Akçay Sulak Alanı’da ‘tescil oyunu’: 148 hektardan 48 hektara indirildi

Yapılaşmaya karşı korunması ve tescil edilmesi için uzun süredir mücadele verilen 148 hektarlık Akçay Sazlığı ve Sulak Alanı’nın 48 hektarlık kısmı “Mahalli Sulak Alan” olarak tescil edilirken, sulak alan özelliğine sahip yaklaşık 100 hektarlık alan tescil dışı bırakıldı.

Cumhurbaşkanlığı tarafından “Mutlak Korunan Hassas Alan” olarak ilan edilen alanın 11 hektarı, “Sürdürülebilir Kullanım Bölgesi” haline getirildi.

Çevre aktivistleri, alanın bir kısmının tescil edilmesinin sevindirici olsa da yeterli olmadığı kanısında.

Kazdağları Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği‘nden yapılan açıklamada, Ulusal Sulak Alan Envanteri Yönetim Bilgi Sistemi‘ne (SAYBİS) “diğer” sulak alan statüsü ile 148,2 hektar olarak kayıtlı olan Akçay Sazlığı ve Sulak Alanı’nın sadece üçte birine tescil verilmesinin “Kabul edilemez” bir karar olduğunu belirtilerek “Alanın tümünü korumak ve tescilini sağlamak için mücadeleye devam edeceğiz” denildi:  

Akçay Sazlığının bir kısmının tescil edilmesi olumlu bir gelişme olmakla birlikte bizler için yeterli değildir. SAYBİS’te yer alan 148 hektar alanla birlikte, Edremit Çayı’nın batısında kalan ve henüz yapılaşma olmayan ve sulak alan özelliği gösteren tüm alanların da Akçay Sazlığı ve Sulak Alanı olarak tescil edilmesi gerekmektedir.

‣ Akçay Sulak Alanı’nın bilirkişi raporu: Yönetmeliğe aykırı ve kamu yararı yok

‣ Akçay Sazlığı ve Sulak Alanı’ndaki yapılaşma planlarının iptali için dava açıldı

Sulak alanda OSB, yapılaşma, inşaat projeleri

Akçay Sazlığı ve Sulak Alanı’nda yapılmak istenen üç farklı proje yer alıyor. Bu projeler, sulak alan ekosisteminde bozulmaya yol açacak olmaları nedeniyle burada yaşayan yüzlerce canlı türü için tehdit oluşturuyor.

Bunlardan biri, Balıkesir Valiliği, Balıkesir Büyükşehir Belediyesi, Edremit Kaymakamlığı ve Edremit Belediyesi’nin de ortak olduğu Edremit Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (ETDİOSB).

Kazdağları Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, proje alanında Balıkesir Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan dolgu işleminin iptali için dava açmıştı. Dava sonucunda Belediye dolgu işlemi ile ilgili meclis kararını iptal etmek zorunda kaldı ve dolgu işlemini durdurdu. Ancak proje şu anda yeniden başlamış durumda ve proje için daha önce onaylanmış olan imar planlarının iptali için açılan davalar devam ediyor.

Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Rezerv Konut Alanı’nda Yapılaşma projesi de sulak alanda yapılması istenen projeler arasında. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi, sulak alan özelliğindeki yaklaşık 380 dönüm bir alanın satışını Belediye Meclisi gündemine aldı. Ancak gelen tepkiler üzerine bu satış konusu ertelendi.

Alan için hazırlanan planlara Kazdağları Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği diğer STK’larla birlikte itiraz etti. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi kararı yine Meclis gündemine taşıyarak 29 Aralık 2022 tarihinde alanın satışına karar verdi. Meclis kararı Edremit Çevre Derneği tarafından dava edildi.

Alanda yapılması istenen bir başka proje de Enginkent Konut İnşaatı. Proje için Edremit Belediyesi tarafından inşaat ruhsatı verildi. Kazdağları Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği ruhsatların iptali için dava açtı. Yürütmeyi durdurma kararı verildi.

‣ Akçay Sulak Alanı tehlikede: Organize Sanayi Bölgesi yapmak için alan dolduruluyor

‣ Akçay Sulak Alanı hafriyat sahasına dönüştürüldü

Neler yaşandı?

Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, bilim insanlarına Akçay Sazlığı ve Sulak Alanı ile ilgili Ekosistem Değerlendirme Raporu hazırlattı ve raporu Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Genel Müdürlüğü’ne (DKMP) göndererek 148 hektar alanın sulak alan olarak tescilini talep etti.

Mahalli Sulak Alan Komisyonu’na da katılma talebini yazılı olarak ileten dernek, alanın tescilini görüşmek üzere Mahalli Sulak Alan Komisyonu’na katıldı. Komisyona sunulan planda işaretli alanın tescilinin talep ettiği alanın tümünü kapsamadığını gören aktivistler, tutanağa şerh koyarak alanın tamamının tescilini istedi.

Bakanlığın web sayfasında Akçay Sazlığı ve Sulak Alanı’nın tescil edildiğine ilişkin bir duyuru yer almazken, 09 Ocak 2023 tarihi itibarıyla çevrimiçi sayfada sulak alanlar listesinde olduğu görülüyor. Alanın tescil haritası ise komisyonda yapılan itirazın dikkate alınmadığın gösteriyor.

Tescil haritasında, 148 hektar yerine 48 hektar alanın tescil edildiği, Mahalli Sulak Alan Komisyonu’nun teklif ettiği alanın da daha da küçültüldüğü ve Akçay–Ören sahil yolunun üstünde kalan kısmın çıkarıldığı görülüyor.

Halihazırda tescil edilen alan, OSB ve yapılaşma projeleri gibi bölgeyi tehdit eden projelerin bulunduğu alanları kapsamıyor. DKMP tarafından “Mahalli Sulak Alan” olarak tescil edilen alan, 20 Kasım 2021 tarihinde Cumhurbaşkanlığı tarafından “Kesin Korunacak Hassas Alan” sınırı içinde kalan bölüm ile çakışıyor.

Ayrıca, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı 13 Eylül 2021 tarihinde, bölge için “Nitelikli Koruma Alanı” ve “Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı” tescilleri yapıldı.

Söz konusu tescil işleminin, Enginkent’in proje alanı da dahil olmak üzere bölgenin bir kısmının yapılaşmasına karşı bir engel oluşturmasını bekleniyor.

‣ Akçay sulak alanına moloz dökülmesi kararına iptal

‣ Enginkent konut projesine karşı mahkemenin kararı yine Akçay’dan yana

Akçay Sulak Alanı

Zengin biyoçeşitliliği ile hem bölge hem de ülkemiz için kritik önem taşıyan Akçay Sulak Alanı, Türkiye’nin toplamında kaydedilmiş olan 487 kuş türünün yüzde 30’una, nesli kritik derecede tehlike altında olan yılan balıklarına (Anguilla anguilla) ve yüzlerce bitki türüne ev sahipliği yapıyor.

Sazlıklar, sulak çayırlıklar, açık su yüzeyleri ve kumul habitatlarıyla değişik türden canlı gruplarının barınmasına, beslenmesine ve üremesine uygun ortama sahip.

Yapılan çalışmalar alanın özellikle kuş ve balık türleri olmak üzere, sürüngenler, çift yaşamlılar, memeli hayvanlar, kelebekler ve sulak alan bitkileri yönünden çok zengin biyolojik çeşitliliğe sahip olduğunu gösteriyor.

Sulak alanda hem hukuka hem de Türkiye’nin taraf olduğu Ramsar Sözleşmesi’ne aykırı biçimde inşaat faaliyetleri yürüten Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin, ekosistem bütünlüğünün korunması gereken sulak alandaki molozları kaldırması ve rehabilitasyon sürecini bir an önce başlatması gerekiyor. 

Bununla birlikte halihazırda kaçak yapılaşma, imar, su kaynakları civarında gerçekleştirilen madencilik faaliyetleri ve çeşitli tesislerin atık suları nedeniyle kirlilik tehdidi altındaki sulak alanın daha fazla tahrip edilmemesi için ise Tarım Orman Bakanlığı’nın alana ulusal öneme haiz resmi statü vermesi ise Akçay Sulak Alanı için hayati önem taşıyor.