Bingöl’de madene verilen ‘ÇED Olumlu’ kararına karşı köylüler mücadeleye başladı

Haber: Fırat BULUT

 *

Bingöl’ün Kiğı ilçesine bağlı Eskikavak, İlbey, Cevizli, Aysaklı köylerini kapsayacak maden projesine karşı bir araya gelen köylüler ‘mücadele’ kararı aldı.
Bingöl Metal Madencilik şirketi tarafından yapılması planlanan “Kompleks Cevher (Kurşun Çinko Gümüş) Maden Ocağı Projesi için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı 9 Haziran 2022’de ‘Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Olumlu‘ kararı verdi.

Bakanlığın sitesinde yer alan bilgilere göre yaklaşık 500 hektarlık bir alanda kurulacak maden ocağı ile yıllık 25 bin ton cevher ve 37 bin 500 ton pasa üretileceği öngörülüyor.

Kurşun-Çinko-Gümüş maden ocağı projesinin ilk gündeme geldiği 2011’den başlayarak basın açıklaması, panel, protesto eylemleri ile planlanan projenin Peri Vadisi‘nde ekolojik yıkıma yol açacağı uyarısında bulunan köylüler ve sivil toplum kuruluşları Bakanlığın proje için ‘ÇED Olumlu’ kararı vermesi üzerine harekete geçti.

Eskikavak-Arek Köyü Çevre Koruma ve Güzelleştirme Derneği öncülüğünde projeden etkilenecek köylüler ve sivil toplum kuruluşları toplantılar gerçekleştirerek projeye karşı mücadeleyi yükseltme kararı aldı.

Eskikavak Arek Köyü Çevre Koruma ve Güzelleştirme Dernek Başkanı İbrahim Kudiş, köylülerle yapılan toplantı sonrası yazılı açıklama yayınlayarak duyarlılık çağrısında bulundu.

Maden projesinin daha önce iptal edildiğinin hatırlatıldığı açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“Bingöl Metal Madencilik A.Ş tarafından bölgemizde planlanan maden çıkarma çalışmasına karşı 2018 tarihinde Erzurum Bölge Mahkemesi’nde açtığımız dava neticesinde mahkeme tarafından projeyi durdurma kararı verilmiştir. Mahkemenin tayin ettiği bilirkişi heyetinin hazırladığı rapora göre maden çalışmasının bölgede yaşamı yok edeceği açıkça ifade edilmiştir.”

‘Yaşam alanlarımızdan vazgeçmeyeceğiz’

Maden şirketinin mahkeme kararına rağmen ranttan vazgeçmediği belirtilerek “Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da ÇED Olumlu kararı vererek rantı tercih etmiştir. Bu durumu kabul etmemiz mümkün değildir. Her türlü hukuki ve meşru mücadelemizi hep birlikte vereceğiz. Yaşam alanlarımızdan vazgeçmeyeceğiz ve her türlü mücadeleyi yürüteceğiz” denildi.

Köylüler adına yapılan ortak açıklamada bölgedeki yaban yaşamına da dikkat çekilerek şöyle denildi:

“Bölgede mezarlarımız var, anılarımız, hayallerimiz var; ötesi bizimle birlikte yaşayan canlılar var. Bütün bunların ranta kurban edilmesini istemiyoruz. Dayanışma içerisinde olan köylüler ve sivil toplum kuruluşları ile birlikte, bölgemizi 26 ton dinamitle yok edecek bir projeyi kabul etmiyoruz.”

‘Bu bir vahşet, vazgeçin’

Açıklamanın devamında “Bölgenin bir yanı kuzey fay hattı, diğer tarafı Özaltın baraj kapsamında. Hangi mantık, hangi hukuk, hangi adalet bu duruma müsaade ediyor anlamak mümkün değildir. Bingöl Metal Madencilik şirketinin yetkilerine sesleniyoruz; bu bir vahşettir bundan vazgeçin biz haklıyız kazanacağız” denildi.

‘Baraj, HES ve madencilik faaliyetleri bölgenin ekolojik dengesi ve kültürel mirasını yok etti’

Kompleks Cevher Ocağı projesi ilk olarak 2011’de Bingöl Valiliği’nin ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararı vermesi ile gündeme gelmişti. Daha sonra şirket kapasite artışı için başvuruda bulundu. Bingöl Valiliği, İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü tarafından 2014’te kapasite artışı için de ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararı verilmişti. Buna karşı yörede yaşayan dört yurttaş tarafından dava açılmış, Erzurum İdare Mahkemesi 2018’de ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararlarını iptal ederek projeyi durdurmuştu.

Kiğı’ya bağlı Eskikavak Köyü’ndeki maden projesine dair yerel mahkemenin verdiği iptal kararı 2019’da Danıştay 6. Dairesi tarafından onandı.

Yargı sürecinde dosyanın gönüllü avukatlığını yapan Dersim Barosu önceki Başkanı Barış Yıldırım da proje için ÇED Olumlu Raporu verilmesine tepki gösterdi. Sosyal medya üzerinden yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi :

“Bingöl’de inşa edilen Baraj ve HES’ler ile yürütülen madencilik faaliyetleri adeta bölgenin tüm ekolojik dengesini ve kültürel mirasını yok etti… Bingöl Kiğı Eskikavak Köyü’nde planlanan madencilik projeleri için verilen ÇED kararlarına karşı açtığımız davalarda iptal kararları almıştık… Şimdi de ‘ÇED Olumlu’ kararı alınmış. Yörede tescilli yapılar bulunuyor. Ülkemizin en büyük su toplama havzasına sahip nehri Fırat’ın ana kolları ya Munzur ve Bingöl Dağları’dan hayat buluyor ya da ilimiz sınırlarında birleşiyor… Fırat havzası ekolojik önemi ve kültürel mirası ile evrensel ölçekte bir sahadır… İlk medeniyetlere beşiklik etmiş bir alan…”

Proje alanı içerisinde Şeytan Dağları ve Perisuyu Önemli Doğa Alanı (ÖDA) ve Önemli Kuş Alanı (ÖKA) içerisinde bulunuyor. ÇED alanlarına yaklaşık bin 700 metre mesafede Görgeç Kalesi, ÇED Alanı 1. poligona yaklaşık bin 960 metre mesafede kuzey istikametinde Topraklı Manastırı ve ÇED Alanı 2. poligona yaklaşık 3 bin 450 metre mesafede manastır bulunuyor.

Peri Vadisi’nde endemik bitki türleri, nesli tükenme tehlikesi altında olan yaban keçisi, çengel boynuzlu dağ keçisi, vaşak gibi türler başta olmak üzere çok sayıda yaban hayvanı bulunuyor.