[COP27] Azaltım Çalışma Programı taslak metni: Nihayet doğa hakkında konuşmaya başladık!

Uluslararası İklim Eylem Ağı’nın (CAN International) koordinasyonu ile sivil toplum örgütlerinin UNFCCC toplantılarında yayınladığı ECO haber bültenininden başlıkları, Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe) aracılığı ve Ayşe Bereket’in çevirisi ile paylaşıyoruz.

*

ECO, kolaylaştırıcıların Azaltım Çalışma Programı (Mitigation Work Programme-MWP) seçenekleri taslak metnini yayınlamış olmasından memnun. Tartışmaların dayandırılabileceği somut bir temel olması çok güzel ama yine de çok fazla seçenek var. Bu seçenekleri netleştirme çabalarınızı (en azından birkaçınızı) yakından takip ediyoruz.

Ha gayret arkadaşlar, bu çalışma dünyadaki tüm insanlar ve ekosistemler için olduğu kadar çocuklarınız ve torunlarınız için de son derece önemli. Bu, 1,5°C derece hedefini hâlâ erişilebilir tutmak için son şansımız ve bunu sadece Küresel Stok Sayımı‘na bırakamayız.

Sizin de bizim kadar yorgun olduğunuzu biliyoruz ve mevcut metinde neyi beğenip beğendiğimizi söyleyerek size yardımcı olmak istiyoruz. Yorgunluk, bu seçeneklerin oluşturduğu potansiyeller ve risklerin gözden kaçırılmasına bahane olmamalı.

Fotoğaf: Peter Djong / AP

Taslak metinde beğendiklerimiz:

• Metinde “ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler” ve “hakkaniyet ve adil paylaşım” ilkelerinden bahsetmeniz kulaklarımızın pasını sildi!
• Emisyonların en geç 2025 itibarıyla düşüşe geçmesi zorunluluğuna vurgu yapılması.
• Sürdürülebilir kalkınma ve yoksulluğun ortadan kaldırılmasını destekleyen adil geçişler.
• En doğru mevcut bilimsel çalışmalardan haberdar olmanın önemi.
  Karbon bütçesinin adil ve hakkaniyetli dağılımı.

Ulusal Katkı Beyanı (NDC) uygulaması ve yatırım stratejileri: Çok ilginç, gerçek eylem kısmına yaklaşılıyor. Tematik alanlardaki engellerin ve zorlukların belirlenmesi de içeren, Tarafların azaltım hedeflerini ve uygulamalarını iyileştirmek için eyleme dönüştürülebilecek çözümler listesi konusu da memnuniyetle karşıladık.

• Uluslararası işbirliği inisiyatiflerinin ortak hedeflerde kaydedilen ilerlemeleri bildirmeleri: Bu, her COP’ta başlatılan girişimlerin şeffaflığını artıracak.
• Ormanları ve diğer karasal ve denizsel ekosistemlerini korumaya, muhafaza etmeye ve restore etmeye yönelik politikaların ve teşviklerin Paris Anlaşması hedefi ile uyumlu hale getirilmesi: Nihayet doğa hakkında konuşmaya başladık! Doğal karbon tutmanın tek başına karbonsuzlaşma olayını çözmeyeceğini biliyoruz ama doğa olmadan 1,5°C’ye hedefini gerçekleştiremeyeceğimizi de biliyoruz.
• Büyüyen emisyon açıklarının ve yetersiz azaltım eylemlerinin insan hakları, toplumsal cinsiyet ve toplumsal kapsayıcılık ile çevre üzerindeki etkileri: Konuşmalarınıza bu konuyu da dahil ederseniz bizden size kalp.

Gelişmiş ülkelerin öncülük etmesi gerekiyor, ECO için bu çok bariz ama aynı zamanda G20’yi de hafifçe dürttüğünüzü görmek istiyoruz (ne de olsa küresel emisyonların yüzde 80’inden sorumlular).

• Programın 2030’a kadar veya biz emisyon açığını kapatana kadar sürmesi seçenekleri (hadi bakalım!).
• Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve destekten de bahsediliyor.
  2006 IPCC Ulusal Sera Gazı Envanterleri Rehberi’ndeki sektör ve alt sektörleri baz alan sektörel bir yaklaşım.
• Gelişmekte olan ülkelerin Ulusal Katkı Beyanları’nı hayata geçirmeleri için finansman, teknoloji ve kapasite geliştirme desteği sağlanması. Ba-yıl-dık!
• Ulusal Katkı Beyanları’nın, Uzun Dönem Düşük Emisyon ve Kalkınma Stratejileri (LT-LEDS) ile uyumlaştırılması: Son derece önemli.

Beğenmediklerimiz:

• Program süresi için bir veya iki yıl seçenekleri. 2030 hedefli Ulusal Katkı Beyanları’nızı hazırlamak için beş altı yılınız vardı ve sunduğunuz beyanlarınızla 2019 seviyelerine kıyasla yalnızca yüzde 3,6’lük emisyon azaltımı yapılabilecek (IPCC, yüzde 43’lük bir azaltıma ihtiyacımız olduğunu söyledi). ECO, bu konuda canla başla çalışacağınıza inanıyor ama bunu bir iki yıl içinde gerçekleştirebileceğinize inanmıyor.
• Taraf ülkeler bir yıl önce COP 26’da, fosil yakıtlardan aşamalı çıkış taahhüdü yerine “etkisi azaltılmamış” kömürün zayıf bir şekilde “aşamalı olarak azaltılması” ve “verimsiz” fosil yakıt sübvansiyonlarının aşamalı olarak kaldırılmasına karar vermişti. İklim krizinin vahametini yansıtmakta son derece eksik kalan bu karar, metinde fosil yakıt endüstrisinin lehine LPG tankeri büyüklüğünde bir boşluk bırakmıştı. Yeni taslak metninde yine bu dil kullanılıyor. ECO daha iyisini yapabileceğinizi biliyor!
• COP 27’deki Azaltım Çalışma Programı’nın metindeki bu boşlukları kapatması, hedeflerin yükseltilmesinin ancak fosil yakıtlardan aşamalı olarak “çıkarak” olabileceğini netleştirmesi ve hiçbir yeni karar veya taahhüt metninde bundan sonra, “etkisi azaltılmamış” kömür için yapıldığı gibi, içinin oyulup bu tür boşluklar yaratılmamasını sağlaması lazım.

Çok açık ve net olarak ifade edelim: Hiçbir karbon yakalama ve depolama veya mavi hidrojen teknolojisiyle azaltım hedefi yükseltilemez!

Pek emin olamadıklarımız:

• Çalışma programını yürütmek üzere Taraf temsilcilerinden ve teknik uzmanlardan oluşan bir komite kurulması kararı: Bunu iyice bir düşünmemiz gerekiyor. – Gerçekten başka bir birime daha ihtiyaç var mı ve hedefleri yükseltecek olan bu komite mi? Bu tartışmalar Azaltım Çalışma Programı’nın uygulanmasını geciktirecek mi? (Lütfen, hayır). Bunun Sözleşme’nin diğer organlarından farkı ne?

Son sözlerimiz

Metinde şu ana kadar her konu hakkında her şey var ve çok fazla tematik seçenek var. Umarız ki bu komite, programı uygulamak yerine tüm zamanını ve kaynaklarını sadece tartışmakla geçiren bir-iki yıllık bir komite olmasın.

Günün Fosilleri

Dekarbonizasyon Günü – Damarlarında fosil yakıt akan ABD, Rusya, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri dekarbonizasyona karşı çıkıyor.

Bugün Dekarbonizasyon Günü ve Günün Fosili‘ni kazanan dört ülke var.

1. ABD

Günün Fosili ödülünün ilkini, Başkan Biden’ın COP27 ziyaretine de denk getirerek Amerika Birleşik Devletleri‘ne veriyoruz. Çarşamba günü ABD’nin İklim Değişikliği Özel Temsilcisi John Kerry “Energy Transition Accelerator” (Enerji Geçişi Hızlandırıcısı) programını açıklamıştı.

Bir iklim eylemi olarak satılmaya çalışılan ve yetersiz bu program, ABD’nin Rockefeller Vakfı ve Bezos Earth Fund gibi kurumsal gruplarla ortaklaşa yürüteceği bir karbon ofset planı.

Karbon piyasalarının yaygınlaştırılması ve büyük şirketlerin ile hükümetlerin evliliği, mevcut küresel emisyonları azaltmak için hiçbir şey yapmayan neoliberal gündemin somut bir örneği. Süslü sözlere ve büyük laflara karnımız tok, iş elini cebine atmaya gelince ABD ortadan kayboluyor.

2. Rusya

İkinci Günün Fosili Ödülü, Ukrayna‘da sürdürdüğü yasa dışı savaşı kirli fosil yakıt parası ile finanse eden Rusya‘ya veriyoruz. COP27’te 150 kişilik Rusya delegasyonunda 33’ü kişi petrol ve gaz lobicisi. Rusya, bütçesinin yüzde 60’ını fosil yakıt satışlarından elde ediyor.

Rusya, Ukrayna Savaşı’nda şu anda kadar 33 milyon tondan fazla karbondioksit emisyonu üretti ve Ukrayna enerji altyapısına saldırmaya devam ediyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali şimdiden enerji güvenliği üzerinde küresel düzeyde bir etki yarattı ve Güney Afrika, Avustralya ve Kolombiya‘nın kömür ihracatının artmasına yol açtı. Fosil yakıtlar çatışmalara ve savaşlara neden oluyor. Barış ve istikrarın da antitezi.

3. Mısır

Mısır, iki gün üst üste Günün Fosili Ödülü’nü kazandı, ancak bu sefer ödülü Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile paylaşıyor! Bugün, Mısır başkanlığındaki COP27’de doğal gaz lehine bir değil, tam üç başkanlık seviyesinde etkinlik yapılıyor. Bu etkinliklerde doğal gazın bir “köprü” olduğuna dair eski ve kirli efsane tekrarlanıyor ve iklim krizini körükleyen şirketler destekleniyor.

Mısır Enerji Bakanı, doğal gazı “en az emisyonlu” geçiş dönemi yakıtı olarak tanımladı; bu, esasında son derece ironik çünkü bahsettiği şey, yer altında güvenli bir şekilde sıkışmış olan metanı kazarak açığa çıkarmak.

4. Birleşik Arap Emirlikleri

BAE ise COP27 boyunca pavilyonunu kendi doğal gaz sanayisini tanıtmak için kullandı. Bir sonraki COP’un başkanlığını üstlenecek BAE, kendini iklim müzakerelerinde değil de adeta bir fosil yakıt üreticileri konferansında sanıyor.

The Guardian gazetesine göre, COP27’den hemen önce Mısır ve BAE, bir Gaz İhracatçısı Ülkeler Forumu toplantısına birlikte ev sahipliği yaptı. O toplantıda, Mısır fısıldananı yüksek sesle dile getirdi ve COP27 ve COP28’in kirli doğal gazın teşvik edilmesi için fırsatlar sunduğunu söyledi.

BAE gelecek yılki COP başkanlığının ciddiye alınmasını istiyorsa, enerji dönüşümü hakkındaki gerçeği kabullenip bu çöken “köprü”yü geride bırakması lazım. Bundan dolayı üçüncü Günün Fosili Ödülü’nü Mısır ve BAE’ye veriyoruz.