ABD’nin güneyinde, özellikle de Florida‘yı vuran Helena Kasırgası’nda ölü sayısı 150’yi geçerken, San Francisco kenti dün (1 Ekim) yılın en sıcak gününü yaşadı.
Ulusal Hava Durumu Servisi, güneybatı ABD’de sonbaharda rekor sıcaklıklar öngörüyor.
Kaliforniya eyaletinde birçok yerde sıcaklıklar 38C veya daha yüksek seviyelere ulaştı. Yetkililer ve yerel medya kuruluşları bölge genelinde aşırı sıcaklığa bağlı artan orman yangınkları, kapsamlı elektrik kesintileri olasılığı ve özellikle evsizler ve yaşlılar için sıcaklığa bağlı ölüm riskiyle ilgili uyarılar yaptı.
San Francisco Chronicle‘ın aktardığına göre Körfez Bölgesi’ndeki birçok şehirde ekim ayı için sıcaklıklar “normalin 25 derece üzerinde” kaydedildi ve Körfez Bölgesi’ndeki birçok devlet okulu sıcak nedeniyle açık hava spor müsabakalarını iptal etti. Kentte, 1 Ekim’de sıcaklıklar 33C olarak kaydedildi.
Arizona‘daki Phoenix‘de de üst üste sıcaklık rekorları kırıldı. Salı günü, en yüksek sıcaklık 45C civarında oldu. Kentte önceki on yıllarda kaydedilen ortalama yaklaşık 21C idi. Ancak 2024 yılında şimdiye kadar 43C’nin üzerinde sıcaklıkların olduğu 67 gün kaydedildi. Yazın başlarında da 38C’nin üzerinde sıcaklıkların kaydedildi üst üste 100 gün yaşandı.
Possible Record October Warmth for the Southwest pic.twitter.com/HakEk0MOd6
— NWS Weather Prediction Center (@NWSWPC) October 1, 2024
Rekor sıcaklık, rekor ölüm
Rekor sıcaklıklar, beraberinde buna bağlı rekor sayıda ölümü getiriyor. Yerel halk sağlığı verilerine göre, bu yıl Phoenix’te 666’dan fazla ölüm sıcaklık kaynaklı oldu.
Kamu sağlığı verilerine göre ise ısı kaynaklı ölümlerin neredeyse yarısını evsiz insanlar oluşturdu; aşırı sıcaklardan mağdur olanların da yüzde 60’ı 50 yaşın üzerindekilerden oluştu.
Aşırı sıcakta, kaldırımlar ve asfalt ciddi yanıklara neden olabilecek kadar ısınabiliyor. Ancak Pheonix’te kaydedilen düzinelerce sıcaklık kaynaklı ölüm, muhtemelen maliyet endişeleri nedeniyle klimaların bozulduğu veya kapatıldığı evler de dahil olmak üzere iç mekanlarda kaydedildi.
Las Vegas Review-Journal’ın geçen haftaki haberine göre, yetkililer Las Vegas ve güney Nevada‘nın geri kalanında bu yıl en az 342 kişinin ölümünde sıcaklığın etkili olduğunu ve bunun şimdiye kadar kaydedilen en yüksek ölüm sayısı olduğunu söyledi .
Helene’de 40 trilyon galondan fazla yağmur yağdı: 150’den fazla ölü
Öte yandan ülkenin güneyi;Kuzey Carolina’nın batısı, Güney Carolina, Georgia, Tennessee, Florida‘da tüm kasabaları sular altında bırakan Helene Kasırgası’nın etkilerini aşabilmiş değil.
Kasırganın getirdiği aşırı yağış nedeniyle sel basan bölgede, ölü sayısı 150’yi geçti. Perşembe günü Florida’da karaya vuran ve güney ABD’ye 40 trilyon galondan fazla yağmur bırakan ölümcül 4. kategori fırtınanın ardından ekipler hâlâ diz boyu çamur ve enkazın içinde ilerlemeye çalışıyor.
Kuzey Carolina’daki yetkililer, Helene’nin yolları su altında bırakması ve cep telefonu kulelerine zarar vermesinin ardından izole kalan yüzlerce kişiye yardım ulaştırmak ve onlarla iletişim kurmak umuduyla Salı günü arama ve kurtarma çalışmalarına yeniden başladı . Salı günü Florida’dan Batı Virginia’ya kadar altı eyalette 1,7 milyondan fazla ev ve işyerine elektrik verilemedi.
Kuzey Karolina‘da, Broad Nehri ile Swannanoa Nehri’nin birleştiği Asheville civarındaki alan, üç gün boyunca 51 cm’den fazla yağış aldı. Bu zaman aralığında görülen bu miktardaki yağış, iklim değişikliğinden önce oluşturulan bir ölçüte göre 1.000 yılda bir görülen bir olay olarak kabul edilirdi.
AP‘ye konuşan Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’nin (Noaa) Alabama, Tuscaloosa‘daki su merkezi başkanı Ed Clark, “Bu astronomik miktarda yağış. Bu miktardaki su kurak batı eyaletlerine düşseydi, Powell Gölü ve Mead Gölü‘nü iki kez doldurmaya yetecek kadar olurdu” dedi.
40 trilyon galonluk hesaplama , Noaa’nın eski baş bilim adamı olan meteorolog Ryan Maue tarafından, uydular ve yer gözlemleriyle ölçülen 2,5 mil x 2,5 mil genişliğindeki ızgaralarda yapılan yağış ölçümlerini kullanarak yapıldı.
Daha sıcak ve daha ıslak fırtınalar
Maue, “Bu sadece mükemmel bir fırtına değildi, aynı zamanda yüksek rakımda toplanan muazzam miktarda yağmura yol açan birden fazla fırtınanın birleşimiydi. Bir dağa trilyonlarca galon yağmur bıraktığınızda, bunun aşağı inmesi gerekir” diye konuştu.
Kuzey Karolina eyalet iklim bilimcisi Kathie Dello ise, “Bu fırtınalar daha ıslak ve daha sıcak. Önceleri, tropikal bir fırtınanın Kuzey Karolina’ya doğru ilerlediği ve biraz yağmur ve hasara neden olduğu, ancak kıyametvari bir yıkıma neden olmadığı bir zaman olurdu” diye konuştu.
Federal Acil Durum Yönetim Ajansı (FEMA) yöneticisi Deanne Criswelle de, birincil etkeni insanların fosil yakıtları yakması olan iklim krizinin neden olduğu yüksek Meksika Körfezi su sıcaklıkları nedeniyle fırtınanın hızla yoğunlaştığını söyledi:
“Geçmişte kasırgaların yol açtığı hasara baktığımızda, öncelikle rüzgarın yol açtığı hasarla birlikte biraz da suyun yol açtığı hasar söz konusuydu. Ancak şimdi çok daha fazla su hasarı görüyoruz ve bunun iklim değişikliğinin bir sonucu olan sıcak suların bir sonucu olduğunu düşünüyorum.”
Bölgenin engebeli yapısı, suların hızla aşağıya doğru akmasına ve alçak rakımlı alanlarda birikmesine neden olarak sellerin daha tehlikeli olmasına yol açtı.
Yetkililer kasırganın verdiği zararı anlamanın haftalar alabileceğini söylüyor.
Memphis Üniversitesi’nde inşaat mühendisi olan Janey Camp, ise kentlerdeki altyapının iklim değişikliğine hazırlıklı olmadığına ve bu şekilde tasarlanmadığına dikkat çekti:
“Bu yaşadığımız, arazinin bu yağış seviyelerine dayanmaya elverişli olmadığı bir bölgedeki tarihi su baskını seviyeleri. Yerel altyapı 100 veya 500 yılda bir görülebilecek koşullar altında bile dayanıklı olacak şekilde tasarlanmadı. Maalesef, bu, başınıza gelebilecek en kötü durumlardan birini gösteren mükemmel bir fırtına.”
