Yazan: Dennis Overbye
Yeşil Gazete için çeviren: Karya Ayyıldız
*
ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), geçtiğimiz günlerde yeni ve en iddialı teleskoplarından birine, kurumda kadının rolüne öncülük etmiş Nancy Grace Roman’ın adını vereceğini açıkladı.
Dr. Roman NASA’ya 1959 yılında, Daire henüz çalışmalara altı ay önce başlamışken katılmış ve ilk baş astronomu olmaya kadar yükselmişti. Birçok başarısının yanı sıra, Hubble Uzay Teleskobu’nun geliştirilmesindeki desteği ve öncülüğü yüzünden önemli bir itibara sahip olan Roman, NASA’da ve astronomi çevrelerinde “Hubble’ın Annesi” olarak biliniyor. Roman, 2018 yılında hayatını kaybetti.
Şu anki ismiyle Nancy Grace Roman Uzay Teleskobu, evrenin genişlemesini hızlandıran gizemli karanlık enerjiyi araştırmak ve uzaktaki yıldızlara ait, güneş sisteminin dışındaki gezegenleri bulabilmek için uzayı taramak üzere tasarlanıyor.
Teleskop, şimdiye kadar Wide Field Infrared Survey Telescobe (Geniş Alan Kızılötesi Gözlem Teleskobu) veya Wfirst olarak bilinmekteydi. Kısaltmanın ikili bir anlamı vardı: “W” karanlık enerjinin şiddetini ölçen önemli bir parametre olarak evrenin geleceğine dair de bir ipucu vermekteydi.
NASA yöneticisi Jim Bridenstine, kurum tarafından yayımlanan bir bildiride Roman için şunları diyor: “NASA, Nancy Grace Roman’ın liderliğiyle astrofizik alanında öncü haline gelmiş ve dünyanın en güçlü ve verimli uzay teleskobu olan Hubble’ı yaratabilmiştir.”
16 Mayıs 1925’te Nashville’de doğan Dr. Roman, kadınların bilim alanında ilerlemeleri hoş karşılanmayan bir bölgede, yıldızlara hayranlık duyarak büyümüş. Swarthmore Üniversitesi’nde profesörlerinin söylediklerinin aksine lisansını fizik alanında yapmış. NASA’nın geçtiğimiz günlerde yayınladığı videoda Roman, doktorasını tamamladığı Chicago Üniversitesi’nde tez danışmanının kendisiyle neredeyse altı ay boyunca konuşmadığını anımsatıyor. Fakat o, kelimenin tam anlamıyla, uzayın astronomi şampiyonu olmakta ısrarcı olmuş.
Bu, geçtiğimiz yıl içinde Amerika’daki büyük bir gözlemevinin bir kadın astronomun adını ikinci kez alışı. Bu yılın başında National Science Foundation (Ulusal Bilim Kuruluşu) Şili’deki yeni teleskobuna, karanlık madde çalışmalarında öncülük etmiş bir diğer kadın bilim insanı Vera Rubin’in adını verdi. Çalışmaya başladığında bu teleskobun da temel araştırma hedeflerinden birisi karanlık enerji olacak.
Yapılan açıklamada NASA’nın yardımcı yöneticisi Thomas Zurbuchen Dr. Roman ile ilgili şu ifadeleri kullanıyor: “Birçok çalışmaya katkısı ve öncülüğü dolayısıyla ismi göklerde bir yere sahip olmalı”
Makalenin İngilizce orijinali
