Çeşme Projesi’ne bir ret kararı daha

İzmir 2. İdare Mahkemesi, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı‘nın Çeşme bölgesine ilişkin aldığı SİT değişikliği kararını iptal etti.

Karar, Çeşme Yarımadası’nın yüzde 55’inin imarını değiştirecek plan değişikliklerinden oluşan Çeşme Projesi’nin önünü açıyordu. Proje için 2023 yılının kasım ayında da yaklaşık beş bin hektarlık arazi için verilen ‘tarım dışı amaçla kullanıma uygundur’ izni iptal edilmişti.

Egeden Son Söz‘ün aktardığına göre, Çeşme Projesi’ni etkileyen SİT değişikliğinin iptali için açılan davada mahkeme, bilirkişi kararı doğrultusunda bölgenin bir kısmında SİT derecesinin düşürülmesini onaylarken, diğer kısımda ise iptal kararını reddetti.

Bilirkişi heyeti, SİT değişikliği yapılan 38. Grup (Karaköy-Zeytineli Etabı) sınırlarını 9 bölgeye (5 tanesi “Nitelikli Doğal Koruma Alanı” (N1, N2, N3, N4, N5), 4 tanesi “Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı” (S1, S2, S3, S4)) bölerek ayrı ayrı incelemelerde bulundu.

Nitelikli doğal koruma alanları için hukuka aykırılık bulundu

Mahkeme, 2. derece doğal SİT’e denk gelen nitelikli doğal koruma alanları için hukuka aykırılık bulmazken, 3. derece doğal SİT’e denk gelen sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanları için hukuka aykırılıklar tespit etti.

Mahkeme kararında şu ifadelere yer verildi:

“Bakılan davada, yukarıda yer verilen bilirkişi raporundaki tespitler ve dava dosyasındaki bilgi ve belgeler bir bütün olarak değerlendirildiğinde,

• “Nitelikli doğal koruma alanı” doğal sit statüsündeki N1, N2, N3, N4 ve N5 numaralı poligonların, çevresindeki bitişik-komşu nitelikli doğal koruma alanı statüsündeki doğal sit alanları ile ekolojik bütünlük içinde olduğu, insan kullanımı ve mevcudiyetinden uzak olduğu, yaban hayvanlarının barınma, beslenme ve üreme gibi hayati ihtiyaçlarını temin edebileceği uygun yaşama şartlarını sağladığı, çok yoğun endemik tür bulunmasa da flora ve fauna yapısının çeşitliliği, dönemsel olarak gözlenen Akdeniz tip dönemsel (geçici) sulak alan ekosistemini içerdiği, ekolojik yaşam ve barınakları bulundurduğu ve peyzaj değerleri nedenleriyle “Nitelikli Doğal Koruma Alanı” kullanımında belirlenmesinin uygun olduğu,
• Poligonların sit sınırları doğal veya yapay eşiklere uygun olarak belirlenmemiş ise de, tüm poligonların “Nitelikli Doğal Koruma Alanı” olarak belirlenmesi uygun olduğundan, N1, N2, N3, N4 ve N5 numaralı poligonlar yönüyle dava konusu işlemi hukuka aykırı hale getirmeyeceği,
• Yapılan tespitler ve değerlendirmeler neticesinde “Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı” olarak değerlendirilen S1, S2, S3, S4 numaralı poligonlardan, bir kısmının tümüyle “Nitelikli Doğal Koruma Alanı” özelliklerini taşıdığı, bir kısmının ise kısmen “Sürdürülebilir Koruma Ve Kontrollü Kullanım Alanı” kısmen “Nitelikli Doğal Koruma” alanı özelliklerini taşıdığı, dolayısıyla sit derecelerinin uygun belirlenmediği, aynı zamanda poligonların sit sınırlarının doğal veya yapay eşiklere uygun olarak belirlenmediği görülmektedir”

Çeşme Projesi nedir?

İzmir’in ‘Kanal İstanbul’u olarak tanımlanan ve kenti felakete sürükleyecek Çeşme Turizm Projesi, Urla ilçesine bağlı Zeytineli köyünden Çeşme ilçesine bağlı Alaçatı ve Ildır’a uzanan 120 milyon metrekarelik alanı kapsıyor.

Projenin esasını, Çeşme Yarımadası’nın % 55’inin imarını değiştirecek imar plan değişiklikleri oluşturuyor. Açıklanan ve meslek odalarıyla, çevre örgütlerinin dava açtığı İzmir Çeşme Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi alanı 16 bin 624 hektar. Çeşme Yarımadası’nın tüm alanı ise 30 bin hektar.

‣Çeşme Projesi sonunda ortaya çıktı

Projenin 5250 hektarı orman alanları üzerinde, üstelik bu orman alanları; içinde nadir ve endemik türler barındıran, kendine has yaban hayatı ve habitatlar oluşmuş uluslararası öneme sahip doğal, bakir ve korunması gereken alanlardan oluşuyor.

600 hektardan fazlası mera alanı, 783 bin metrekaresi tarım alanı ve zeytinliklerden oluşuyor. Proje alanının halen 3400 dekarı dikili tarım arazisi, yaklaşık 4400 dekarı mutlak tarım arazisi, 7900 dekarı ise marjinal tarım arazisi… Bunun yanı sıra 2157 hektarı nitelikli doğa koruma alanı, 1432 hektarı sürdürülebilir koruma alanı da bölge sınırları içinde yer alıyor.

Ne olmuştu?

Proje 13 Ekim 2019’da cumhurbaşkanlığı kararıyla ilân edilmişti. Karar doğrultusunda Çeşme ve Urla’daki bazı özel mülk parsellerinde acele kamulaştırma kararı alınmıştı.

Yüzde 97’si kamu mülkü olan alanda Çeşme Turizm Projesi için doğal sit alanlarının statüleri değiştirilmişti.

‣İzmir’de ekolojik talana karşı çevre nöbetine başlandı
‣Çeşme Turizm Projesi’ne karşı miting: Ranta ve talana izin vermeyeceğiz!
‣Çeşme Turizm Projesi’ne bilirkişi raporu: Tahribatı geri döndürülemez boyutta olacak
‣Çeşme Projesi çağrıları devam ediyor: Belediye başkanları detayları acilen açıklasın!

12 Şubat 2020’de proje için Ç sınırlarının yeniden belirlenmesine karar verilmiş, bu karardan bir ay sonra TMMOB, İzmir Barosu, İzmir Tabip Odası, EGEÇEP Derneği ve 107 kişi önce yürütmenin durdurulması sonra da iptali için dava açmıştı. İki ay sonra Resmi Gazete’de yeni bir ilan yayımlanmış ve acele kamulaştırma kararlarının tamamı kaldırılmıştı.

Projeyle ilgili hukuki süreç devam ederken ilgili bakanlıklar hukuki sürecinin sonucunu beklemeden ‘Çeşme Projesi’ adı altında çalışmalara başlamıştı.

Çeşme Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi sınırlarının yeniden belirlenmesine ilişkin 12 Şubat 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı’nın iptali için açılan davada Danıştay 6. İdare Dairesi iptal talebini reddettiğini duyurmuştu. Kararın ise Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilliği seçimlerinin hemen ardından gelmesi dikkat çekmişti.

2023 yılının kasım ayında da yaklaşık beş bin hektarlık arazi için verilen ‘tarım dışı amaçla kullanıma uygundur’ izni iptal edilmişti.