By Patricio Navia imzasıyla Buenos Aires Herald’da yayımlanan köşeyazısını, Yeşil Gazete gönüllü çevirmenlerinden Bilgi Gülgeç‘in imzasıyla sunuyoruz.
***
Zor ekonomik şartlar Venezuela’da siyasi ortamın gerilmesine sebep oluyor. İdeolojik kutuplaşmanın ötesinde enflasyon Nicolas Maduro’nun yönetimine karşı duyulan hoşnutsuzluğun
Patricio Navia
sebebi. Muhalefeti suçlamak -ki durumdan nemalanmış ama hükümete karşı ayaklanmaya sebep olmamış- ya da ABD’yi Bolivar hükümetini istikrarsızlaştırmaya çabaladığı ile ilgili itham etmek başkan Maduro’nun aciz yönetimini ipten kurtarmayacak.
Venezuela’da hükümete karşı son zamanlarda yapılan kitlesel gösteriler dikkatli gözlemciler tarafından şaşkınlıkla karşılanmadı. Başkan Hugo Chavez’in ölümünden sonra Maduro Mart 2013’te süratle yemin etti. Hilekârlık ve seçimlerde tahrifat suçlamaları arasında muhalif lider Henrique Capriles’e karşı Nisan 2014’teki tartışmalı seçimlerden galip çıktı.
Capriles’in yenilgiyi kabul etmekteki isteksizliğine rağmen Maduro anayasal başkan olarak yemin etti. Chavez’in ölümüyle boşalan koltuğu doldurmanın zorluğu bilinmesine rağmen Maduro kendini meşru ve saygıdeğer bir lider olarak konumlandırma konusunda çok az efor sarf etti. Durmaksızın Chavez’e yapılan göndermeler, selefi ile arasındaki temel kişilik farklılıklarının, karizma ve politik becerilerin altını açık bir biçimde çiziyor. Caprile –ve genel olarak muhalefet– de Maduro’nun başkanlığının meşruiyetini sorgulama yanlışına düşmelerine rağmen Maduro; üretkenliği arttıracak ekonomik reformlar uygulamak, hükümetin verimliliğini arttırmak, yolsuzlukla mücadele etmek ve ABD dolarının resmi kur değerleri ile karaborsadaki değerleri arasındaki farkı kapatmak ile uğraşmak yerine muhalefeti itibarsızlaştırmakla daha meşgul görünüyor.
Bolivar Fuertesi’nin (2007’de Chavez tarafından “güçlü” ilan edilen) hızlı değer kaybı Venezuela’nın ekonomik sıkıntılarına hem dikkat çekti hem de sıkıntılarını derinleştirdi.
Başkanlık seçimlerindeki yenilgiden ve Aralık 2013’te yapılan belediye seçimlerinde hayal kırıklığı yaratan sonuçlardan bu yana Venezuela muhalefeti kendi kriziyle boğuşuyor. Bazı liderler sahanın maç yapmak için uygun olmadığını ve seçim sistemindeki bozuklukların demokratik yollarla güç kazanmayı imkânsız hale getirdiğini iddia ederken; diğerleri 2002’de Chavez’e karşı düzenlenen askeri darbeye destek olan muhalefetle ilgili hatıraları canlandıran herhangi bir mekanizmanın ters tepip Maduro’ya olan desteği arttıracağını ileri sürüyor.
2012’deki başkanlık seçimlerinde Chavez’e karşı muhalefetin aldığı şaşırtıcı oy ve 2013’de Maduro’ya karşı ucu ucuna kaybedilen seçimlerden sonra Capriles Maduro’yu güç’ten uzaklaştırmaya hevesli olanlar ve bir dahaki seçime kadar beklemeye niyetli olanlar (ya da iktidardaki koalisyonun artan kaotik ortamla içerden sarsılması) arasındaki gücü dengelemek için mücadele etti.
Chavizm’i dengeli bir biçimde terketmeyi garanti edebilecek bir lider olarak başarısız olduğu gibi Capriles, Maduro’nun azalan popülaritesinden ve Venezuelalılar arasında kötüleşen ekonomik şartlar sebebiyle artan hoşnutsuzluktan da nemalanmakta başarısız oldu. Seçimlerde hile olduğuna dair büyük kanıtlar olmasına rağmen Maduro başkan ilan edilince Capriles başkanın meşruiyetini sorgulatmak için bir kampanya başlattı. Venezuelalıların çoğu mücadelesine destek vermeyi tercih etmedi. Nisan 2013’teki seçimlerdeki düşük katılım oranı Venezuelalıların politik sürece yeterince ilgi göstermediğini, muhalefet liderlerinin de sivil toplum seferberliği başlatmaya ihtiyaçları olduğunu gözler önüne serdi.
Aralıktaki belediye seçimlerinde sağlanan küçük gelişmeler halkın desteğini muhalefete verme konusunda istekli olmadığını teyit etti. Bununla birlikte son haftalarda kötüleşen ekonomik şartlar Maduro yönetimine olan desteği de azalttı. Bağımsız raporlara göre enflasyon %50’nin üstünde seyrediyor.
Düzenlemeler ve fiyat kontrolleriyle hükümetin enflasyonu kontrol etme çabaları durumu daha da kötü hale getirdi; birçok malı bulmak zor ve kara borsa ortaya çıkmaya başladı.
Protestolar sırasında bir eylemci polise bağırırken…
Kendi beceriksizliğini saklamaya çalışırken hükümet; ekonomik sorunlar için muhalefeti, iş dünyasını ve hatta ABD’yi suçluyor. Buna ek olarak ekonomik politikalar olarak benimsenen kısa dönem çözümler en basitinden enflasyonun kontrol altında olduğuna dair şüpheleri tasdik ediyor ve bu yüzden diğer temel malların tedarikinde gelecekte meydana gelecek kıtlıklar ile ilgili spekülasyonlara sebep oluyor.
Siyasi motivasyonlar birçok insanı protestoya yöneltse de, ekonomik kaygılar dağınık sokak gösterileri ve kitle protestoları arasındaki farkı belirliyor.
Venezuela son haftalarda on yılı aşkın süredir, Chavez’in ilk yıllarındaki yönetiminden beri görülmemiş toplu protestolara tanıklık etti.
O zamanlar kutuplaşma ve Chavez’in siyasi sistemi reforme etme çabaları milletin bölünmesine yardımcı unsur olmuştu. Bugün ise ekonomik kaygılar, enflasyon korkusu ve önümüzdeki aylarda ekonominin daha kötüye gideceği algısı protestolara verilen desteği açıklamaya yardım ediyor.
Muhalefet, hükümete karşı var olan hoşnutsuzluğun kendi çıkarına fayda sağlayacağı hususunda kesinlikle umutlu. Ama Venezuelalılar hükümete karşı protestolarını yapıyorlar; muhalefetin çıkarları için değil. Böylece hükümet Muhalefeti suçlayarak ve bugünün protestolarıyla 2002’de başarısızlıkla sonuçlanmış askeri darbenin öncesindeki politik kutuplaşma arasında paralellik kurarak kendini çok az ortaya atıyor.
Venezuelalılar bu sefer ekonomik durum sebebiyle yakalarını bir araya getirememekten ötürü protesto yapıyorlar. Hükümet ekonomiyi düzeltmeye odaklanmadıkça -muhalefeti suçlamaktansa– protestolar daha çok büyüyecek ve Maduro yönetiminin istikrarını tehdit edecek.
Yeşil Gazete için çeviren: Bilgi Gülgeç
(Buenos Aires Herald, Yeşil Gazete)
Comments