[COP28] 120’nin üzerinde ülke sağlık deklarasyonunu imzaladı

Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) Dubai kentinde düzenlenen BM İklim Zirvesi- COP28’in üçüncü gününde bir deklarasyona daha imza atıldı. Dün (1 Aralık) Gıda Sistemleri Deklarasyonu’nun imzalanmasının ardından, bugün de İklim ve Sağlık Deklarasyonu imzalandı. Ayrıca ilk kez bir COP’ta Sağlık Günü’nde, dünyanın dört bir yanından 40 milyondan fazla sağlık çalışanı, COP28’deki iklim müzakerelerinde sağlığa öncelik verilmesi için Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve sivil toplum örgütleri tarafından yapılan eylem çağrısına katıldı.

Deklarasyona Kanada, ABD, Avrupa Birliği, Arjantin, Azerbaycan, Brezilya ve Ukrayna’nın da arasında bulunduğu 123 ülke imza attı. Türkiye Gıda Sistemleri Deklarasyonu’nda da olduğu gibi bu deklarasyona da imza atmadı. Deklarasyona imza atan ülkeler şöyle:

Sağlık Deklarasyonu’na imza atan ülkelerin listesi

Deklarasyonun içerisinde sağlık sistemlerinin iklime dirençli, düşük karbonlu, sürdürülebilir ve eşitlikçi olacak şekilde dönüştürülmesi gibi amaçlara yer veriliyor.

‣[COP28] 130’un üzerinde devlet başkanı Gıda Sistemleri Deklarasyonu’nu imzaladı

123 ülke iklime odaklı sağlık sistemleri için taahhütte bulundu

COVID-19’a da işaret edilen deklarasyon metninde söz konusu salgından alınan dersler ışığında şimdiki ve gelecek nesillerin yararı için iklime dirençli kalkınmanın geliştirilmesi gerektiği bildirildi.

Öte yandan iklime odaklı daha iyi sağlık sistemlerinin oluşturulması, toplumların ve en hassas nüfusların iklim değişikliğinin etkilerine karşı daha iyi hazırlanması için ortaya koyulacak çalışmalar için ortak hedefler belirlendi.

Deklarasyona imza atan 123 ülke bu doğrultuda hareket etmek için taahhütte bulunmuş oldu.

İklim ve Sağlık Liderler Toplantısı’nda imzalanan deklarasyon kapsamında verilen taahhütler arasında şunlar bulunuyor:

• Yerli Halklar, yerel topluluklar, kadınlar, çocuklar ve gençler, sağlık çalışanları ve uygulayıcıları, engelliler ve iklim değişikliğinin sağlık etkilerine karşı en savunmasız nüfuslar ile yakın ortaklıklar da dahil olmak üzere, azaltım ve uyum eylemlerinden elde edilen sağlık kazanımlarını en üst düzeye çıkaran ve iklim değişikliğinden kaynaklanan sağlık etkilerinin daha kötüye gitmesini önleyen politikaların geliştirilmesi ve uygulanmasının güçlendirilmesi.
• Tek Sağlık (One Health) yaklaşımının uygulanması; sağlığın çevresel belirleyicilerinin ele alınması; çevresel ve iklimsel faktörler ile antimikrobiyal direnç arasındaki bağlantılara ilişkin araştırmaların güçlendirilmesi ve pandeminin önlenmesi, hazırlıklı olunması ve müdahale edilmesinde etkili bir araç olarak zoonotik yayılmaların erken tespitine yönelik çabaların yoğunlaştırılması gibi insan, hayvan, çevre ve iklim sağlığı sorunlarına ilişkin işbirliğinin kolaylaştırılması.
• Sektörler arasında olumlu sağlık sonuçları sağlayan uyum eylemlerine öncelik vererek ve bunları uygulayarak, sağlıklı nüfusların iklim direncine katkıda bulunduğunu ve bunun bir etkisi olduğunu, gıda ve tarım, su ve sanitasyon, konut, kentsel planlama, sağlık hizmetleri, ulaşım ve enerji dahil olmak üzere bir dizi sektörde başarılı uyumun bir sonucu olduğunu kabul etmek.
• İklim-sağlık bilgi hizmetleri, gözetim, erken uyarı ve müdahale sistemleri ve iklime hazır sağlık işgücünün güçlendirilmesi de dâhil olmak üzere, sağlık sistemlerinin iklime duyarlı hastalık ve sağlık risklerini öngörme ve bunlara karşı uyum müdahaleleri uygulama becerilerinin geliştirilmesi.
• Örneğin ruh sağlığı ve psikososyal refah, geleneksel tıbbi bilgi kaybı, geçim kaynakları ve kültür kaybı ve iklim kaynaklı yerinden edilme ve göç dahil olmak üzere iklim değişikliğinin sağlık üzerindeki etkilerini ele almak için kapsamlı bir müdahalenin teşvik edilmesi.
• Ülkeler içindeki ve arasındaki eşitsizliklerle mücadele edilmesi ve SDG3 (Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri) de dahil olmak üzere Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşılmasını hızlandırmaya yönelik politikalar izlenmesi; yoksulluğun ve açlığın azaltılması; sağlık ve geçim kaynaklarının iyileştirilmesi; sosyal koruma sistemlerinin güçlendirilmesi, gıda güvenliği ve beslenmenin iyileştirilmesi, herkes için temiz enerji kaynaklarına, güvenli içme suyuna ve sanitasyon ve hijyene erişim; ve evrensel sağlık kapsamına ulaşmak için çalışılması.
• Sağlık sistemlerinin sera gazı emisyonlarını değerlendirmek ve tedarik zincirleri de dahil olmak üzere ulusal sağlık sistemleri için eylem planları, ulusal olarak belirlenmiş karbonsuzlaştırma hedefleri ve tedarik standartları geliştirmek gibi sağlık sektöründe emisyonları azaltmaya ve atıkları azaltmaya yönelik adımları teşvik etmek.
• İklim ve Sağlık Alanında Dönüştürücü Eylem İttifakı (ATACH) gibi girişimler de dâhil olmak üzere, disiplinler arası ve ötesi araştırmaların, sektörler arası işbirliğinin, en iyi uygulamaların paylaşılmasının ve iklim-sağlık bağının ilerlemenin izlenmesinin güçlendirilmesi.
• Deklarasyonda ayrıca sağlık aktörlerinin, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde, sağlık ve iklim değişikliği faaliyetleri için finansmana erişimde çeşitli zorluklarla karşılaştığına işaret edildi.

Deklarasyondaki finansal taahhütler

Bu kapsamda finansman akışlarının verimliliğini ve etkinliğini artırmak için iklim değişikliği ve sağlığın kesişim noktasındaki uyumluluktan daha iyi yararlanılması gerektiğinin altını çizildi. Finansman açısından ise şu taahhütlerde bulunuldu:

• Yerel bütçelerden, çok taraflı kalkınma bankalarından, çok taraflı iklim fonlarından, sağlık finansman kurumlarından, yardım kuruluşlarından, iki taraflı kalkınma ajanslarından ve özel sektör aktörlerinden iklim ve sağlık yatırımlarının ölçeklendirilmesinin teşvik edilmesi.
• Kalkınma bankaları da dahil olmak üzere uluslararası finansman sağlayıcılarının iklim ve sağlık portföyleri arasındaki sinerjiyi güçlendirmeye ve sağlık-iklim bağlantısında ülke liderliğindeki proje ve programlara desteklerini artırmaya teşvik edilmesi.
• İklim-sağlık müdahalelerinin finansmanı ve uygulanmasına ilişkin öğrenilenlerin ve en iyi uygulamaların paylaşılması ve iklim-sağlık finansmanı için mevcut ihtiyaçlara ilişkin, ülke öncelikleri ve ihtiyaçlarına dayanan ortak bir anlayış geliştirilmesi. COP28 başkanlığı, ATACH finans çalışma grubu ve iklim-sağlık finansmanı için ortak Kalkınma Bankası çalışma grubu da dahil olmak üzere bu konuda devam eden çabaları memnuniyetle karşılıyoruz.
• İklim-sağlık girişimleri de dâhil olmak üzere, iklim finansmanının verimliliği ve etkinliğine ilişkin ortak anlayışı güçlendirmek ve olumlu sağlık sonuçlarının elde edilmesini en üst düzeye çıkarmak amacıyla, iklim finansmanının izleme, şeffaflık ve değerlendirme çabalarının iyileştirilmesi.
• İmzacı ülkeler, bu amaçlara ulaşmak için – ulusal koşullarına göre – sağlıkla ilgili hususların iklim politikası süreçlerine ve iklimle ilgili hususların sağlık politikası gündemlerine daha iyi entegre edilmesini takip etmeyi taahhüt etti.
• Halk sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerin en aza indirilmesi amacıyla ilgili Paris Anlaşması ve BMİDÇS süreçleri bağlamında sağlık hususlarının dahil edilmesi ve ilgili ve uygun olduğu durumlarda Dünya Sağlık Örgütü’nünkiler de dahil olmak üzere küresel sağlık çalışma programlarında iklim hususlarının ana akımlaştırılması.
• Ulusal olarak belirlenen katkıların bir sonraki turunun, uzun vadeli düşük sera gazı emisyonlu kalkınma stratejilerinin, ulusal uyum planlarının ve uyum iletişimlerinin tasarlanmasında uygun olduğu şekilde sağlığın dikkate alınması.
• ATACH girişimi de dâhil olmak üzere, iklim değişikliği ve sağlık alanında ulusal ve çok taraflı işbirliğini güçlendirmek ve sinerji yaratmak amacıyla çeşitli bakanlıklar ve paydaşlarla düzenli olarak bir araya gelmeyi taahhüt ediyoruz. Gelecekteki BM İklim Değişikliği Konferanslarında, Dünya Sağlık Asamblelerinde ve diğer küresel toplantılarda kolektif ilerlememizi gözden geçireceğiz.

40 milyondan fazla sağlık çalışanı eylem çağrısında bulundu

Öte yandan Sağlık Günü’nde, 40 milyondan fazla sağlık çalışanı, COP28’deki iklim müzakerelerinde sağlığa öncelik verilmesi için Dünya Sağlık Örgütü ve sivil toplum örgütleri tarafından yapılan eylem çağrısına katıldı.

Dünya Sağlık Örgütü tarafından bugün (2 Aralık) yapılan açıklamada iklim konusundaki eylemsizliğin her geçen gün hayatlara mal olduğunu ve sağlığı etkilediğini bildirdi.

Sağlık çalışanları, fosil yakıtların kullanımdan kaldırılması, temiz enerjiye geçiş, dayanıklılığın arttırılması ve değişen iklimin etkilerine karşı en savunmasız durumda olan kişi ve toplulukların desteklenmesi için acil ve cesur adımlar atılmasını talep etti.

Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Sağlık ve iklim değişikliğinin yarattığı acil zorluklar karşısında, sağlık profesyonelleri sağlık sonuçlarını iyileştirmek ve iklim krizlerini ele almak için her türlü çabada birlik içinde” dedi ve ekledi:

“Bu, gelecek nesiller için daha sağlıklı ve daha dirençli bir dünyaya katkıda bulunmamız için hepimize ilham veriyor.”