Örgüt, 27 Haziran-1 Temmuz tarihlerinde Portekiz‘in başkenti Lizbon‘da düzenlenecek BM Okyanus Konferansı‘nda “Tsunamiye Hazır” adlı programını duyuracak. Bu program, 2030 yılına kadar tsunami riski taşıyan sahil toplumlarını, olası afete karşı eğitmeye yönelik geniş kapsamlı çalışmanın bir parçası.
UNESCO Direktörü Audrey Azoulay küresel tsunami uyarı sisteminin çok hızlı tespit yaptığını ancak alarm vermenin yeterli olmadığını, hayat kurtarmak için kıyı topluluklarının da doğru şekilde eğitilmesi gerektiğini söyledi.
Örgütün raporuna göre, “tsunamiye hazır” olmak için riski azaltma planları geliştirilmeli, tsunami tehlikesi olan bölgeler belirlenmeli ve haritalandırmalı, eğitim materyalleri hazırlanmalı, kamu dostu tsunami tahliye haritaları ile bilgiler halka açmalı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) 2018’den beri Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) ile yaptığı işbirliği sonunda 2020 yılında “İstanbul Tsunami Bilgi Kitapçıkları” çalışmasını tamamlamıştı. Tsunami riskiyle ilgili analiz ve tahliye planlarının yer aldığı bu kitapçıklara çevrim içi olarak ulaşılabiliyor ve indirilebiliyor.
Geçen yıl İstanbul Büyükşehir Belediyesi Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Daire Başkanı olan ve şu anda Gezi davası’nda aldığı mahkumiyet yüzünden cezaevinde bulunan Tayfun Kahraman olası İstanbul depreminde heyelan ya da tsunaminin de meydana gelebileceğini göz önünde bulundurduklarını kaydederek şunları söylemişti:
‘Tsunami bugüne kadar Türkiye’de bir gerçeklik değildi; ama İzmir depremi bize tsunamiyi hatırlattı, İstanbul için de bir gerçeklik, bunların tespitleri yapılıyor, erken uyarı sistemi çalışmalarımız, bizim iştiraklerimiz İGDAŞ ve Kandilli Rasathanesi’yle birlikte ortak projelendiriliyor. 5 ilçede mikro bölgelendirme çalışmalarımız devam ediyor. Anadolu yakası bitmiş durumda, Avrupa yakasındaysa Beylikdüzü’nden itibaren eksiklerimiz var, bunları gideriyoruz. 2024 yılında görev süremizin sonuyla birlikte İstanbul’da planlamaya altlık teşkil edecek mikrobölgeleme çalışmamız tamamen bitirilmiş olacak. Şu anda İstanbul’un 961 mahallesine ilişkin hem tahmin çalışmalarını hem tsunamiden etkilenecek 17 ilçemize ilişkin tsunami çalışmalarını hem de heyelan bölgelerinde bulunan ilçelerimiz için heyelan çalışmalarımıza ilişkin mahalle mahalle tüm verilere İstanbullular ulaşabilir durumdalar.’
Mayıs ayı sonunda da, İBB’nin Tsunami Eylem Planını kapsamında şehrin 17 ilçesinde, deniz kıyılarına uyarı tabelaları konulmaya başlandı.
‘Hazırlıklar var ama eksik’
Akdeniz kıyılarını vuracak bir tsunami riskinin deniz seviyeleri yükseldikçe artacağı tahmin ediliyor. UNESCO yetkilileri, tsunaminin meydana geldiği Pasifik ve Hint Okyanusu‘ndaki toplulukların genellikle tehlikelerin farkında olduğunu, ancak Akdeniz de dahil olmak üzere diğer kıyı bölgelerinde bu felaketin hafife alındığını söylüyor.
Gelecek yıl Akdeniz’de risk altındaki dört sahil kenti (Marsilya, İskenderiye, İstanbul, Cannes) ve İspanya’nın Atlantik kıyısında bulunan Cádiz yakınlarındaki Chipiona kasabası, 21 ülkedeki 40 “tsunamiye hazır” kasaba ve şehir arasına katılacak.
Buna rağmen hazırlıklar konusunda eksiklikler olduğuna dikkat çeken Aliaga, “Uyarıların ziyaretçiler ve toplumlar tarafından anlaşıldığından emin olmamız lazım” diye konuştu.
2004’te, şimdiye kadarki en ölümcül tsunami Hint Okyanusu‘nda meydana gelmiş; 14 ülkede yaklaşık 230 bin kişi hayatını kaybetmişti. 2011’de ise Japonya‘da yaklaşık 40 metre yüksekliğe ulaşan 9,1 büyüklüğündeki deprem ve ardından yaşanan tsunami 18 bin kişinin ölümüne yol açmıştı.
İstanbul’da ise 14 Eylül 1509’daki büyük depremin ardından tsunami yaşandı. Tsunamide Galata’da pek çok ev sular altında kalmıştı.
