Davanın müdahilleri 12 Eylül kararına ne diyor?

Aylardır devam eden 12 Eylül Davası’nda dün ilk defa darbe mahkum edildi. 1980 darbesinin hayattaki komutanları, dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren ile Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin Şahinkaya, ‘darbe’ ve ‘muhtıra’ suçlarından ‘ağırlaştırılmış müebbet hapis’ cezasına çarptırıldı. Yılladır 12 Eylül’ün yargılanması için mücadele eden, duruşmaların çoğunda bulunan ve bir kısmı darbe mağduru olan dava müdahillerine düşündüklerini ve ne hissettiklerini sorduk. Ortak kanı, kararın darbe zihniyetinin tamamen yargılanmasına emsal teşkil edecek olması ve 1980’den kalan, Anayasaya başta olmak üzere yasaların artık değiştirilmesi gerektiği oldu.

“Zihniyet mahkum oldu”

Naci Sönmez (YSGP eş sözcüsü)

Baştan beri AKP’nin iktidar olmasının yarattığı kutuplaşma üzerinden değil, 12 eylül rejimiyle hesaplaşmak üzerinden bakıyorduk bu davaya. 12 Eylül darbesiyle ilgili çıkacak bir kararın mücadeleyi güçlendireceğini düşünüp müdahil olmuştum. Davanın bu şekilde sonuçlanmasından memnunum ama bu bir başlangıç. Daha meşru bir zeminde devam etmeli. 1980’de işkence mağduru olmuş, işinden sürülmüş insanların yakınları için tazminat açma imkanı olacak artık. 80 darbesi gibi ağır sonuçları olmuş bir durumda alınmış ilk hukuki karar bu. Siyasi sonuçları itibariyle önemli. Ceza alanların yaşına takılmadan, zihniyetin mahkum edilmesi açısından demokrasi mücadelesi için önemlidir diye düşünüyorum.

“Kırıntı da olsa adalet tecelli etti”

Alper Akyüz (Müdahil/Mağdur)

Adaletin kırıntısı da olsa adaletin tecelli ettiğini görmek iyi geliyor. Kırıntısı diyorum çünkü yönetim kademesinin yargılanması ve mahkum olması anlamında bu bir ilk. Bir de uygulayıcıları var. Emirle davranmış olmaları sorumluluklarını kaldırmıyor. Bunun takipçisi olmak gerekiyor. Şaibeli idam kararını veren hakimler vefat etti çoktan; o yüzden hukuki yaptırıma uğramadılar ama Evren ve Şahinkaya’nın ceza alması önemli. Tabii Yargıtay süreci var itiraz edilirse temyiz gidecek dava. Zaten illa hapis yatmaları gibi bir beklentim yok, bu yaştaki insanların hapis yatmalarını savunursam insan hakları açısından zulme zulumle karşılık vermmiş olurum. Ama mahkum olmaları adalet duygusu yarattı.

“Siyasiler davaya destek vermedi”

Arif Ali Cangı (Müdahil avukat)

Bu karar 34 yıldır Türkiye’de adalet arayanların aldığı sonuçtur. Sadece 2010 referandumuyla başlatmak yanılgı olur. Referandumla davaya dönüştü.Bunun ardından sayıları çok fazla olmasa da her seferinde duruşma salonunda buluşan, Berfo Ana başta olmak üzere babasını,eşini, oğlunu kaybedenlerin ve 1402’liklerin yer aldığı bir grup müdahilin ve onların avukatlarının 2 buçuk yıldır dava dosyasını ilmek ilmek örnesiyle bu aşamaya gelindi. Diğer davalar için de ciddi deliller oluşturuacak belgeler toplandı. Bu arada MİT ve Genelkurmay bazı belgeleri göndermedi. Gizlendi ve halen bu bilgiler kaçırılıyor. Bu da bir yönüyle siyasi iktidarın bu davaya yeterince destek vermediğini gösteriyor. Darbe davası olduğu için meclis başkanlığıyla başbakanlık müdahildir ama ikisi de yeterli bilgi, belge ve destek vermedi.

Mahkum edilen Evren ve Şahinkaya değil; onların şahsında darbe fiili mahkum edilmiştir. Dolayısyla 12 Eylül dönemi dün itibariyle kapanmıştır. Artık Anayasa başta olmak üzere 12 Eylül’den kalan tüm yasalar ve mevzuat tartışılır hale geldi. Meclisin artık müdahil olması gerekir. O dönemde idam edilenlern itibarlarının iade edilmesi ve maddi- manev yönden karşılanması görevi var.

Bu aşamadan sonra siyaset arenasında faaliyet yürüten siyasi partilerin hangisinin 12 Eylül rejiminden yana olduğu, hangisinin aşmak istedği ortaya çıkacaktır.

Berfo anaya söz verdik, 90 küsür yaşında mahkemeye kadar geldi ve Kenan Evren’e çocuğunu sordu. Ama içimiz sızlıyor, mezarına ulaşamdan gitti. Dün duruşmayı izleyenler biribirine sarılıp ağlıyordu. Artık bundan sonra sadece müdahillerin değil herkesin davasıdır. Herkesi davasına sahip çıkmaya bekliyoruz.

“Bu karar sola birşey söylüyor”

Ferdan Ergut ( Yeşiller ve Sol Gelecek MYK üyesi )

Hissettiğim şey darbecileri müebbet hapse mahkum ettirerek Türkiye’nin çok büyük bir utançtan kurtulmuş olduğu. Ama bu karar özellikle sola dair birşey de söylüyor. Akıl almaz bir durum vardı: bir ülkenin darbecileri yargılanıyor, 30 yıldan beri darbecilerin yargılanması için sosyalistler ve demokratler 12 Eylül’lerde alanlara çıktılar. Fakat yargılama başladığı noktada solun çok büyük bir bölümü davadan çekildi. “Dava AKP’nin mühendislik projesidir” diyerek dışarıda kaldılar. Darbe yaşamış Latin Amerika’daki yoldaşımıza anlatsak şaşar kalır “solcular nasıl müdahil olmaz” diye. Referandum sonrası yargılanmayacak dediler, yargılanma başladı ceza almayacak dediler. Ceza da aldı. Artık öz eleştiriye başlasak fena olmaz.
Karar bundan sonraki dönemde öznelere ve örgütlere siyasal mücadele alanı açıyor aslında. Karar kendi başına 12 Eylül sürecini çökertemez ama hukuki olarak 12 Eylül rejimlerinin kurumları bu kararla gayri meşrudur diyebiliriz. Kenan Evren’in avukatı savunmasında “iki generali mahkum edemezsiniz, çünkü sizin de meşruiyetinizi sağlayan anayasa bu insanların yazdığı yasadır” dedi. Biz de bu yüzden iki ihtiyarın davası olmadığını söylüyorduk. DGM’lerde verilen kararlardan işkencelere kadar önümüzde siyasi bir mücadele alanı açıldı şimdi.

(Yeşil Gazete)