Arıların yokluğunda Kuzey Kutbundaki tozlaşmanın sorumlusu sinekler

ScieneDaily’de Laura Hiisivuori’nin imzası ile yayınlanan makaleyi Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Cem Sabuncu’nun çevirisiyle paylaşıyoruz.

                                                                           ***

Kuzey Kutbu faunasının büyük çoğunluğu tozlaşma işinde rol oynuyor, ancak çiçeklenmenin en yoğun yaşandığı haftalarda bu hizmeti yerine getirme konusunda eksikler mevcut. Yeni bir çalışmaya göre, bitkilere verilen tozlaşma hizmeti ve bu olay sonucunda bitkilerin tohum üretmesinin, çiçeklenme mevsiminin zamanlaması ve kaç tane diğer türün aynı anda çiçek açtığına bağlı olduğu sonucu ortaya çıktı.

Doktora tezinde Kuzey Kutbundaki bitkilerin ve bu bitkilerde tozlaşmayı sağlayan hayvanların yapısal ve işlevsel özelliklerini inceleyen Miko Tiusanen bu durumu şöyle açıklıyor: “Kuzey Kutup Bölgesinde arılar ve yaban arıları gibi Apidae ailesine mensup çok az sayıda tür mevcut. Dolayısıyla, tozlaşma işi büyük ölçüde diğer böcek grupları tarafından yapılıyor.”

Tiusanen yaptığı çalışmada, her yerde mevcut olan karasineğin akrabası olan bir türün tozlaşmada büyük bir rol oynadığını açığa çıkardı. Muscidae ailesine mensup bu tür, değerli bir tozlaştırıcı olmakla beraber bu sinek türünün bolluğu bölgedeki bitkilerin tohum üretimine doğrudan etki ediyor. 

Dryas octopetala. Photo by Peter Lesica.

Dağ avensi tozlaştırıcıları üzerine topluyor

Kuzey Kutbunda çiçeklenme olayı karlar eridikten sonra birkaç haftalık bir sürede gerçekleşiyor. Akabinde açan çiçekler, tozlaşma hizmetini veren böcekler arasında yoğun bir rekabete yol açıyor.

Bölgede bolca mevcut olan dağ avensi (Dryas octopetala) alımlı çiçekleriyle çoğu tozlaştırıcıyı kendi üzerine çektiğinden ötürü mevcudiyeti daha nadir ve çiçeklerinin cazibesi daha az olan çiçeklerin tozlaşması aksıyor. Dağ avensinin çiçeklenme döneminin tepe noktasında, türün kendi içinde yaşadığı rekabetten kendi tohum üretimi bile etkileniyor.

Çiçeklenmenin zirvesinde, tozlaştırıcılar bütün türler için yetersiz kalıyor

Doktora çalışması sonucunda, Kuzey Kutbundaki tozlaştırıcı topluluklarının birkaç bitki ve böcek türü tarafından baskılandığı ve tozlaştırıcıların çiçeklenme döneminin zirvesinde yetersiz kaldığı ortaya çıktı.

Tiusanen bu durumu şöyle açıklıyor: “Bu durum büyük bir ihtimalle tozlaştırıcıların sayılarının azalmasından kaynaklanıyor. En önemli tozlaştırıcı konumunda olan Muscidae ailesi mensuplarının sayıları son yirmi yıldır azalıyor. Buna ek olarak, bitkiler ve tozlaştırıcılar mevcudiyetini üreme mevsiminin farklı aşamalarına kaydırarak iklim değişikliğine karşı farklı tepkiler göstermektedir.”

Peki tozlaştırıcılar başka yerde yeterli sayılarda mevcutlar mı?

Doğal yaşam alanlarındaki küresel değişimler biyoçeşitliliği azaltmakla beraber ekosistemleri ve onların ekosistem hizmetleri üretme kabiliyetini tahrip ediyor. Örneğin, başta tozlaştırıcılar gibi böcek nüfusunun azalması gıda üretimine ve böylece doğrudan bütün insan ırkına etki edebilir.

Tiusanen, “Kuzey Kutbundaki topluluklar birkaç türün baskın olduğu tek tozlaştırıcı topluluk değil. Tarım arazilerindeki mahsuller ve batı bal arıları yapısal olarak benzer topluluklardan oluşur.” diye ekliyor.

İklim değişikliği ve diğer insan kaynaklı çevresel değişimlerin yoğunlaşmasıyla birlikte hem Kuzey Kutbundaki hem de güney bölgelerdeki böcek aracılığıyla tozlaşan bitki ve tozlaştırıcı topluluklarının yeni koşullara adapte olması bir zaruret haline gelmiş durumda.

Haberin İngilizce orijinali

Yazar: Laura Hiisivuori

Yeşil Gazete için çeviren: Cem Sabuncu

(Yeşil Gazete, Science Daily)