeninin ısınmasını belirli bir derecede tutmak için ne kadar karbon emisyonuna izin verilebileceğini anlamak adına kullanılıyor. Örneğin, eğer küresel ısınmayı endüstriyel çağ öncesi seviyelere kıyasla 1,5 santigrat derece ile sınırlamak istiyorsak, buna ulaşabilmek için atmosfere salabileceğimiz maksimum CO2 miktarını ifade eden bir “karbon bütçesi” belirlenir.

Bu bütçe, bilim insanlarının karbondioksit emisyonları ve küresel sıcaklık arasındaki ilişkiyi anlamalarına yardımcı olur. İklim değişikliğini etkileyen tüm faktörler arasında, karbondioksitin atmosferdeki konsantrasyonu ve süresi en belirleyici unsurlardandır. Karbon bütçesi, ayrıca politika yapıcılar ve hükümetler için de bir rehber niteliği taşır; çünkü bu, iklim değişikliğiyle mücadelede alınacak önlemlerin aciliyetini ve gerekli olan emisyon azaltım hedeflerini belirler.

Karbon bütçesi, genellikle gigaton (milyar ton) CO2 cinsinden ifade edilir ve bu bütçe, belirli bir sıcaklık hedefine ulaşma olasılığını yüksek tutmak için sınırlandırılmıştır. Bir kez bu bütçenin aşılması, belirlenen sıcaklık hedefine ulaşma şansını önemli ölçüde azaltır. Bu nedenle, karbon bütçesinin doğru bir şekilde hesaplanması ve uygulanması, küresel ısınmayla etkili bir şekilde mücadele etmek için hayati önem taşıyor.