Geçtiğimiz hafta Belgrad Ormanı’nda çocuklar gibi şendik… BoMoVu Derneği’nin “Hareketin Özgür” projesi dâhilinde Yusra Toplum Merkezi’nin yaşları 6 ila 10 arasında değişen çocuklarıyla birlikteydik.
Kırmızı ve sarının bin bir tonuna bürünmüş ağaçlara tırmandık; mantarları inceledik; salıncakta sallanıp tahterevalliye bindik; koştuk ve bolca zıpladık. Bazen konuştuk; bazen şarkı söyledik. Ormanın koruyucuları köpekler gezimizin başından sonuna kadar bize eşlik etti. Suriye’deki savaştan kaçıp İstanbul’a gelen ailelerin bu güzel çocuklarından kimisi hayatında ilk kez doğal bir orman gördü, kimi de ilk kez bir köpeğin başını okşadı.
Balat’ın mülteci çocukları
Fatih’in Balat semtinde kurulu olan Yusra Toplum Merkezi’nin iki amacı var. Birincisi okula gitme imkânı olmayan mülteci çocuklara eğlenerek öğrenebilecekleri bir alan yaratmak. İkincisiyse çocukların ailelerine yasal destek sağlamak, sağlık yardımında bulunmak, dil ve okuma becerileri kazandırmaya çalışmak. “Çocuklar göçün en kırılgan kurbanları” diyen Shahla Raza, iki senedir Yusra Toplum Merkezi’nin başkanlığını yapıyor. Raza devam ediyor: “Bu çocuklar okula gidemediği için yıllar içersinde diğer çocuklarla aralarında kapanmaz bir fırsat eşitsizliği uçurum oluşuyor. Ailelerinden kopan ve çalışmak zorunda kalan bu çocuklar geleceğin yetişkinleri olacak. Eğer onlara şimdi yardımcı olmazsak gelecek hiçbirimiz için aydınlık olmayacak. Savaşın ve vahşetin olmadığı bir dünyanın mümkün olduğunu bu çocuklara anlatmak zorundayız”.
Yaparak yaşayarak öğrenmek
John Dewey’inde dediği gibi “Eğitim hayata hazırlık değil, hayatın kendisidir”[1]. Okulun dört duvarı ve bir çatısı içine hapsedilmiş değil, hayatın içinde bir eğitim daha anlamlı değil mi? Peki, bunun için sizce en uygun yer neresi olabilir? Öğrencilerin bedenleri sırayla masa arasına kıstırılmışken, zihinleri hareket edebilir mi? İşte tam da bu noktada BoMoVu[2] devreye giriyor. Eğlenerek öğrenmenin vazgeçilmez mekânı sokakları ve ormanı işin içine katıyor. Ve elbette hayat okulunda öğrenmek için önce harekete geçmek gerekir. “Hareketin Özgür”[3] BoMoVu Derneği’nin İstanbul’da yaşayan mülteciler için çalışan toplum merkezlerine yönelik geliştirdiği İsviçre Büyükelçiliği destekli bir proje. Bu şahane projenin koordinatörü Burcu Ayan anlatıyor: “Hareketin Özgür beden bütünlüğü ve göç etme hakkını gözetiyor. Bu projede, mültecilerin hâlihazırda dayanıştığı toplum merkezlerinde, sahip oldukları becerileri paylaşmak isteyen gönüllüler vasıtasıyla beden hareketi ve spor üzerine atölyeler düzenleniyor. Bunlar arasında ritim, kontakt doğaçlama, dövüş sporları, masal anlatısı, beden perküsyonu ve juggling, futbol gibi etkinlikler yer alıyor. Amacımız mültecilerin bedenleri ve içinde bulundukları yeni mekanla kurdukları ilişkiyi güçlendirmeye destek olmak”.
Biraz da 2015’te kurulan BoMoVu Derneği’nin kurucusu Nil Delahaye’ye kulak verelim. Delahaye hareket hakkını anlatırken şunları söylüyor: “Bizim spor ve beden hareketi yaklaşımımız, vücut bütünlüğü hakkını temel alan bir yaklaşım. Bir insanın vücut bütünlüğü hakkı, onun bedenini istediği gibi kullanması ve geliştirmesi için gerekli araçların bulundurulmasının yanı sıra, sağlıklı ve güçlü bir bedene sahip olabilmesi için gereken ortamın sağlanması da demektir. BoMoVu erişimi olmayan tüm insanlara hareket etme imkânı sunarak bu hakkı savunuyor. Sosyal güçlenme için yaptığımız bedensel hareket faaliyetlerine ve spora eleştirel bir pencereden ayrımcılıkların önlenmesi üzerinden bakıyoruz”.
Belgrad Ormanı okulumuz oldu
Belgrad Ormanı İstanbul’un nadir doğal ormanlarından biri. Ancak geçtiğimiz 130 sene içinde koca ormanın sadece üçte biri kaldı. Karadeniz, Akdeniz ve Orta Anadolu iklimin kesişme noktasında yer alan bu ormanda başta meşe olmak üzere yüzlerce çeşit bitki, 146 farklı kuş türü yaşıyor. Burada çakal, karaca, sincap gibi 18 memeli türü de var. Bu orman hareketli bedenler ve zihinler için mükemmel bir okul. Ormanda yaşayan bir başka tür insanlar tarafından terk edilen yüzlerce köpek. Bu arkadaş canlısı hayvanlar bize yol boyunca yarenlik etse de yaban hayatı üzerinde baskın bir yabancı tür olarak olumsuz etkiler yaratıyor. Tabi bunun tek sorumlusu insanlar.
Ormanda yaban hayatını köpeklerden çok daha büyük bir tehlikeye atan en baskın tür ise insan. Sadece bir senede 350 bin otomobil ve 1 milyonun üzerinde yaya ziyaretçi ağırlayan Belgrad Ormanı ekolojik sınırlarının çok ötesinde zorlanıyor. Daha da kötüsü, bu orman 2015’te içinde yer alan dokuz mesire alanı da bahane edilerek tabiat parkına dönüştürüldü. Bu değişiklikle birlikte koruma statüsü de indirilmiş oldu. Hemen ardından Haliç Kemerburgaz Karadeniz Dekovil Hattı adı altında 100 yıl öncesinin kömür taşıyan raylı sistemini nostaljik bir proje ortaya çıktı. Yıllar içinde kenarından köşesinden kırpıla kırpıla üçte birine inen ormanın bütünlüğüne son darbe olacak bu projeyi ve benzerlerini durdurmak için Kuzey Ormanları Savunması başta olmak üzere pek çok sivil oluşumlar bir araya geldi[4]. Ormanlar ve sulak alanları gibi doğa varlıklarımızı korumayı değil kullanımı zorunlu kılan Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanunu tasarısı gibi daha pek çok yasa ve düzenlemeler de birbiri ardından gelmeye devam ediyor. Şimdilerde kent ormanına indirgenmek istenen İstanbul’un nefesi ve en güzel okulu olan Belgrad Ormanı’nın sadece ve sadece korunması gerekiyor.
Çocuklara bakıyordum… Onlar ormanı ve kendi geleceklerini bekleyen felaketlerden habersiz hiç yarın olmayacakmış gibi oynuyordu. Hayat okulunun bahçesinde neşe içinde ve hayret etmekten usanmadan bıkmadan, yapıp yaşayarak öğreniyordu. Biz yetişkinleri endişelere gark eden gelişmeler ve düşünceleri henüz tanımıyorlardı. Çocuklar mantarlara kitapların sayfalarındaki resimlerinden bakmıyor, onlara dokunuyorlardı. Bir çocuk yanımızda gölgemiz gibi bizi takip eden karabaşla arkadaş olmuş “bu benim en yakın dostum” diyordu. Bir diğeri “öğretmenim yerlerdeki bu yaprakları kimler koymuş?” diye soruyor, diğeri öğretmenlik edip “onlar sonbaharda rüzgârla dökülür” diyordu. Her çocuk hem öğrenen hem öğreten oluyordu. Çocuklar yolda gördükleri kesilmiş ağaçlar için “Niye kesmişler? Günah değil mi?” diyordu. Evet, ağaç kesmek günahtı, ormanı yok etmek de hayata karşı işlenmiş en büyük günah. Savaşın çocukları barışın olduğu ülkenin yetişkinlerinden, yetkililerinden ve bakanlarından çok ama çok daha akıllı, daha vicdanlı ve daha dürüsttü.
Ormanlar ve çocuklar… Onlardan öğrenilecek ne çok şey vardı… Onlar da yok olursa geriye öğrenecek ne kalacaktı?
Son notlar
[1] Gaye Ünver (9 Mayıs 2016). “John Dewey’in Eğitim Felsefesi”, Aktüel Psikoloji. http://www.aktuelpsikoloji.com/john-deweyin-egitim-felsefesi-4940h.htm
[2] BoMoVu Derneği ile ilgili daha fazla bilgi için bakınız http://bomovu.org/
[3] Hareketin Özgür projesi hakkında daha fazla bilgi için bakınız http://bomovu.org/hareketin-ozgur-your-movement-is-free/
[4] İstanbul’a Nefes Ol http://nefesol.kuzeyormanlari.org/
Akgün İlhan
