By 
Yazan: Emma Bryce
Yeşil Gazete için çeviren: Hira Doğrul
*
Çevreci tercihler illa bir şeylerden feragat etmek demek değildir. Yakın tarihli bir çalışmaya göre, toprağı daha az sürmek, ekim alanlarına çayırlık şeritler ve çalı çitler eklemek gibi sürdürülebilir ekim yöntemlerini benimseyen çiftçiler, mahsul miktarında bir düşüş yaşamıyor. Dahası, bazı durumlarda bu daha çevreci önlemler aslında üretimi artırıyor.
Çevre dostu çiftçiliğin çevresel ve ekonomik faydalarına yönelik gerçekten büyük ölçekli ilk incelemelerden biri olan çalışma, çiftçilik uygulamalarını çeşitlendirmenin gezegene faydası dokunurken aynı zamanda çiftçilerin kazançlarını yükselttiğini ortaya koyuyor.
Uluslararası bir araştırma ekibi, çok çeşitli ülkelerde ve coğrafyalarda yer alan 42.000 çiftliği mercek altına alarak 5.000 araştırmanın verilerini kapsayan hayli kapsamlı bir analiz gerçekleştirdi. Ekip, ellerindeki verilere dayanarak altı temel sürdürülebilir çiftçilik yöntemi belirledi. Bunlar arasında ekinlerin çeşitlendirilmesi, çiftlik arazisine yaban hayatının katılması, toprağın olabildiğince az sürülmesi ve toprağın organik maddeyle zenginleştirilmesi de yer alıyor. Ardından tüm bu önlemlerin çevre açısından sağladığı faydaları ve elde edilen mahsul üzerindeki etkilerini incelediler.
Örneklerin büyük çoğunluğunda (%63) bu çevreci yöntemler biyoçeşitlilikte ciddi bir artış sağlarken mahsullerde de bir düşüşe yol açmadı; böylece hem insanlar hem de gezegen bundan fayda sağladı. Hatta pek çok örnekte, günümüz tarımındaki monokültür (tek ürüne dayalı tarım) ve toprağın aşırı sürülmesi gibi yaygın uygulamalarla kıyaslandığında, çevreci çiftçilik yöntemleri sonucunda mahsul rakamları yükseldi.
Toprağı ve ekosistemi olağanüstü zenginleştiriyor
Çalışmada, söz konusu artışın toprağın bereketini ve topraktaki besin döngüsünü artıran çevreci yöntemlerle ilişkili olduğu da saptandı. Araştırmacılar, bu yöntemlerin toprağın sağlığını pekiştirdiğini, ekinlerin ihtiyaç duyduğu maddeleri onlar için daha erişilir kıldığını, böylelikle de daha üretken bir ekin büyümesi sağlandığını belirtiyor.
Çevre dostu çiftçilik yöntemlerinin çevre açısından kazanımları herkese çok bariz gözükse de, aslında elimizde aradaki ilişkiyi ortaya koyan çok fazla veri bulunmuyor. Bu çalışma, bu ilişkiyi alabildiğine kapsamlı şekilde ortaya koyan ilk araştırmalardan biri olma özelliğini taşıyor.
Araştırmacılar, vakaların %70’inde, çeşitliliğe yönelik yaklaşımların biyoçeşitlilik üzerinde olumlu etki yarattığını ve ekosistem hizmetlerini zenginleştirdiğini saptadı. Dalga dalga yayılan bu olumlu etkiler arasında toprak sağlığının düzelmesi sonucunda su kalitesinin artması; çiftlik arazisinde ekin çeşitliliğinin artırılması ve yaban hayatının buyur edilmesi sonucunda böcek sayısındaki artışla birlikte yaşanan tozlaşma patlaması; toprağın sürülmemesi gibi koruyucu yöntemler sayesinde karbonun toprağa gömülmesi sayılabilir.
Ancak sayılan bu son etkide sonuçlar daha düşük bir kesinlik gösteriyordu. İklim sistemi, çiftlikte çeşitlendirmeye gitmenin faydalarının ortama göre büyük değişiklik gösterdiği tek alandı. Çeşitlendirmenin yanı sıra toprağın organik maddeyle zenginleştirildiği kimi örneklerde toprak kaynaklı sera gazı salımlarında artış gözlemlendi. Ancak farklı ortamlar ve bölgelerde toprağa organik madde ilavesi daha fazla karbon gömülmesini sağlarken, topraktaki besin içeriğinde ve su kalitesinde büyük gelişme yarattı; dolayısıyla tek başına bu yöntem çiftlik ekosistemlerinde karmaşık bir dizi etki yaratıyor.
Bu örnek aynı zamanda çevreci çözümlerin her zaman her bakımdan aşikâr kazanımlar sağlamadığını gösteriyor. Araştırmacılar, buradaki marifetin “bu yöntemleri belli ekinler ve bölgelere göre ayarlamak, faydaları azamiye çıkarmak ve olası kayıpları asgaride tutmak”ta yattığını belirtiyor.
Gezegeni koruyan tercihler ekonomik kayıp yaratmak zorunda değil
Çevreci çiftçilik yöntemleri, çevre açısından sağlanan faydalar ve mahsul rakamları arasında güçlü bir sinerjinin varlığını ortaya koyan bu çalışmanın gezegenimiz ve gıda sistemimiz için hakikaten işe yaramasında kilit bir unsur daha var: Daha çok çiftçinin bu yöntemleri benimsemesini sağlamak.
Çiftçilerin bu sürdürülebilir çiftçilik yaklaşımlarını daha iyi kavraması için ülkelerin bilgi paylaşımını, teknoloji ve altyapı gelişimini desteklemesi, ayrıca belki de daha çok çiftçinin sürdürülebilir gıda üreticisi rolünü üstlenmeye teşvik etmek üzere çeşitli mali destekler yaratmaları gerekiyor.
Bu çalışma, belirttiğimiz bu amaca destek verecek şekilde, gezegeni koruyup kollayan tercihlerin illa ekonomik kayıp doğurmak durumunda olmadığını, hatta, olgulara bakıldığında bu tercihlerin kazanımlara vesile olabileceğine dair kanıtlar ortaya koyuyor. Tarım hızla monokültüre ve diğer yıkıcı gıda üretim biçimlerine doğru ilerlerken, bu çalışma çiftçilerin ve dünyanın geri kalanının gerçekten yararlanabileceği olumlu bir mesaj olarak ortaya çıkıyor.
Kaynak: Tamburini ve ark. “Agricultural diversification promotes multiple ecosystem services without compromising yield.” Science Advances. 2020
Makalenin İngilizce orijinali
Comments