Zika Virüsü‘yle ilgili olarak Deutsche Welle ve BuzzFeed‘da yayınlanan haberlerin derleme çevirisini Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Deniz Menteşeoğlu‘nun çevirisiyle sunuyoruz.
***
Zika virüsüyle ilgili yayımladığımız ilk yazıya buradan ulaşabilirsiniz.
Birleşmiş Milletler’in Sağlık Örgütü, sivrisinekler aracılığıyla bulaşan Zika virüsünün Kanada ve Şili istisna olmak üzere, Kuzey ve Güney Amerika’da yayılabileceği konusunda uyarırken; virüsün doğum kusurlarına da yol açtığı düşünülüyor.
Cenevre’de konuşan Dünya Sağlık Örgütü Genel Müdürü Margeret Chan, salgın konusunda endişeli olduğunu belirterek, virüsün sinirsel sendroma neden olmasının olası olduğunu açıkladı.
Brezilya’daki Vakalar
Brezilya’da, virüsün yeni doğan bebeklerde beyin hasarına yol açtığı düşünülüyor. Şimdiye kadar Zika virüsü Brezilya’da belki de 1,5 Milyon kişiyi etkilemiş durumda ve Ekim ayından beri ülkedeki 3.500 bebeğe mikrosefali teşhisi kondu. Mikrosefali, bebeklerin kafasının normalden daha küçük olmasına yol açarak zihinsel gelişimi olumsuz etkiliyor. Bunun sonucunda motor becerilerde, konuşma ve hareket becerilerinde anormallikler oluşuyor. Bu rakamlar, 2014’ten bu yana doğum kusurlarında yüzde 20’lik bir artış olduğu anlamına geliyor. Georgetown Üniversitesi’nden Bulaşıcı Hastalıklar uzmanı Daniel Lucey, bu açıdan Zika virüsünün doğum kusurlarıyla ilişkisine dair şüphelerin oldukça arttığını belirtiyor.
Brezilya’daki vakalarda 49 bebek, doğuştan gelen gelişim bozuklukları nedeniyle hayatını kaybetti. Bunlardan beş tanesi Zika Virüsü ile ilişkiliydi.
Amerika Kıtalarında en çok vaka Brezilya’da görüldüyse de, Zika Virüsü ayrıca Kolombiya, El Salvador ve Panama’da da görüldü. Virüs, Geçen sene Amerika kıtalarına taşınmadan önce ise Afrika’da, Asya’da ve Pasifik Adaları’nda görülmüştü. O zamandan beri 20’dan fazla Latin Amerika ve Karayip ülkesine yayılmış durumda.
Virüsün Geçmişi
Zika Virüsü ilk olarak 50 yıl önce Uganda’da bir maymunda tespit edilmişti. Şu anki salgınla ilgili olarak anlaşılmaz olansa, bu kadar uzun süredir bilinen bir virüsün, doğum kusurlarıyla ilişkisinin neden daha önce tespit edilemediği. Afrika’da, hastalığın genellikle hamile kalmanın söz konusu olmadığı çocuk yaşlardaki bireylerde, grip benzeri bir rahatsızlık biçiminde görülmesi bunun nedenlerinden biri olabilir. Hastalık yakın zamanda Ekvator bölgesine yayılıp, Brezilya’da geniş bir nüfusu etkisi altına kadar bu ilişki gözlemlenememiş. Brezilya’da ise, çocuklukta virüse karşı bağışıklık geliştirmemiş olan doğurgan ya da hamile kadınlar virüsü kaptığından, virüsün bebekler üzerindeki etkisi ilk kez tespit ediliyor.
Brezilya basınında iddia edildiğine göre, Fransız Polinezyası’ndaki halk sağlığı yetkilileri geçmişteki Zika salgınına dair kayıtlarını incelediklerinde; bu bölgede 8000 kişinin salgına yakalandığını ve bunlarla ilişkili olabilecek 17 doğum kusuru vakası tespit etmişler.
Zika, Kızıl hastalığının hafif bir versiyonu gibi görünse de, kaşıntı ve kızarıklık, ateş, kızıl göz ve eklem ağrıları gibi semptomları olan hastalığa karşı geliştirilmiş bir ilaç ya da aşı yok. Brezilya’daki doğum kusurları tespit edilene değin, yalnızca hafif bir nezle gibi seyretmesi nedeniyle virüse yalnızca enfeksiyon tedavisi uygulanmış. Şu ana dek bilinen tek tedavi ise istirahat.
“US Centers for Disease Control and Prevention” (ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri) bir bildiri yayınlayarak Brezilya’nın da içlerinde olduğu toplam 14 Güney ve Orta Amerika ülkesini kapsayan bir bölgeye seyahat edecekleri sivrisinek ısırığı konusunda uyardı. Brezilya’da binlerce bebeğin doğum kusurlarına sahip olması, hamileliğin erken dönemlerinde kapılan Zika virüsü enfeksiyonuna bağlanıyor. Hamile olan ya da bebek sahibi olmayı planlayan kadınlara seyahatlerini ertelemeleri önerildi. Dünya Sağlık Örgütü de hastalığın görüldüğü bölgelere seyahat edecek kadınları seyahatten önce ve sonra bir uzmana görünmeleri konusunda uyarıyor. Bazı uzmanların görüşüne göre hastalığın yayılma riski oldukça yüksek.
Georgetown Üniversitesi’nden Bulaşıcı Hastalıklar Uzmanı Daniel Lucey “BuzzFeed”e yaptığı açıklamada, şu ana kadarki bulgularına dayanarak, bu uyarının yerinde ve abartısız olduğunu belirtiyor. 2. seviye alarm düzeyinde olan bu uyarı, Batı Afrika’daki Ebola salgını sırasında uygulanan, bölgeye yapılacak seyahatlerin tamamen durdurulmasını içeren alarm durumu kadar ciddi değil.
Anlaşılan o ki, Kızamıkçık ve Sitomegalo Virüsü gibi Zika Virüsü de, hamileliğin erken dönemlerinde bebeğin sinir sisteminin gelişimini olumsuz etkiliyor. Sağlık yetkilileri için bu şaşırtıcı bir durum, çünkü Zika, Kızıl ve Batı Nil Humması gibi kendisiyle aynı ailede yer alan diğer tropikal virüslerle aynı şekilde hareket etmiyor.
Öte yandan, Texas Galveston Üniversitesi’nden bulaşıcı hastalık uzmanı Nikos Vasilakis, Zika virüsü ile mikrosefali (bebeklerin kafalarının normalden küçük kalması) arasında bir bağlantı olduğuna dair kanıtların çoğunlukla dolaylı olduğuna dikkat çekiyor. Ancak hastalığın kısa bir zamanda geniş bir coğrafyaya yayıldığını ve yayılmaya devam edeceğini belirtiyor.
Bu ihtimalin nedeni Zika’nın, Batı Nil Humması gibi sivrisinekler tarafından taşınıyor oluşu. Lucey’e göre halk sağlığı uzmanları tehdidin farkındalar. Ne var ki, virüs havaalanlarında fark edilemiyor. Ancak belirtileri gösteren hastalar muayene edildiklerinde tespit edilebiliyor. Oysa Ebola salgınında yolcuların virüsü taşıyıp taşımadıklarını saptamak mümkündü.
Zika, aynı zamanda kızıl virüsüne de ev sahipliği yapabilen “Aedes aegypti” sivrisinekleri tarafından taşınıyor.
Zika, kan yoluyla bulaşabiliyor ve insan sperminde yaşayabiliyor.
Dünya Sağlık Örgütü virüsün cinsel yolla bulaşıp bulaşmadığını söyleyebilmek için ise daha çok kanıta ihtiyaç olduğunu belirtiyor.
Öte yandan, yaygın olarak kullanılan havalandırma sistemleri, pencere telleri ve sivrisinek azaltma önlemleri, Zika’nın yayılmasının kaçınılmaz olduğu görüşüne karşın, evleri bu sivrisineklere karşı daha korunaklı hale getiriyor. Vasilakis, eğitimin ve bilinçlendirmenin herkes için gerekli olduğunu belirterek, sivrisineklerden korunulmasını; tercihen uzun pantolonlar ve yakalı kıyafetler giyilmesini; sivrisinek savar sürülmesini ve havlandırma sistemi olan yerlerin tercih edilmesini öneriyor.
Kaynaklar:
WHO expects Zika virus to spread through Americas, except Canada and Chile
Zika Virus Poses Real Threat Of Spreading To The U.S., Experts Say
Derleme Çeviri: Deniz Menteşeoğlu
Çeviri Editörü: Ayşe Ceren Sarı
(Yeşil Gazete, BuzzFedd, Deutsche Welle)