Avustralya’nın Büyük Set Resifi’ni kurtarmak için son şans: Biliminsanları “üreme kliniği” hazırlığında

Independent’da Kathy Marks imzasıyla çıkan haberi, Yeşil Gazete Yazı İşleri ekibinden Özde Çakmak‘ın çevirisiyle sunuyoruz.

***

İlkbaharda Büyük Set Resifi’ndeki mercanların üremesi, milyonlarca sperm ve yumurta açığa çıktıkça Pasifik Okyanusu’nun büyük bir kısmının kırmızıya dönmesi uzaydan bile görünebilen büyük bir olaydır.

Geçtiğimiz ay bu olaya tanıklık eden dalgıçlarla biliminsanları oldukça önemli bir amaçta birleşti: Dünya Mirası listesindeki resifin neslinin tükenmesini önlemek için milyarlarca sperm ve yumurtayı saklayıp dondurmak.

Dünyanın en büyük yaşayan organizması, son 30 yıl içinde iklim değişikliği, okyanus asitlenmesi, kirlilik ve mercanları yağmalayan noel yıldızı denizyıldızları yüzünden yarı yarıya küçüldü.

Dünyanın yaşayan en büyük organizması, iklim değişikliği, okyanusların asitlenmesi, kirlilik ve resifleri yiyen denizyıldızlarının nüfuslarının artması nedeniyle geçtiğimiz 30 yıl içinde %50 oranında küçüldü.

400’e yakın tür ya tükendi ya da tükenme tehlikesiyle karşı karşıya. Deniz biyologları kısa süre içinde onların da yok olacağından endişe ediyorlar. Biliminsanlarının resifi kurtarma arayışındaki cesur hamlesi, insan doğurganlığı teknikleri kullanan bir gen bankasının kurulması oldu. ABD’nin Smithsonian Enstitüsü’nden Mary Hagedorn, “(Spermleri ve embriyo hücrelerini) şimdilik saklayıp ileride kullanacağımız bir üreme kliniği oluşturuyoruz.” dedi.

Hawaii’de mercanlarla çalıştığı sırada bu teknikleri kusursuzlaştıran deniz biyoloğu Dr. Hagedorn doğal kaynakları koruma adına bu teknikleri kullanmak üzere Avustralyalı meslektaşları ile birlikte çalışıyor. Avustralya Deniz Bilimi Enstitüsü’nden araştırmacıların yardımıyla DNA bankası için numune topladılar. DNA bankası denizden 250 mil uzakta New South Wales açıklarında Dubba şehrindeki Western Plains Hayvanat Bahçesi’nde kuruldu.

Proje, nesli tükenen hayvanlar için uygulanan tutsak üreme programına benziyor. Her şey planlandığı gibi giderse, genetik materyal çözülecek ve hasar görmüş resifleri yeniden canlandırmak amacıyla tekrar “vahşi yaşam”a – okyanusa tekrar nakledilerek – kazandırılacak.

Örneklerin bir kısmı mercanın değişen koşullara uyum sağlama becerisini ve direncini arttırmayı hedefleyen araştırmalarda kullanılacak; bir kısmı ise süresiz olarak – yüzlerce ve hatta binlerce yıl – depolanacak.

Resifte bulunan türlerden 8 tanesinin sperm ve hücreleri dondurularak saklanıyor. Foto: Getty

Sekiz türün spermleri ve hücreleri Rebecca Spindler öncülüğünde bir takımın gözetminde toplandı bile. Dr. Spindler, “Büyük Set Resifi’nin çok ama çok zor durumda olduğunu biliyoruz,” dedi. “Bir daha asla şimdi olduğu kadar çok genetik çeşitliliğe sahip olmayacak. Elimizden geldiği kadarını kurtarabilmek için bu son şansımız.”

Dünyanın dört bir yanındaki resifler gibi, Büyük Set Resifi de iklim değişikliği tehditi altında. Okyanus sıcaklığının artması, hastalık ve “ağarma”ya – mercanların besin elde ettikleri ve ölmelerine yol açabilen renkli su yosunlarını attıkları süreç – daha korumasız kalıyor. Karbondioksit oranlarının artması da mercanların büyümesini engelliyor.

Gerçekte yaklaşık 3,000 ayrı resiften oluşan Büyük Set Resifi, tarım ve sanayi atıkları ile noel-yıldızı deniz yıldızlarının sebep olduğu kirlilik de aşındırıyor. Her gün mercanda ağırlıkları kadar besin tüketen deniz yıldızlarının ağırlığı 80 kg’a kadar çıkabiliyor.