By 
Ermenistan ile Azerbaycan arasında sınır bölgesinde 13 Eylül’de yaşanan çatışmalarda en az 99 askerin hayatını kaybettiği bildirildi.
Ermenistan çatışmalarda en az 49 askerin hayatını kaybettiğini duyururken Azerbaycan’da 50 asker yaşamını yitirdi.
Bakü de Erivan da iki ülke arasında yaşanan gerilimden birbirlerini sorumlu tuttu.
Güney Kafkasya ülkeleri arasında onlarca yıldır dökülen kanın artışı, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline ek olarak Sovyet dünyasında ikinci bir savaşın patlak verebileceğine dair korkuları besledi.
Fotoğraf: AA
Ateşkes çabaları
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, dün Rusya’ya Ermenistan ve Azerbaycan sınırında artan gerilime ilişkin “Rusya dahil tüm ilgili tarafları, gerilimi azaltmak için büyük etkilerini yapıcı biçimde kullanmaya çağırıyoruz” çağrısında bulundu.
Rusya, tarafların kendi arabuluculuğunda bir ateşkese vardıklarını belirtti.
Öte yandan Ermeni yetkililer çatışmaların azaldığını ancak tamamen bitmediğini söyledi.
Ancak bugün Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Kelbecer ve Laçın’daki Azerbaycan ordusuna ait mevzilerin, Ermenistan ordusunca top atışına tutulduğunu duyurdu:
“Ateşkese rağmen dün gece ve bu sabah saatlerinde Kelbecer ve Laçın’daki birliklerimiz, Ermenistan ordusunca havan topu ve toplarla ateş altına alındı. Buradaki birliklerimiz de misillemede bulundu.”
Çatışmanın geçmişi
Teyit’in savaşa ilişkin yanlış bilgi raporuna göre; iki ülke arasındaki gerginlik 1990’lı yılların da öncesine dayanıyor. Çatışmalara neden olan bölge, Azerbaycan sınırları dahilinde yer alan ve Ermenistan’la sınırı bulunmayan Dağlık Karabağ. 27 Eylül 2020’de Dağlık Karabağ’da başlayan çatışmalar sıcak savaşa dönüştü.
Bu bölgede çatışmaların yaşanması geçmiş nedeniyle artık normalleşmiş durumda. Ancak çatışma bu kez ülkelerin sınırında meydana geldi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün (Human Rights Watch) bir raporuna göre; 1988-1994 tarihleri arasında iki ülke 25 bin sivil ve asker kaybetti.
Alışık olunmayan bir yerde çatışmak
BBC Türkçe’nin aktardığına göre; Azerbaycan merkezli bağımsız siyasi analist Fuad Shahbazov çatışmaların Dağlık Karabağ’ın dışında, “alışık olunmayan bir yerde” meydana geldiğine dikkati çekti. Bunun nedenini ise şöyle açıkladı:
“2020’deki savaştan önce, Azerbaycan-Ermenistan tarafları genellikle Karabağ bölgesindeki temas hattında karşılıklı ateş açardı. Ama son savaş sona erdiğinden beri şu anda temas hattı yok. Çünkü Azerbaycan, Dağlık Karabağ’ın büyük bölümünü kontrol ediyor.”
Toplum.tv Genel Yayın Yönetmeni Khadija Ismayilova, son çatışmayı, Bakü’nün Ermenistan’ı sınırdaki güçlerine ateş açmakla suçlamasının ardından Erivan’a verdiği karşılık olarak yorumluyor:
“Azerbaycan Savunma Bakanlığı günlerdir tansiyonun tırmandığını, Ermeni güçlerinin sınıra mühimmat yığdığını ve sınır görevlilerine ateş açtığını bildiriyor. Ermenistan’ın Kasım 2020’de imzalanan anlaşma uyarınca kurtarılmış bölgelerde askeri mevzilere giden yollara mayın döşedikleri de bildirildi. Savunma Bakanlığı misilleme yapılacağı konusunda uyarmıştı.”
Çatışmayı beklemek
Ermenistanlı uzmanlar, yaşananlardan dolayı ülke kamuoyunda Azerbaycan’a büyük bir tepki oluştuğunu ancak olayın beklenmedik olmadığını savunuyor. Gazeteci, yorumcu Roobik Ghahraman Monasian sınırda bir süredir gerilim yaşandığını söylüyor:
“Dürüst olmak gerekiyorsa bunu bekliyordum. Yaklaşık on gündür haberleri izlerken gerilimin arttığını ve bunu düşürmek için hiçbir şey yapılmadığını görüyordum. Artan gerilimin böylesi bir patlamaya neden olması doğal.”
Siyasi analist Styopa Safaryan ise “Bunu kesinlikle bekliyordum. Azerbaycan Savunma Bakanı birkaç gün önce komutanlarına, Ermenilerin saldırılarına hazırlıklı olma çağrısı yaptı. Ermeni Savunma Bakanlığı ise bu tür iddiaları hep reddetti. Sonunda Azerbaycan, Ermenistan’ın uluslararası alanda tanınmış meşru sınırlarını ihlal etti” diyor.
Azeri tarafının iki nedenle gerilime başvurduğu görüşünü savunuyor ve Rusya’nın Ermeni-Azeri ilişkilerindeki önemine işaret edip gerilimin zamanlamasının da Ukrayna savaşı ile ilgili olabileceğini öne sürüyor:
“Bölgede çok tehlikeli bir gidişat var ve bunun Ukrayna savaşıyla ilgili jeopolitik bir bağlamı olduğunu düşünüyorum. Azerbaycan’ın, ortadaki durumun Rusya’nın en zayıf noktası olduğunu, Moskova’nın Ukrayna’da yarattığı karışıklıkla özellikle de Ukrayna’nın karşı saldırıyla meşgul olduğunu hesapladığını düşünüyorum.”
Comments