1 Mart Dünya Deniz Çayırları Günü, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda Sri Lanka’nın önerisiyle 2022 yılında kabul edildi ve kutlanmaya başlandı.
Bu özel gün, deniz çayırlarının, karbon depolama, erozyon kontrolü ve deniz canlıları için yaşam alanı sağlama gibi ekosistem hizmetlerinde oynadığı hayati rolleri kutlamak için bir fırsat. Araştırmalar, deniz çayırlarının karbondioksiti ormanlardan 35 kat daha hızlı absorbe edebildiğini gösteriyor; bu, da onları gezegenimizin en etkili karbon yutaklarından biri haline getiriyor. Ancak, kıyı yapılaşması, kirlilik ve iklim değişikliği gibi insan kaynaklı zorluklar nedeniyle bu değerli ekosistemler, yok olma tehdidi altında.
Türkiye‘nin kıyı şeritlerinin, Akdeniz‘den Karadeniz‘e kadar uzanan zengin su altı bitkileriyle kaplı olduğu biliniyor. Bu çayırlar, nesli tehlike altında olan birçok deniz canlısı için hayati öneme sahip.
Marmara’da yeni iki yeni deniz çayırı bulundu
AA’nın aktardığına göre Türk Deniz Araştırmaları Vakfı ve Türkiye İş Bankası işbirliği ile yürütülen “Denizlerin Geleceği: Deniz Çayırları” projesiyle iki yeni deniz çayırı daha keşfedildi. Marmara Denizi’nde önemli yer kaplayan iki deniz çayırı, toplamda 2 bin 264 hektar büyüklüğünde.
Önceki çalışmalardan elde edilen bulgularda, Kapıdağ Yarımadası‘nın batısındaki Paşalimanı Adası‘nın kıyı şeridinde 3,13 kilometre boyunca, 35,1 hektarlık alanda, 8 kilometre uzunluğunda Posidonia oceanica deniz çayırı alanı tespit edilmiş, bu alandaki deniz çayırı yatağının başlangıç ve bitiş itibarıyla tek parça olduğu belirtilmişti. Yeni çalışmada ise aksine çok parçalı bir yapı olduğu, söz konusu alanda 278 adet deniz çayırı yatağı bulunduğu tespit edildi. Bu yatakların derinliği 0,8 metre ile 6,4 metre arasında değişiyor.
Sürdürülen çalışmalar sonunda 2 yeni deniz çayırı yatağının daha bulunmasıyla bu alandaki deniz çayırı yatağı sayısı 280’e yükselmiş oldu.
‣ ‘Deniz çayırları Türkiye’nin iklim kriziyle mücadelesinde en etkili yol’
‣ Denizlerin akciğeri deniz çayırları tehlike altında
‣ Ege’nin deniz çayırları kayıt altına alınıyor
Deniz çayırı nedir?
Deniz çayırı, denizin dibinde yaşayan, fotosentez yapabilen, çiçek açabilen ve tohumla çoğalabilen su altı bitkileri olarak tanımlanıyor.
Karada yaşayan çiçekli bitkilerin denizdeki karşılıkları sayılabilecek bu canlılar, tropik bölgelerden kutuplara kadar geniş bir coğrafi alanda, özellikle sığ ve ışığın ulaşabildiği deniz tabanlarında bulunuyor. Bu yapılar, deniz tabanını kök sistemleriyle tutarak erozyonu önlüyor, su kalitesini iyileştiriyor ve deniz ekosistemleri için önemli bir yaşam alanı sağlıyor.
Deniz çayırları ne işe yarar?
Deniz çayırlarının gezegenimiz için sayısız faydası var. Bunlar arasında en önemlileri; karbondioksidi atmosferden etkili bir şekilde emerek iklim değişikliğiyle mücadele etme, deniz suyunun kalitesini artırma ve kirleticileri filtreleme, balık ve diğer deniz canlıları için üreme ve beslenme alanları sağlama gibi ekosistem hizmetleri. Ayrıca, kıyı koruma görevi görerek şiddetli fırtına ve dalgaların kıyılara zarar vermesini engellerler.
İklim değişikliğinin etkisiyle doğrudan bağlantılı
Stanford Üniversitesi‘nden Barnabas Daru ve ekibinin gerçekleştirdiği araştırma, iklim değişikliğinin denizdeki bitkiler üzerindeki etkilerini modellemişti.
Sonuçlara göre, deniz çayırlarının iklim değişikliği senaryolarına bağlı olarak çeşitlilik ve yayılış alanlarında önemli azalmalar bekleniyor. Bu durum, su altı bitkilerinin ekosistemlerde sunduğu hayati hizmetler üzerinde derin etkilere sahip olabilir.
Özellikle, deniz çayırlarının karbon depolama kapasitesi ve deniz canlıları için sağladığı yaşam alanları, bu değişikliklerden olumsuz yönde etkilenebilir. Araştırma, deniz çayırlarının korunması ve sürdürülebilir yönetimi konusunda uluslararası çabaların artırılmasının ve mevcut koruma stratejilerinin güçlendirilmesinin zorunlu olduğunu vurguluyor.
EPA bilim insanlarının gerçekleştirdiği ve deniz çayırlarının karbon depolama gücünü incelediği bir diğer araştırma ise, deniz çayırlarının, karbondioksiti atmosferden etkili bir şekilde emerek iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir rol oynayabileceğini kanıtlıyor.
Araştırmaya göre bu deniz bitkileri, karbonu hem bitki gövdelerinde geçici olarak hem de büyüdükleri yerde biriken sedimanlarda daha uzun süreler boyunca hapsederek büyük miktarlarda karbon sekestre edebilir. Araştırma deniz çayırı ve diğer kıyı bataklık ekosistemlerinin korunmasını, atmosferdeki karbondioksit miktarını azaltma stratejisi olarak öneriyor.
Bu bulgular, deniz çayırlarının korunmasının, küresel iklim değişikliğiyle mücadelede kritik bir faktör olduğunu gösterirken, politika yapıcılarla koruma çabalarını şekillendirmede önemli birer kaynak olarak hizmet edebilir.
