By 
Dünyanın güneşin etrafındaki seyrinin peşinde, güneş ışınlarının oğlak ve yengeç dönencelerine düşme açılarından zuhur eden mevsim değişikliklerinin takvimde denk geldiği tarihlerde zamanın ritmini tutmak isteyen bir grup dünyalı, gündönümlerini “Takas Şenliği” ile kutluyor. Çanakkale’de son iki yıldır 23 Eylül, 21 Aralık, 21 Mart ve 21 Haziran tarihlerinde, sosyal medya üzerinde kararlaştırılan bir sokağın köşesinde takas tezgahları kuruluyor.
İndirim kampanyalarının baştan çıkaran vaatlerine kapılıp ihtiyacım var mı diye düşünmeden alınmış, bir gün nasıl olsa giyerim temennisiyle saklanmış ama dolabın bir kenarında unutulup kalmış türlü çeşit kıyafetler, ayakkabılar, takılar, kitaplar, içinde kadim bilgiler de saklayan tohumlar, hatırası üzerinde eşyalar birbirine karışıyor. Seç, beğen, al! Bu tezgahta para değil, hünnap meyvesinin çekirdekleri geçiyor.
Gündönümlerinin takas ile şenlenmeye evrilme sürecinin başından beri içinde yer alan Emine Sürücü, “Tüketimlerimizi gözden geçirdik ve ne kadar çok tükettiğimizi gördük. Evimizde çok fazla kıyafetimiz, kullanmadığımız eşyamız varken hala almaya devam ediyoruz. Oysa birbirimizde işimize yarayacak öyle çok şey var ki. Biz de takas yapmaya, eşyalarımızı kullanılabilir ve faydalı hale getirmeye karar verdik. 2013 Aralık ayında ilk takasımızı yaptık, para birimi olarak da hünnap çekirdekleri kullandık. 1’den 5’e kadar değer biçtik. Her gündönümünde takaslaşmaya devam ediyoruz. Yakın arkadaşlarımın dolabında öylece duran ama benim işime yarayabilecek şeyler takasta ortaya çıktı. Ben onları kullanmaya başladım, onlar da benden aldılar. Utanma denen şey aradan kalktı.” diye anlatırken bir yandan tezgahtakilere göz attı.
Geçtiğimiz 23 Eylül ekinoksuna binaen kurulan takas tezgahına rengarenk şallarıyla dahil olan Ilgın Aloha, “Gündönümünde takas yapmak benim için almak ve vermek dengesini bulduğum, bunun için heyecanlandığım bir zamanı kovalamak, kolaylıkla paylaşmak demek. Elden çıkarmayı, bundan korkmamayı öğrenmek… Kime verdiğimin ve kimden almadığımın önemli olmadığı bir dünya güzel.” diye tarif ettiği şenliklerde Ilgın dolabının çehresini epey değiştirenlerden.
Sadece kıyafetlerin, fazla eşyaların değil fikirlerin de takas edildiği gündönümü şenlikleri sohbetlerle, tezgahtan edinilen yeni eşyanın eski hikayesiyle, “Bunun bir beden küçüğü var mı?” esprileriyle gün boyu sürüyor. Mevsim yazdan sonbahara, kıştan ilkbahara döndükçe takas tezgahının da vitrini değişiyor. Kışlık kıyafetlerin hava sıcaklığıyla ters orantılı olarak yükselen etiketlerinin aksine pek şekilli “hünnap” yazı karakterlerinin karşıladığı, görenin karıştırmaktan kendini alıkoyamadığı tezgahlarda en fazla beş hünnap çekirdeğine montlar, bol cepli spor pantolonlar, kışın soğuğuna zırh vazifesinde kalın kazaklar bulmak mümkün.
Takas tezgahının başında çocuklar gibi şen eline geçirdiği yeni kıyafetlerini deneyen Yağmur Şahin, takasa gönüllü insanlarla bir arada olmaktan ve her gündönümünde daha da kalabalıklaşarak buluşmaktan duyduğu mutluluğu gizlemiyor. Başka bir alışverişin mümkün olduğuna ve yeni bir şeye sahip olmak için para vererek satın almaya değil onu hikayesiyle birlikte aramaya hatta sahip olmak kalıbını da aşarak eşyayı kullandıktan sonra bir başka şenlikte tekrar tezgaha koyup o döngünün devam etmesinin gizemine inananlar gündönümlerini iple çekiyor. Aslı Özkan, “Çocukluğumdan beri ikinci el giyinmeyi seviyorum. Bir anlamı, hatırası oluyor ikinci el kıyafetin. Gidip mağazadan reyondan kıyafet almaktansa arkadaşımın ya da hiç tanımadığım birinin kıyafetini giymeyi tercih ederim.” diyor.
Gündönümü yaklaştıkça takas şenliğinin de ayak seslerinin duyulmasının hem heyecan uyandırdığını hem de artık ellerindeki eşyaları o vakte kadar takas için sakladıklarını anlatan İdil Ateşli için takas şenliğinin gündönümleriyle kesişmesinin temizlik, arınma, yenilenme ve tüketim kültürünü bir şekilde değiştirebilme gibi anlamları da var. Tezgaha “Amaç gerçekten kıyafetimizi değiş tokuş etmek mi, yoksa başka şeylerin mümkün olduğunu iletmek mi? sorusunu da bırakan İdil, “Fazla eşyaya ihtiyacımız olduğunu düşünmüyorum. Var olan şeyleri aramızda döndürerek ve bunu daha büyük çemberlere yayarak, sadece kendi içimizde kalmayıp bunu pazar gibi dışarıya açık yaparak mümkün olduğunca yaymaya çalışıyoruz.” diyerek şenliğin ilham veren ruhuna çağırdı.
Bir sonraki gündönümü 21 Aralıkta. Yılın en kısa gününü takasla uzatmak, yeni yıla girmeden üzerimize yük eşyaları değerlendirecek yeni ellerle buluşturmak, ihtiyacımız olana para yerine koyacağımız hünnap çekirdeği minvalinde bir aracıyla ulaşmak, yaşadığımız yerlerde takas tezgahları kurarak başka bir dünya inancındakilerle karşılaşmak, hayatı şenlik tadında yaşamak için gündönümü bahane.
Haber: Güneş Dermenci
(Yeşil Gazete)
Comments