Assos’da geç gelen adalet: Antik falezler yok edildi, doğa tahrip edildi

Assos Antik Kenti ve Assos Antik Limanı’nda başlayan “kaya ıslahı” projesine karşı Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği ile Assos Dostları Grubu‘nun Kasım 2021’de açtığı davada,  antik kent üzerinde yapılan işlem, hukuka uyarlılığının bulunmadığı belirtilerek iptal edildi.

İlgili haber: Mahkeme Assos’taki kaya ıslahı işlemini iptal etti

Ancak çevre aktivistlerinin ve örgütlerin tüm çabaları, resmi başvuruları, suç duyuruları ve yürütmeyi durdurma kararına rağmen işleme devam edildi ve büyük bir doğa ve tarih katliamı yaşandı: Assos falezleri yok edildi, bölgeye arkeolojik sit yanı sıra “Doğal Sit alanı” olma özelliği kazandıran tüm değerler yok edildi.

Arkeolojik ve doğal sit alanında dozer, kepçe kamyon gibi ağır iş makinaları ile gerçekleştirilen faaliyetlerin yarattığı tahribat, davayı açan iki çevre örgütü tarafından tespit edilmişti.  Sorumlularla ilgili ise şu bilgiler verildi:

1. Assos Antik Liman mevkiinde kaya düşmesi tehlikesini gidermek amacıyla Çanakkale İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen bir ihale ile teknik rapor, önlem projesi ve uygulama projesinin hazırlattırıldığı,
2. Bu rapor ve uygulama projelerinin Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 12.2020 tarih ve 6603 sayılı kararı ile uygun bulunduğu,
3. İnşaat ihalesinin bu konuda hiçbir uzmanlık alanı bulunmayan Ayvacık Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından gerçekleştirildiği ve ihaleyi alan şirket tarafından işe başlanıldığı,
4. Bu süreçte Çanakkale Valiliği’nin bölgeyi “Afet Bölgesi” ilan ederek giriş ve çıkışları yasakladığı” görülmüştür.

Kazdağları Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Süheyla Doğan Ünal, bundan sonraki süreci şöyle anlattı:

“Bölgedeki ağır tahribatlar üzerine Derneğimiz ve Assos Dostları tarafından ilgili kurumlara başvurulmuş suç duyurularında bulunulmuş ve “Teknik rapor, önlem projesi ve uygulama projesinin uygun olduğuna dair” Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 16.12.2020 tarih ve 6603 sayılı kararının iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle dava açılmıştır.

Çanakkale 2. İdare Mahkemesi 2021/213 E. sayılı ve 17.02.2022 tarihli kararı ile yürütmenin durdurulmasına karar verilmiş, bu karar doğrultusunda faaliyetin durdurulması için Çanakkale Valiliği, Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu ve Ayvacık Cumhuriyet Başsavcılığına gerekli idari başvurular yapılmıştır. Faaliyetlerin durdurulup durdurulmadığını yerinde incelemek amacıyla yaptığımız başvuru da kolluk tarafından reddedilmiş ve alana girişimiz engellenmiştir. Mahkemenin yürütmeyi durdurma kararı uygulanmamış, karara rağmen faaliyetler hız kesmeden devam etmiş ve mahkeme kararları uygulanmayarak  suç işlenmiştir.

Çanakkale 2. İdare Mahkemesi, 24.05.2022 ve 2022/423 sayılı kararı ile dava açma gerekçelerimizi haklı bularak “Assos Antik Limanı Kaya Islahı Projesinin  rapor ve uygulama projelerine uygunluk kararı”  veren  Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 16.12.2020 tarih ve 6603 sayılı kararını iptal etmiştir. ”

Doğan Ünal’ın bahsettiği kararın gerekçesinde;

• Kurulun onayladığı projenin kapsadığı alanın 1. Derece Arkeolojik Sit alanı olduğu,
• Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun 05.11.1999 tarih ve 658 sayılı ve 04.2016 tarih ve 562 sayılı ilke kararları uyarınca 1. Derece Arkeolojik Sit alanlarının korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen korunması gereken alanlar olduğu, bu alanlarda hiçbir yapılaşmaya izin verilmeyeceği ve bilimsel amaçlı kazılar dışında hiçbir kazı çalışmasının yapılamayacağı,
• Bu yerlerde doğal afet yaşanması halinde ise yapılması zorunlu olan uygulamaların zemine en az müdahale edilecek şekilde, süresi belirlenerek ve Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından oluşturulacak bilim kurulu denetiminde zorunlu uygulamaların yapılması gerektiği,
• İlke kararlarına aykırı bir şekilde yapılacak işin süresinin belirlenmediği, denetme görevi için Kültür ve Turizm Bakanlığınca bir bilim kurulu oluşturulmadığı,
• Uygunluk kararında ilke kararlarına aykırı şekilde uygulamanın proje müellifi sorumluluğunda, Çanakkale İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü ile Müze Müdürlüğü denetiminde ve Assos Kazı Başkanlığı koordinasyonunda yapılmasına karar verildiği ve bunun ilke kararlarına aykırı olduğu

belirtildi.

Assos, artık eski Assos değil

Doğan Ünal, karardan dolayı sevinçli olduklarını, ancak adaletin geç tecelli ettiğine vurgu yaptı. Derneğin açıklamasında; Assos Antik Liman mevkiinde, ne yazık ki tüm çabalarımıza, resmi başvurularımıza, suç duyurularımıza, dava açıp yürütmeyi durdurma kararı almamıza rağmen büyük bir doğa ve tarih katliamı yaşanmış, Assos Falezleri yok edilmiştir, bir doğal peyzaj yok edilmiştir. Assos artık eski Assos değildir ve olmayacaktır. Bölgeye arkeolojik sit yanı sıra “Doğal Sit Alanı” olma özelliği kazandıran tüm değerler yok edilmiştir” denildi.

Antik kenti tahrip etmeden, ilke kararlarına uygun bir şekilde bilimsel yollarla, bir bilim kurulu denetiminde çalışılarak daha az müdahale ile sorunun çözülebileceğini, bölge halkı ve turizmcilerin de bu kadar uzun süre mağduriyet yaşamayacağı kaydedilen açıklamada şu ifadeler yer aldı:

Mağduriyetlerin tespiti ve sorumluların belirlenmesi talebi

“Assos Antik Limanı’nda yaratılmış olan mevcut durumun eskiye oranla güvenlik açısından uygun olup olmadığı konusunda endişelerimiz vardır.

Mahkeme kararı doğrultusunda, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından, bu iş için gereken tüm meslek alanlarından konularında uzman bir Bilim Heyetinin oluşturulması, heyetin mevcut durumu incelemesi ve bundan sonra yapılabilecekler için teknik ve bilimsel bir yol haritası çizmesinin zorunlu olduğunu düşünmekteyiz.

Assos Antik Limanı’nda her türlü faaliyetin yasaklanması nedeniyle yöre halkı ve turizmciler büyük bir mağduriyet yaşamıştır. Bu mağduriyetin giderilmesi zorunludur. Derneğimiz tarafından Çanakkale Valiliği’ne başvurularak Bölgenin afet bölgesi ilan edilmesi nedeniyle yaşanan mağduriyetin afet fonları vb gibi kaynaklardan karşılanması talep edilmiş ancak herhangi bir sonuç alınamamıştır. Bu konudaki talebimizi yineliyoruz.

Bir bilim heyetinin teşkil edilerek, Assos Antik Limanı’nda can ve mal güvenliğinin sağlanıp sağlanmadığının tespitini ve bundan sonra yapılması gerekenlerin belirlenmesini, Bölgenin bu denli tahrip edilmesinde görev ihmali bulunanlar hakkında gerekli soruşturmanın yürütülmesi ve yöre halkı ve turizmcilerim mağduriyetlerinin giderilmesini talep ediyoruz.”