Bilim insanları, “Böcek ilaçları dünya gıda güvenliğini tehlikeye sokuyor”

The Guardian.com‘da Damian Carrington imzası ile yayınlanan yazıyı Yeşil Gazete gönüllü çevirmenlerinden Ayşe Koçak‘ın türkçesi ile yayınlıyoruz

* * *

Uluslararası bilim insanları böcek ilaçları ile ilgili yasal düzenlemelerin doğal yaşam alanlarının zehirlenmesini engelleme konusunda yetersiz kaldığı sonucuna vardi.

Kimyasalların etkileri üzerine yapılan kapsamlı bilimsel değerlendirmeye göre dünyanın en yaygın kullanılan böcek ilaçları çevreyi o kadar kirletti ki dünya gıda üretimi artık tehlikede.

Bulgaristan’dan bir arıcı böcek ilaçları nedeniyle ölen arılarını tutuyor

Araştırmacılar buldukları verileri Rachel Carson’ın 1962 senesinde yayımlanmış olan, DDT ve benzeri böcek ilaçlarının kuşları ve böcekleri nasıl yok ettiğinin anlatıldığı, günümüz çevresel hareketine de öncülük etmiş olan Sessiz Bahar adli kitabındaki bulgularla karşılaştırıyorlar.

Uluslararası biliminsanları grubu şu ana kadar bu alanda yapılmış en detaylı çalışmada, milyarlarca dolar değerindeki güçlü ve uzun etkili nörotoksinlerin her sene satışa çıkarıldığını, fakat yasal düzenlemelerin doğal yaşamın zehirlenmesine engel olamadığı sonucuna vardi. Biliminsanları gıda üretiminde önemli görevi olan arılardan solucanlara bütün canlıların büyük zarar görecegini ve kimyasalların kullanılmasının sona erdirilmesi gerektiğini savundu.

Yeni araştirma çiftçilerin yılda 2.6 milyar dolar harcadıkları neonikotinoid adlı böcek ilacının kullanımıyla ilgili riskleri ele aldı. Neonikotinoidler rutin olarak haşerelerin ürünlere saldırılarına karşı kullanılıyor, fakat biliminsanları neonikotinoid kullanımı ile mahsul verimi arasındaki bağlantıyı kanıtlayacak hiçbir delilin olmadığının altını çizdi.

Fransa’daki Ulusal Bilimsel Araştirma Merkezi’nden Jean-Marc Bonmation “Veriler çok açık. Doğal ve ekili alanlarımız adeta organofosfat veya DDT kullanılmış gibi tehlike altında. Gıda üretimi güvenliğimizi korumak bir yana, neonikotinoid tarzı böcek ilaçları gıda üretiminin alt yapısını da tehdit ediyor.” Bonmatin, kimyasalların dünyadaki ekinlerin üçte dördünü dölleyen arıların ve toprağın üretimi için gerekli organizmaların yok olmasına neden olarak gıda temininin azalmasına neden olduğunu söyledi.

Çin’in Henan bölgesinde çiftçiler buğday tarlalarına helikopterden böcek ilacı sıkıyor

Araştırma grubu üyelerinden, Sussex Üniversitesi Profesörü Dave Goulson, “ Çok az şey öğrenmiş olmamız hayrete düşürücü. Sessiz Bahar kimyasalların yan etkilerini ortaya çıkardıktan sonra buna büyük bir tepki oluşmuştu. 1950’lerde yaptığımız şeylerin aynısına geri dönmüs gibiyiz. Adeta tarih kendini tekrar ediyor. Bu kimyasalların yaygın bir şekilde kullanılıyor olması demek artık onların her şeyde bulunuyor olması demek. Eğer topraklarımız toksikse, bu bizi gerçekten endişelendiriyor olmalı, çünkü toprak gıda üretimi için çok önemli”

Salı gunu yayımlanan rapora göre kullanılan kimyasallar otlak alanların kaybolması ve hastalıklarla birlikte arıların azalmasında rol oynayan ana faktörlerden biri. Böcek ilaçları arıların kendi rotalarında ilerleme ve öğrenme becerilerine zarar verip, bağışıklık sistemlerini zayıflatıyor ve koloni gelişimini engelliyor.

Sinek yiyen böcekler ve suda yaşayan diğer canlılar da zarar göruyor. Bazı bilimsel araştirmalara göre su yolları o kadar zehirli ki doğrudan bit kontrol ilacı olarak kullanılabilirler.

Rapora göre böceklerin yok olması onlarla beslenen kuşların da yok olmasına yol açabilir, hatta sadece birkaç tane kimyasal ilaç kullanılmış tohum bile kuşların ölmesine neden olabilir.

Rapor “Yaygın bir şekilde kullanılan, suda eriyen bu kimyasallar evrensel biyolojik çesitlilik üzerinde kronik etkiler oluşturuyor ve gıda güvenliği açısından çok önemli olan çiçeklerin döllenmesi üzerinde olumsuz etkiler doğuruyor” dedi.

Rapor özel sayı olarak Çevre Bilimi ve Kirlilik Araştirması akademik dergisinde yayımlanıp, Triodos adli bankadan fon desteği aldı.
Avrupa Birliği, Ingiliz hükümeti ve Ulusal Çiftçiler Sendikası’nın karşı cıkmasına rağmen neonikotionoidlerin bazı ürünlerde kullanılmasını üc yıl süreyle engelledi. Bu ay Amerika Birleşik Devletleri başkani Barack Obama neonikotinoidlerin arılar üzerindeki etkilerinin acil bir şekilde değerlendirilmesini talep etti. Fakat böcek ilaçları dünyada sadece tarım ürünleri üzerinde değil, aynı zamanda kedi ve köpeklerdeki bitlerin tedavisinde ve kerestereleri karıncalardan korumak için de yaygın bir şekilde kullanılıyor.

Fakat böcek ilacı üreticilerini temsil eden Mahsul Üretimi Kuruluşu raporu eleştirdi. Kurulusun CEO’su Nick von Westenholz, “Rapor en kötü senaryo örneklerinin incelendiği seçici bir çalışma, bulunan sonuçlar çoğunlukla laboratuar koşullarında üretilmiş. Bu sebeple böcek ilaçlarının gerçek koşullar altında kullanımının güvenliği hakkında sağlam bir fikir vermiyor” dedi.

Von Westenholz “ Daha da önemlisi rapor bu teknolojinin topraktan mahsul alımını maksimize ederek, biyolojik çesitlilik icin daha fazla vahşi alanın kalmasına neden olma gibi faydalarını göstermekte basarısız yada ihmal etmiş. Mahsul üretimi endüstrisi çiçeklerin döllenmesi konusundaki sorumluluğunu çok ciddiye alıyor. Çiçek döllenmesinin evrensel gıda üretimi konusundaki hayati önemini anlıyoruz.

Uluslararası Sistemik Böcek İlacı Kullanımı Değerlendirmesi adlı rapor 1990 yılından beri kullanılmaya başlanan neonikotinoid ve fipronil kullanımı üzerine yazılmış bütün akademik makaleleri inceliyor. Bu kimyasallar böcek ilaçlarından farklı, çünkü tarımsal ürünler üzerine sıkılmak yerine, genellikle tohumlar üzerinde kullanılıyor. Bu da demek oluyor ki bunlar büyüyen bitkinin kökler, yaprak, polenler de dahil olmak üzere her bir alanı tarafindan emiliyor. Bu da diger canlıların bu kimyasallara maruz kalmasına neden oluyor.

Biliminsanları son 10 yılda böcek ilaçlarının kullanımında çok hızlı bir artış olduğunu ve bu böcek ilaçlarının suyla temasının geniş çaplı kirlenmeye yol açtığını buldu. Ayrıca mevcut düzenlemelerin çevredeki kimyasal atık birikimini engellemekte başarısızlığa uğradığını belirttiler.

Ülkelerin çoğunda kullanılan böcek ilaçlarının miktarı ve kullanılan bölgeler hakkında veriler yayımlanmıyor. Regulatörler tarafindan istenen testler, ölümcülün altındaki dozların uzun sure kullanımının yahut birçok böcek ilacının birlikte kullanımının yarattığı olumsuz etkileri incelemiyor. Neonikotionoidlerin zehirliligi sadece birkaç tur için tespit edilmiş durumda. Mesela 25.000 arı çeşidinden sadece 4 tanesi incelendi. Sürüngenler ve memeler üzerindeki etkileri konusunda hiçbir veri yok.

Yazının orjinali theguardian.com/insecticides-world-food-supplies-risk

Yeşil Gazete için çeviren: Ayşe Koçak

(The Guardian, Yeşil Gazete)