[COP27] İklim felaketlerine karşı 3,1 milyar dolarlık ‘Herkes İçin Erken Uyarı Eylem Planı’ açıklandı

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres tarafından dün Şarm El-Şeyh‘te COP27‘de açıklanan Herkes İçin Erken Uyarılar için Yürütme Eylem Planı‘na göre, giderek artan aşırı ve tehlikeli hava koşullarına karşı erken uyarılarla dünyadaki herkese ulaşmak, önümüzdeki beş yıl boyunca kişi başına yılda sadece 50 sente eşdeğer olacak.

Girişim, 2023 ve 2027 yılları arasında 3,1 milyar dolar tutarında yeni  yatırım çağrısında bulunuyor. Bu, uyum finansmanı için talep edilen 50 milyar doların yaklaşık yüzde 6’sına denk geliyor. Bu miktar, afet risk bilgisi, gözlemler ve tahmin, hazırlık ve müdahale ile erken uyarı iletişimini kapsayacak.

Guterres, planı,  COP27’deki Dünya Liderleri Zirvesi sırasında hükümet ve BM organizasyon liderleri, finans kuruluşları, Büyük Teknoloji şirketleri ve özel sektör toplantısında duyurdu. Plan, Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) ve ortakları tarafından hazırlandı ve 50 ülke tarafından imzalanan ortak bir bildiriyle desteklendi.

Uyuma ve dayanıklılığa eşit şekilde yatırım yapmalıyız

Açıklamasında BM Genel Sekreteri, “Sürekli artan sera gazı emisyonları, gezegen genelinde aşırı hava olaylarını hızlandırıyor. Artan bu felaketler canlara ve yüz milyarlarca dolarlık kayıp ve hasara mal oluyor. İklim felaketleri, savaştan üç kat daha fazla insanı yerinden ediyor. İnsanlığın yarısı zaten tehlike bölgesinde” dedi:

“Uyuma ve dayanıklılığa eşit şekilde yatırım yapmalıyız. Bu, fırtınaları, sıcak dalgalarını, selleri ve kuraklıkları tahmin etmemizi sağlayan bilgileri içerir. Bu amaçla, önce en savunmasız olanları desteklemek olmak üzere, dünyadaki her insanın beş yıl içinde erken uyarı sistemleriyle korunması çağrısında bulundum.”

Konuşmasında erken uyarı sistemleri az gelişmiş ülkelerde afet kaynaklı ölümlerin, gelişmiş sistemleri bulunan ülkelere göre 8 kat fazla olduğunu aktaran Guterres, Afrika, Güney Asya, Güney ve Orta Amerika ve küçük ada devletlerindeki insanların iklim felaketlerinden ölme riskinin 15 kat daha fazla olduğuna işaret etti.

Erken uyarı sistemlerine duyulan ihtiyaç acil: Kaydedilen afetlerin sayısı, insan kaynaklı iklim değişikliği ve daha aşırı hava koşulları nedeniyle beş kat arttı ve bu artışındevam etmesi bekleniyor.

Ancak dünyadaki  ülkelerin yarısının erken uyarı sistemleri yok. Ülkelerin çok azı erken uyarıları acil durum planlarına bağlayacak düzenleyici çerçevelere sahip. İklim değişikliğinin etkilerinden en çok etkilenen gelişmekte olan ülkeler, yani En Az Gelişmiş Ülkeler (LDC’ler) ve Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletleri (SIDS) ise en kötü durumda.

The impacts of climate change are here now, and the loss & damage they cause can no longer be ignored.#COP27 must agree on a clear, time-bound roadmap reflective of the scale and urgency of the challenge.

It's a moral imperative and a question of solidarity & climate justice pic.twitter.com/YEJXFd7QFF

— António Guterres (@antonioguterres) November 7, 2022

Planda neler var?

Plan, evrensel afet riski bilgisini geliştirmek için kilit alanları tanımlayarak  Sendai Afet Riskini Azaltma Çerçevesi’ni temel alarak bunu başarmak için gereken öncelikli eylemleri ana hatlarıyla belirtiyor.

Beş yıl içinde hedeflenen 3,1 milyar dolarlık tahmini yeni yatırımlar, dört temel Çoklu Tehlike Erken Uyarı Sistemi (MHEWS) bileşenini geliştirmek için kullanılacak. Bunlar şöyle açıklandı:

• Afet riski bilgisi (374 milyon dolar): Sistematik olarak veri toplamak,  tehlikeler ve güvenlik açıkları hakkında risk değerlendirmeleri yapmak.
• Gözlemler ve Tahmin (1.18 milyar dolar): Tehlike izleme ve erken uyarı hizmetleri geliştirmek
• Hazırlık ve müdahale (1 milyar dolar): Ulusal ve topluluk müdahale kapasitelerini geliştirmek.
• Yaygınlaştırma ve iletişim (550 milyon dolar): Risk bilgilerini aktarmak ve, böylece ihtiyacı olan herkese ulaşmak, anlaşılır ve kullanılabilir olmak.

Plan ayrıca, iklim finansmanı kurumlarının ortaklığı Hydromet Geliştirme İttifakı aracılığıyla, uluslararası finans kuruluşlarından gelen mevcut ve planlanan yatırımların tutarlılığının artmasını ve plana uymasını da talep ediyor.

Planın etkili şekilde uygulanma ve ilerlemesini izlemek üzere Dünya Meteoroloji Örgütü ve BM Afet Risk Azaltım Ofisi bir danışma kurulu oluşturulacak ve bu kurul, yıllık olarak plandaki gelişmeleri raporlayacak.

Bilimsel gelişmeler

Erken uyarı sistemleri, insanları ve varlıkları fırtına, sel, sıcak hava dalgaları ve tsunamiler de dahil olmak üzere tehlikelerden korumanın nispeten ucuz ve etkili bir yolu olduğu için iklim değişikliğine uyum için yaygın olarak “kolay ulaşılabilir hedef” olarak kabul edilir.

WMO Genel Sekreteri Prof. Petteri Taalas, “Erken uyarılar hayat kurtarır ve büyük ekonomik faydalar sağlar. Yaklaşmakta olan bir tehlikeli olayın sadece 24 saat önceden bildirilmesi sonucunda meydana gelen hasarı yüzde 30 oranında azaltabilir” dedi.

Küresel Uyum Komisyonu, gelişmekte olan ülkelerde bu tür sistemlere sadece 800 milyon dolar harcamanın, yılda 3 ila 16 milyar dolarlık zararı önleyeceğini tespit etti.

Taalas, “Böyle bir ilerleme ancak modern bilim, sürekli sistematik gözlem ağları, günlük uluslararası kaliteli veri alışverişi, yüksek kaliteli erken uyarı ürünlerine erişim, tahminlerin etkilere dönüştürülmesi ve telekomünikasyondaki ilerlemelerle mümkün” dedi.

Herkes İçin Erken Uyarı sisteminin temel bileşenleri şöyle sıralanıyor:

• Tüm zaman ölçeklerinde riskin daha derinden anlaşılması;
• Daha güçlü ulusal meteorolojik ve hidrolojik hizmetler,
• Afet risk yönetim kurumları ve acil durum hazırlık önlemleri;
• Erişilebilir finansal ve teknik destek,
• Vizyoner bir insani yardım sektörü ve topluluk katılımına öncelik veren insan merkezli bir yaklaşım.

Eylem Planı 2023-2027 arasında bu bileşenlerin bu hedefe ulaşmak için nasıl bir araya gelebileceğinin tarifini ortaya koymayı ve hedefe ulaşmak için gereken ilk eylemleri özetleyerek uygulamaya giden yolu belirlemeyi hedefliyor.

Mısır Dışişleri Bakanı ve COP27 Başkanı Sameh Hassan Shoukry, “Bilim, iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine uyum sağlamak için desteğe ihtiyacı olanlara yardım etmek için acilen hareket etmemiz gerektiğini açıkça gösteriyor. Bu Yürütme Eylem Planının başlatılması, özellikle insanların yüzde 60’ının erken uyarı sistemleri kapsamında olmadığı Afrika’da uyum ve dayanıklılık için önemli bir katkıdır” açıklamasında bulundu.

Mozambik Devlet Başkanı Filipe Jacinto Nyusi ve diğer başbakanlar, dün gerçekleşen  üst düzey yuvarlak masa toplantısında Herkes için Erken Uyarı eylem planını başlatmak üzere konuştuve girişime yönelik yaygın siyasi destek verdi.

Microsoft Başkan Yardımcısı  Brad Smith, teknolojinin erken uyarıların son aşamaya ulaşmasını sağlamada oynayabileceği temel rolü vurguladı:

“Bu BM girişimi, insanların iklim değişikliğine uyum sağlamasını ve afet grevlerinden önce erken uyarılara yanıt vermesini sağlayarak hayat kurtaracak. Bugün yapay zeka ve veri araçlarına sahibiz. Onları bir sonraki krizi tahmin etmek ve uyarmak için çalıştıralım.”

Yuvarlak masa toplantısındaki diğer konuşmacılar arasında BM İklim Değişikliği Çerçevesi, Yeşil İklim Fonu, Uyum Fonu, İklim Yatırım Fonları ve İslam Kalkınma Bankası, Dünya Gıda Programı, Uluslararası Kızılhaç Federasyonu başkanları da yer aldı.